نوکَنده یکی از شهرهای شهرستان بندرگز در استان گلستان ایران است. نوکنده شهری با ریشه ای بسیار عمیق در دل تاریخ است .شهر نوکنده در جنوب غربی بندر گز واقع شده.این شهر به علت موقعیت خاص جغرافیایی و وجود جنگلهای انبوه جهان مورا در جنوب آن و داشتن آب و هوای معتدل و خاک مساعد، از پیشرفت نسبتاً خوبی برخوردار است. ناهمواریهای نوکنده همانند سایر مناطق اطراف شامل دو قسمت کوهستانی و جلگهای میباشد. قسمت کوهستانی آن، بخشی از رشته کوه البرز است که دارای پوشش گیاهی جنگلی انبوه و مراتع مختلف است و به نام جنگلهای جهان مورا نامیده میشود.
نوکنده در قدیم دهی بود از دهستان انزان بخش بندر گز شهرستان گرگان. محصولات سنتی آن برنج و غلات و پنبه و کنجد و شغل مردمش زراعت و پارچه بافی و چادرشب بافی بودهاست.
روستاهای بنفش تپه، مزنگ، لیوان شرقی، لیوان غربی، کهنه کلباد از توابع نوکنده میباشند. از اماکن دیدنی نوکنده میتوان به جنگل نوکنده، دریای نوکنده و امام زاده حبیب اله نوکنده اشاره نمود.
سرگذشت تاریخی نوکنده:
سرگذشت تاریخی نوکنده را میتوان با بررسی کلمه نوکنده از آن دوراه استنباط کرد که قبل از پیدایش آن در این محل روستایی قدیمی بنام نوده وجود داشته است که از قدمت بیشتری برخوردار بوده ولی بعللی که چندان مشخص نیست از بین رفته است و در نتیجه شهر نوکنده به وجود امده است ولی گروهی دیگراین استنباط را دارند که هر چه قدراز خاک این شهر استفاده شود حاصل خیز و نو است وبه این دلیل نام ان را نوکنده گذاشته اند زمان پیدایش نوکنده را میتوان در اسناد وفقی دروه صفویه (سال919هجری قمری)که مربوط به پانصد سال پیش است از شهر نوکنده یاد شده است پس چنین بنظر میرسد که شهر نوکنده باید دارای قدمتی بیش از پانصد ساله باشد.آنچه مسلم است نوکنده تا قبل از پیدایش شهر بندرگز از اهمیت واعتبار بیشتری در منطقه برخوردار بود وسالها به عنوان مرکز حکومت انزان در منطقه خود نمایی میکرد . یکی از دوره های که نوکنده بعنوان مرکز حکومت انزان محسوب می شداواخر حکومت کریم خان زند و اوایل دوران حکومت قاجار بوددر این دوره مرتضی قلی خان برادر آقا محمد خان قاجار حاکم نوکنده بود و بر کل منطقه انزان حکومت میکرد.رابینوانگلیسی در سفری که به شمال کرده است در مورد نوکنده چنین گفته است نوکنده مرکز عمده انزان و آن ده بزرگی است که میگفتند 600 خانوار جمعیت داشته و سکنه آن به دوازده طایفه تقسیم می شوند.
مکانهای دیدنی نوکنده
جنگل نرگسی نوکنده
جنگل نرگسی در غرب استان گلستان واقع شدهاست و از روستاهای لیوان غربی، لیوان شرقی، تلور و همچنین شهر نوکنده قابل دسترسی است. این جنگل که یکی از نادرترین جنگلها و تفرجگاههای طبیعی استان گلستان است که به صورت دست نخورده باقی ماندهاست. در این جنگل حیواناتی نظیر روباه، گربه وحشی، شغال، خرس، گراز وحشی، عقاب و انواع پرندگان شکارچی و بسیاری از حیوانات وحشی بسیار زیبا در حال زندگی میباشند. همچنین این جنگل دارای رودخانهها و آبشارهای بسیار دیدنی زیادی است که امید است مسئولان گردشگری نگاه ویژه ای را به این نقطه گردشگری داشته باشند. گفتنی است جنگل نرگسی در۱ کیلومتری شهر نوکنده از شهرهای شهرستان بندرگز میباشد.
دریا نوکنده
شهر نوکنده در جنوب غربی بندر گز واقع شدهاست. این شهر به علت موقعیت خاص جغرافیایی و وجود جنگلهای انبوه جهان مورا در جنوب آن و داشتن آب و هوای معتدل و خاک مساعد، از پیشرفت نسبتاً خوبی برخوردار است. ناهمواریهای نوکنده همانند سایر مناطق اطراف شامل دو قسمت کوهستانی و جلگهای میباشد. قسمت کوهستانی آن، بخشی از رشته کوه البرز است که دارای پوشش گیاهی جنگلی انبوه و مراتع مختلف است نوکنده درای خاک حاص خیز ایست که در نزدیک دریا کشت پنبه بیشتر رواج دارد. دریا نوکنده دارای ماهیهای گوناگون ایست که بیشتر قابل خوردن هستند. ساحل نوکنده دارای مکانهای دیدن است وهم مکانهای مسافرتی که به جذب توریست کمک زیادی میکند.
کتابخانه سرهنگ جعفری نوکنده
کتابخانه عمومی سرهنگ جعفری نوکنده بهمن ماه سال هزار سیصد و هشتاد ونه افتتاح گردید. این کتابخانه سالنهای جدا خواهر و برادر و کودکان میباشد؛ که از نظر مهندسی معماری از بهترین کتابخانههای استان است این کتابخانه بیشتر از ۹۰۰۰ کتاب و ۱۳۰۰کتابخوان هستند. این کتابخانه به مدیریت خانم خواجه اداره میشود. واز نظر زیبایی ومعماری جالب چشمگیر است.
اماکن متبرکه شهر نوکنده
از اماکن متبرکه این شهر می تواند بارگاه امام زاده حبیب اله علیهم السلام را نام برد که از فرزندان امام موسی کاظم می باشد.که در فاصله ۵ کیلومتری شمال این شهر واقع شده است.
درخت زیتونی با قدمت بسیار زیاد در کناره بارگاه امام زاده وجود دارد که گفته می شود عصای آن بزرگوار بوده است.
بزرگان و علماء شهر نوکنده
نوکنده در طول قدمت بیش از۵۰۰ساله خود بزرگان و علماء زیادی را بخود دیده است که زحمات زیادی در زمینه مذهبی و فرهنگی و عمرانی شهر کشیده اند و مردم نوکنده مدیون زحمات آنها می باشند.
ا-آیت اله ربانی (ره)
۲-آیت اله سبطینی(ره)
۳-آیت اله فاضل(ره)
۴- آیت اله نصیری (ره)
۵-حجت السلام مصطفوی(ره)
۶-حجت السلام حسینی(ره)
۷-مرحوم حاج کریم اسلامی
۸-مرحوم رحیم خان ملاح
۹- مرحوم بهرام خان ملاحی
