بنر هدر

حمام قجر ، یکی از بزرگ ترین موزه های شهر قزوین

نویسنده:

سمیرا هادی

در تاریخ:

یکی از جاذبه های دیدنی در شهر قزوین،حمام قجر و یا به عبارتی دیگر؛ موزه ی مردم شناسی است.حمام قجر در سال ۱۵۰۷ هجری در این شهر و به دستور پادشاه معروف صفویان، شاه عباس صفوی و به دست یکی از اقوام قاجار تا قبل از به قدرت رسیدن آنان یعنی امیر گونه خان قاجار ساخته شد.از ساخت این حمام نزیدک به ۳ قرن است که می گذرد اما همچنان استوار و زیبا به رسم قدیمش باقی مانده است. در حال حاضر از این حمام به عنوان یکی از بزرگ ترین موزه های شهر قزوین یاد می شود و در گذشته از آن به عنوان بزرگ ترین گرمابه های ایران یاد می شده است.

حمام قجر ، یکی از بزرگ ترین موزه های شهر قزوین

حمام قجر در گذشته به نام حمام شاهی هم معروف بوده است. درباره ی این حمام اشعار و سروده های مختلفی وجود دارد که معروف ترین آن می گوید که:

ساخت از لطف شاه حمامی   به لطافت قبول هر مقبل

چون یکی از درون برون آید     صحت عافیت بود تاریخ

مساحت این حمام حدود ۱۰۴۵ متر مربع است. حمام از دو قسمت مجزا جداگانه زنانه و مردانه تشکیل شده است، در اصلی آن رو به جنوب باز می ‌شود و با راه پله‌ مارپیچ به سربینه منتهی می ‌گردد. سربینه بزرگ گرمابه که حوض زیبایی در وسط دارد شش شاه ‌نشین و طاق نما را در پلانی هشت ضلعی با راهرویی به گرمخانه پیوند می ‌دهد.

این حمام از سه بخش اصلی سربینه، میاندر و گرمخانه تشکیل شده است. البته این حمام قسمت های دیگری هم دارد ولی مهم ترین قسمت هایش همین ۳ بخش هستند.

سربینه حمام که رختکن حمام است حوضی زیبا و بزرگ درقسمت مرکز خود دارد که به پاشویه معروف است. سربینه که طرحی مستطیل شکل دارد و از دو طاق جناغی در شرق و غرب آن تشکیل شده، توسط راهرویی که دارای طاق جناغی بسیار باریک است به گرمخانه راه می یابد.

میا‌در فضایی است که سربینه را به گرم خانه متصل می کند.

گرمخانه فضای اصلی استحمام در حمام ها بوده که خود شامل قسمت های گوناگونی مانند: خزینه آب گرم، چال حوض «منبع آب سرد»، اعیان نشین، آب انبار و همین طور تونل های گربه ‌رو میباشد که هر کدام کاربری متفاوت و خاص خود را دارد. گرمخانه زنانه و مردانه به شکل چلیپاست و اتاقک‌ هایی برای شستشو در شرق و غرب آن تعبیه شده است.

انتقال آب در این حمام با لوله های سفالی «تنپوشه های سفالی» انجام می‌ گرفته است. پوشش کل بخش ها طاق و گنبد است که به وسیله رسمی بندی و یزدی بندی تزئین شده اند و هر گنبد دارای جام خانه ایست که نور حمام را تامین می کرده است. پشت بام این حمام نیز هم ‌سطح خیابان است.

ازاره گرمخانه‌ ها تا ارتفاع ۱٫۵ متر کاشیکاری شده است. سنگ های بزرگ و یک تکه که سکوها را فرش کرده، از ویژگی‌ های این بنا محسوب می ‌شود. کف آن با سنگ مرمر مفروش گردیده است.

از دید معماری، حمام قجر در قزوین دارای پوششی کامل در قسمت طاق ها و گنبدها به وسیله ای سبک هایی مثل یزدی بندی و ریسه بندی بوده است. در واقع هر کدام از این گنبدها نور خزینه را تلامین می کرده است. فضای داخلی حمام نیز کاملا کاشی کاری شده بوده است. با استفاده از سنگ های بزرگ تراش خورده ی مرمر هم داخل حمام را سکو و کف پوش کرده بوده اند.

این حمام در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی قزوین خریداری شد و با شماره ی ۱۲۶۰۱ ثبت ملی شد. بعد از مدتی هم با سرمایه گذاری شهرداری قزوین و سازمان نوسازی و بهسازی این شهر، در طی ۴ سال یعنی از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴ مورد ترمیم و بازسازی قرار گرفت.

حمام قجر ، یکی از بزرگ ترین موزه های شهر قزوین

داستان تغییر کاربری حمام قجر در قزوین به موزه ی مردم شناسی

پس از مرمت و بازسازی،این حمام پس از جلسات و تصمیم ارگان های مربوط در سال ۱۳۸۶ تبدیل به موزه ی مردم شناسی شد. در این موزه دارای ۳ بخش اقوام، مشاغل و آداب و رسوم است. در قسمت سربینه ی موزه ی مردم شناسی و یا بهتر بگوییم، حمام قجر در قزوین نشانه هایی از زندگی مردم و اقوام مختلف از تاتی و ترک تا قزوین به نمایش گذاشته شده است. مراسم شیروازه و مجسمه های سفالی که شستشوی حمام را نشان می دهد نیز در این قسمت به نمایش درآمده است.

حمام قجر ، یکی از بزرگ ترین موزه های شهر قزوین

در قسمت تالار میان در نیز درباره ی آیین ها و رسوم مخصوص قزوینی ها همچون پنجاه به در به نمایش درآمده است. در قسمت پایانی هم مشاغل مردم قزوین در دوره های گذشته و مشاغل سنتی حال حاضر، بار فروشی میدان، دعا نویسی، تعزیه خوانی و دیگر مشاغل را به نمایش گذاشته اند. همچنین تابلوهای عکاسی و نقاشی که آداب و رسوم مردم این شهر را به نمایش گذاشت است را می توانید ببینید. جالب است بدانید که تمامی تابلوها و مجسمه هایی که در این مجموعه وجود دارد را ۲ هنرمند به نام های محمد بهرامی و رضا محمدی که هر ۲ اهل شهر قزوین هستند، ساخته شده اند.

محصولات سفر

دیدگاه خود را بنویسید