از جاهای دیدنی کرمانشاه تکیه معاون الملک است که از دوره قاجار به یادگار مانده، این تکیه در میان دریایی از رنگ و زیبایی، هر نظاره گری را مدهوش می کند.این اثر مورد توجه ویژه مردم کرمانشاه قرار دارد چرا که به عنوان یک اثر بی بدیل از فرهنگ ایرانی اسلامی برجا مانده است.
این بنا که در ب‍‍اف‍ت ق‍دی‍م ش‍‍ه‍ر کرمانشاه، در م‍ح‍ل‍ه آب‍ش‍ور‌ان ق‍دی‍م و در خیابان ش‍‍ه‍ی‍د حداد عادل و‌اق‍‍ع شده است در سال 1320 ه‍ج‍ر‌ی ق‍م‍ر‌ی توسط حسین خان م‍‍ع‍ی‍ن ال‍ر‌ع‍‍ای‍‍ا (پ‍در م‍‍ع‍ی‍ن‍‍ی کرمانشاهی، ش‍‍ا‌ع‍ر م‍‍ع‍‍اص‍ر) به منظور برگزاری مراسم مذهبی بنا شد.
تکیه در سال ۱۲۸۲ خورشیدی به بهره‌برداری رسید و در آن زمان به منظور برگزاری آیین‌ها و مراسم‌های مذهبی و رفع اختلافات قومی و عشایری به کار می‌رفت. سازنده بنا معمار اصغر معمار باشی بود که در سر در بنا نیز این مسئله ذکر شده‌است.
در سال 1327 در گ‍رم‍‍اگ‍رم م‍ب‍‍ارز‌ات م‍ش‍روطه خ‍و‌ا‌ه‍‍ی گ‍رو‌ه‍‍ی از م‍ش‍روطه خ‍و‌ا‌ه‍‍ان به ع‍ل‍ت آن‍ک‍ه تکیه معاون الملک محل اج‍ت‍م‍‍ا‌ع م‍خ‍‍ال‍ف‍‍ان م‍ش‍روطه شده بود با استفاده از ت‍وپ های س‍ن‍گ‍ی‍ن این بنای نفیس را که ه‍م‍چ‍ون گ‍و‌ه‍ر ش‍ب چ‍ر‌ا‌غ‍‍ی در غ‍رب ایران می درخ‍ش‍ی‍د وی‍ر‌ان کرده و به آت‍ش ک‍ش‍ی‍دن‍د.
با ف‍روک‍ش کردن آت‍ش ه‍رج و م‍رج، حسن خان م‍‍ع‍ی‍ن ال‍ر‌ع‍‍ای‍‍ا م‍‍ع‍روف به معاون الملک در سال 1307 به ب‍‍ازس‍‍از‌ی م‍ج‍دد این بنای ب‍‍اش‍ک‍وه پ‍رد‌اخ‍ت.
تکیه معاون الملک؛ تاریخ مصور اسلام و ایران
به گفته برخی کارشناسان کاشیکاری های تکیه معاون الملک تاریخ مصور اسلام و ایران است و این وجه تمایز این اثر با سایر آثار تاریخی و مذهبی کشور محسوب می شود. این بنا از سه قسمت تشکیل شده است: قسمت اول را حسینیه، قسمت دوم را زینبیه و قسمت سوم را عباسیه می‌نامند.
حسینیه
مجموعه بنا در حدود شش متر از سطح خیابان پائین تر است به طوری که برای ورود به حسینیه باید از 17 پله بزرگ عبور کرد، در جنب پله های ورودی، سقاخانه کوچکی وجود دارد که به وسیله کاشی هایی با نقوش حضرت ابوالفضل (ع) تزئین شده است.
حضرت ابوالفضل سوار بر اسب، شمشیر به کمر و پرچم در دست دارد. روی پرچم جمله “نصر من الله و فتحاً قریب” نوشته شده است. جلوی پای سوار نیز تصویر کودک خردسالی دیده می شود. مردم محل سوار را به حضرت ابوالفضل و تصویر کودک را به حضرت سکینه نسبت می دهند که از عموی خود عباس طلب آب کرده است. از این رو این مکان را محترم شمرده و در آنجا نذر می کنند، شمع روشن کرده و طلب حاجت می کنند. سراسر نمای مدخل و سردر ورودی بنا نیز با کاشی های نفیس تزئین شده است.
حسینیه در حقیقت صحن کوچکی است که در اطراف آن حجره های دو طبقه و طاق نماهای متعددی قرار گرفته است که سراسر دیوارهای آن با کاشیکاری زیبا آراسته شده است. داخل طاق نماهای این بخش به وسیله تابلوهای کاشیکاری شده پوشیده شده است این تابلوها، صحنه هایی از عزاداری شامل سینه زنی، قمه زنی همچنین تصاویری از خلفا و سلاطین ایران، بارگاه حضرت سلیمان را نشان می دهد، علاوه بر کاشی هایی با نقوش انسانی، کاشی هایی نیز با نقوش هندسی زیبا به کار رفته است.
به هنگام مرمت حسینیه، آثاری از آئینه کاری و گچبری بر دیوارهای آن ظاهر شد که چنین به نظر می رسد که بنای اولیه با گچبری و آئینه کاری تزئین بوده است.
زینبیه
بخش میانی یا زینبیه به صورت صحن مسقفی است که اطراف آن به وسیله حجره های متعددی احاطه شده است. غرفه های طبقه فوقانی، محل استقرار زنان شرکت کننده در مراسم سوگواری بوده است. سقف بنا به صورت گنبدی روپوش است که گنبد زیرین به صورت عرق چین و نمای گنبد فوقانی به صورت نمای فلزی است. تمام دیوارها و حجره های اطراف با کاشی های زیبا شامل 18 تابلو از صحنه های غم انگیز کربلا نظیر آمدن زعفر جنی به خدمت امام حسین (ع)، رزم حضرت علی اکبر (ع)، رزم حضرت قاسم (ع)، رزم حضرت ابوالفضل (ع)، صحنه هایی از قیام توابین، به خاکسپاری شهدای کربلا توسط قبیله بنی اسد، صحنه ورود اهل بیت به مدینه، مجلس مختار و بردن اهل بیت (ع) و امام سجاد (ع) به خرابه های شام و مجلس یزید است.
در بالای قسمت دیواره گنبد هشت تابلو کاشیکاری شده وجود دارد. این تابلوها عبارتنـد از صحنـه‌ای از عروج پیامبـر (ص) و دیدن حضرت علی (ع) در معراج، ضمـانت حضرت رضا (ع) از آهو، قربانی کردن حضرت اسماعیل (ع) توسط حضرت ابراهیم (ع)، نبرد حضرت علی (ع) با حب سردار خیبریان، باطل کردن جادوی جادوگران فرعون توسط حضرت موسی (ع) و مکتبخانه فرزندان حضرت علی (ع).
در حاشیه پائین آن اشکال متعددی از سلاطین و پادشاهان اساطیری و تاریخی همچنین مرثیه های متعددی از محتشم کاشانی در اطراف بنا به چشم می خورد. خطاط این خطوط و اشعار در سقف دیوارهای زینبیه و حسینیه، میرزا حسنخان خطاط کرمانشاهی بوده است.
قبر مرحوم معاون الملک بانی تکیه که در سال 1327 ش در گذشته درون اتاق کوچکی در جنوب شرقی زینبیه قرار دارد.
عباسیه
بنای عباسیه به صورت صحن وسیعی است که در قسمت شرقی آن بنای دو طبقه ای ساخته شده و در قسمت جنوبی آن ایوانی با دو ستون آجری برپا شده است. دیوارهای عباسیه نیز با کاشی های رنگارنگی تزئین شده که بر روی آنها، صحنه هایی از ورود حضرت یوسف به کنعان، بارگاه حضرت سلیمان و تصاویری از آستان مقدس حضرت علی (ع) و امام حسین (ع) دیده می شود. در این صحن نیز، تصاویری از شخصیت های مذهبی، سیاسی و مهره هایی از رجال دوره قاجار کرمانشاه در این دوره از جمله حسن خان معاون الملک و آیت الله سید حسین حائری طباطبایی بر روی کاشی ها نقش بسته است.
در قسمت عباسیه دو موزه فرهنگی با نام‌های موزه موزه مردم‌شناسی کرمانشاه و موزه پوشاک و زیور آلات استان کرمانشاه وجود دارد.
خلق زیباترین کاشی کاری ایران و جهان در تکیه معاون الملک
امتیاز قابل ملاحظه و استثنایی این بنا در کاشیکاری آن است. به گفته کارشناسان میراث فرهنگی کرمانشاه، کاشی‌های برجسته و نیمه برجسته با نقوش بسیار زیبا و رنگ‌های صددرصد طبیعی که در این بنا به کار رفته در جهان بی‌همتاست.
تصاویری که بر روی کاشی‌ها حک شده شامل صحنه‌هایی از غزوات حضرت محمد(ص)، نبردهای حضرت علی(ع)، حوادث کربلا، تصاویر سلاطین باستانی ایران از جمله پادشاهان هخامنشی و تصاویری از تخت جمشید است که در نوع خود بی نظیر است. معماری این بنا را حسین خان معاون الملک در ابتدا به حسین نقاش تهرانی و سیدابوالقاسم مانی واگذار می کند که پس از چندی حسین کاشی پز تهرانی میناچی را نیز برای باسازی بنا به کرمانشاه دعوت می کند.
تکیه معاون الملک دارای سه در ورودی است که در غربی به خیابان حداد عادل در شمالی به کوچه معاون الملک و در جنوبی به کوچه ایلخانی مشرف است.
تکیه معاون الملک ظرفیت جهانی شدن دارد
به گفته کارشناسان نوع معماری و بویژه کاشی کاری منحصر به فرد این اثر تاریخی و مذهبی در جهان بی نظیر است، لذا تکیه معاون الملک این ظرفیت را دارد که با معرفی بیشتر جهانی شود زیرا سبک کاشی کاری به کار رفته در این بنا در هیچ کجای دنیا استفاده نشده است.
تکیه معاون الملک آنطور که باید به مردم کشور معرفی نشده است
اغلب گردشگران داخلی و خارجی که به کرمانشاه می آیند در بدو ورود سراغ بیستون و تاق بستان را می گیرند، غافل از اینکه بنایی منحصر به فرد در مرکز کلانشهر کرمانشاه قرار دارد که با دیدنش انسان را به بهت و حیرت وا می دارد، لذا جا دارد مسئولان امر با معرفی بیشتر این اثر جاودانه تاریخی و مذهبی به مردم ایران و جهان به اشکال مختلف ضمن معرفی آن، زمینه را برای جذب گردشگران بیشتر به این استان فراهم سازند.
