بُسْتانْ آبادْ از شهرهای شرقی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان بستان آباد است. این شهر از سه بخش تاریخی به نام های اسکی‌کند، بستان آباد علیا و بستان آباد وسطی تشکیل شده است. ساکنان بستان آباد به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند. این شهر به دلیل واقع شدن در میان دو شهر عمده آذربایجان (تبریز و میانه) از نظر اقتصادی اهمیت بسزایی یافته است.
بستان آباد منطقه ایست کوهستانی که سراسر قسمت جنوبیش را کوههای پربرف و مرتفع پوشانده‌است. شمال آن در امتداد کوههای بزغوش و غرب این شهرستان در امتداد کوههای مورو داغ به ارتفاع ۲۹۶۰ متر در دنباله کوههای مورو داغ و بزقوش بنام تک آلتی و گردنه معروف شبلی قرار گرفته است. مرتفع ترین نقطه شهرستان کوه سهند به ارتفاع ۳۷۷۲ متر میباشد.
دمای مرکز این شهرستان گاهی به ۴۶- درجه سانتیگراد رسیده است و به همین دلیل سردترین شهر ایران لقب گرفته است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخی
نام بستان آباد به دلیل سرسبزی و خرمی این ناحیه به آن داده شده است. بستان در زبان آذری همان بوستان یا باغ معنا می شود و این منطقه به دلیل داشتن باغ های فراوان و خرمی بسیار به نام بستان آباد شهرت یافته است. شهرستان بستان آباد در محل شهر باستانی و گمشده اوجان بنا شده است. نام اوجان از قرن ششم به بعد در بیش تر سفرنامه ها و كتاب های تاريخی آمده است. فرمان روايان تركمانان و صفويه مدت ها در قصر غازانی در اوجان مجالس طرب داشتند اما در روزگار فرمان روايان بعدی آذربايجان، حوادث و جنگ های خونين متعددی اوجان را در معرض انهدام و ويرانی قرار داد كه امروزه از آن همه آبادانی و زيبايی تنها يک رودخانه و يک دهستان به نام اوجان در جغرافيای آذربايجان شرقی باقی مانده است. بستان آباد امروزی که گفته می شود بقایای آن شهر قدیمی است دربرگیرنده شهرها، بخش ها و روستاهای متعددی است و شغل مردمان آن کشاورزی و دام داری است.
جاهای دیدنی بستان آباد
آبگرم بستان آباد
مجتمع آبگرم معدنی بستان آباد كه در محل قديمي آن كه تا نيم قرن پيش گنبدی از آجر و سنگ ايجاد شده ونسبت آن را به ميرزا نائب السلطنه فرزند فتحعلی شاه كه در اوقات اقامت در عمارت چمن اوجان از آن به عنوان حمام استفاده می كرده است، می دهند احداث گرديده و در طول سال پذيرای ميليون ها مسافر و گردشگر داخلی و خارجی می باشد.به دلیل نقش و تاثیر این چشمه آبگرم در بهبود بسیاری از بیماری ها و ناتوانی ها از جمله آکند، آرتریت، سوختگی، بیماری های عضلانی، افسردگی، سردرد، اختلال خواب، درمان ناتوانی بیماران مبتلا به فلج، سکته مغزی و ناراحتی های گوارشی، پوستی و کلیوی، در ایام تعطیلات نوروزی گردشگران جذب شهرستان بستان آباد می شوند.
بستان اباد چشمه های آبگرم معروفی ديگری از جمله گوزسویی و قوتورسویی نيز دارد كه از جاذبه های گردشگری و زيبای اين شهرستان است .
کوه بزقوش
کوهستان بزرگ بزقوش واقع در مرز استان اردبیل و آذربایجان شرقی به صورت یک رشته شرقی – غربی حد فاصل بستان‌آباد تا نزدیک بخش کیوی خلخال امتداد دارد. بهترین زمان صعود به بزقوش اردیبهشت و خرداد میباشد. وضعیت قله در زمستان سرمای بیش از حد هوا و طوفان و برفکوبی سنگین در دشت، حد فاصل اسب فروشان یا هریس تا قله از موارد مهمی است که هنگام صعود می‌باید مد نظر قرار گیرد.
غار آغ بولاغ
این غار در قسمت جنوبی روستای قره‌چمن از توابع شهرستان بستان‌آباد واقع شده و از نوع غارهای استالاکتیت است. عرض دهانه غار حدود 2 متر است و دسترسی به آن از روستاهای قره‌چمن امکان‌پذیر است. عرض دهانه غار حدود دو متر و دسترسی به آن از روستای قره چمن امکان‌پذیر است.
غار اسکندر سعیدآباد
غار اسکندر روستای سعید آباد، در فاصله ۳۰ کیلومتری تبریز در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این غار شامل ۷ تالار می باشد که تنها دو تالار آن قابل دسترسی است و علت آن هم ریزش سنگهای درون غار می باشد عرض دهانه این غار حدود ۵ متر و دیواره های داخل آن دارای استلاکتیت های جالب توجهی است.
روستای سعید آباد در نزدیکی تبریز واقع شده و از توابع شهرستان بستان آباد استان آذربایجان شرقی میباشد. این دهستان در فاصلهٔ ۱۶ کیلومتری تبریز و ۲۲ کیلومتری بستان آباد قرار دارد و دارای جاذبه‌های گردشگری فراوان میباشد. دره سعید آباد که تفرجگاه مردم آذربایجان است در ۲ کیلومتری جاده ترانزیتی تبریز- تهران واقع است.
چشمه قونسورسو
چشمه قونسورسو در بستان‌آباد قرار دارد. آب این چشمه بر سر راه رودخانه اوجان واقع شده است که در فصل تابستان پس از خشک شدن آب رودخانه ظاهر می‌شود بنا به اقوال شهرت این آب به قونسور (کنسول) از این جهت است که کنسول عثمانی و انگلیس در این چشمه آب تنی می‌کردند.
پارک صبا بستان آباد
این پارک در بستان‌آباد قرار دارد و محل مناسبی برای استراحت و تفریح خانواده و مکان مناسبی برای سرگرمی کودکان میباشد.
پل سعید آباد (پل شیخ)
پل قدیمی سعیدآباد معروف به پل شیخ، مربوط به سده‌های متأخر دوران‌های تاریخی پس از اسلام -دوره صفوی- است و در شهرستان بستان‌آباد، بخش مرکزی، دهستان شبلی، روستای شبلی واقع شده است. این اثر در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پل دره سعیدآباد در دره شبلی قرار دارد و از جمله پل‌های مهم مسیر اصلی تبریز به تهران میباشد.
تالاب الیترگول
تالاب الیترگول در شهر بستان‌آباد واقع شده است. این تالاب در گودی واقع بین کوههای جناق داغ و قباق داغ قرار دارد و از سطح دریا 2400 متر ارتفاع دارد.
تالاب قوری گئول
تالاب قوری گئول يكی از منابع زيست محيطی بسيار مهم استان می باشد كه به عنوان يكی از تالابهای بين المللی حفاظت شده كشور به ثبت رسيده است .
این تالاب در استان آذربایجانشرقی و در ۱۸ کيلومترى شمال باخترى بستان‌آباد واقع شده است.
تالاب قوری گئول جزوتالاب های بين المللی ثبت شده دركنوانسيون رامسرمی باشد كه براي شماری ازپرندگان مهاجر آبزی وحمايت شده ازنظرزيستگاهی حايزاهميت ملی وبين المللی است، درسال ۷۳ نیز به عنوان منطقه شكارممنوع تصويب شده است.
هم اکنون برنامه های حمایتی از این تالاب شامل حفاظت از منابع آب دریاچه و نیز ایجاد منطقه شکار ممنوع برای حفظ گونه های جانوری اطراف دریاچه می باشد.
این تالاب از نوع تالاب های دایمی آب شیرین بوده و منبع تامین آب آن نزولات آسمانی، چشمه های کف تالاب و جریان های کوچک آب پس از ذوب شدن برف ها است و رودخانه ای به تالاب وارد نمی شود.
روستای خشکناب
خشکناب یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان عباس شرقی بخش تیکمه‌داش شهرستان بستان‌آباد واقع شده‌است. روستای خشکناب با توجه به این که زادگاه اشعار سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار، شاعر پارسی‌گوی آذری‌زبان می باشد، سرمایه عظیمی برای فرهنگ دوستان به شمار می آید. با اینکه این روستا اکنون خانوار و جمعیت کمی دارد، اما حس و حال اشعار شهریار هنوز در آن محسوس است. چشمه اش خشکیده اما هنوز کبکهایش پرواز کنان صحنه ای از اشعار استاد را به تصویر میکشند.
این روستا زادگاه اشعار استاد میباشد و خانه ای که استاد در آن دوران کودکی را سپری کرده به همت میراث فرهنگی استان در دست باز سازی است.
