بنر هدر

مدرسه شوکتیه یکی از آثار زیبا و تاریخی بیرجند

نویسنده:

سمیرا هادی

در تاریخ:

مدرسه شوکتیه یا مدرسه شوکتی یکی از آثار تاریخی شهر بیرجند دراستان خراسان جنوبی می باشد. این مدرسه زیبا و تاریخی از دیدنی های بیرجند،سومین مدرسه ایرانی است که به شیوه جدید به دانش آموزان خود آموزش می داد. ساختمان مدرسه شوکتیه از محل موقوفات امیر اسماعیل خان معروف به شوکت الملک اول توسط محمد ابراهیم خان علم یا شوکت الملک دوم، پدر اسدالله علم در سال ۱۳۰۸ هجری قمری به دست هنرمندان و استادان یزدی شروع به ساخت شد. ساخت مدرسه شوکتیه در سال ۱۳۱۲ هجری قمری به پایان رسید.

مدرسه شوکتیه یکی از آثار زیبا و تاریخی بیرجند

تاریخچه

بنای مدرسه شوکتیه به مدت چهار سال از سال ۱۳۰۸ الی ۱۳۱۲ هجری قمری تحت عنوان حسینه شوکتیه توسط شوکت الملک دوم ساخته شد. در ماه ذی الحجه سال ۱۳۲۶ هجری قمری برابر با ۱۲۸۲ هجری خورشیدی به مدرسه تبدیل شد. بعد از مدرسه عالی دارالفنون و مدرسه ابتدایی رشیدیه تبریز، مدرسه شوکتیه بیرجند سومین مدرسه از نوع مدارس جدید در کشور ایران می باشد که به دنبال آن مدارس دشت بیاض نهبندان، سربیشه، خوسف و دبستان دخترانه شوکتی احداث شد. در زمان انقلاب مشروطیت امیر اسماعیل خان شوکت الملک که فرزندی نداشت یک سوم مال خود را وقف امور خیریه کرد و مسئولیت آن را به برادر کوچکش محمد ابراهیم خان واگذار نمود. محمد ابراهیم خان بعد از سفر به تهران و آشنا شدن با اقدام امیرکبیر برای ساخت دارالفنون، تصمیم به ساخت مدرسه ای مشابه در سال ۱۳۲۵ هجری قمری، در بیرجند تأسیس در محل حسینه شوکتیه نمود.محمد خان برای تشویق مردم بی بضاعت به تحصیل کمک های نقدی و کالاهایی را در نظر گرفت. آیت الله شیخ هادی هادوی که یکی از علمای معروف آن زمان بود، با فرستادن پسر خود به مدرسه در ذهن مردم اثر عمیقی برجای گذاشت و باعث رونق مدرسه شوکتیه شد.

مدرسه شوکتیه یکی از آثار زیبا و تاریخی بیرجند

مشخصات معماری

مدرسه شوکتیه به سبک معماری کویری ایران به صورت چهار فصل ساخته شده که از یک فضای مرکزی به ‌صورت حیاط و بخشی پیوسته دور تا دور آن تشکیل شده ‌است. حیاط بخش عمده ‌ای از بنا را دربر می ‌گیرد که با آجر فرش شده ‌است و در میان آن حوضی قرار دارد که در میان آن سکویی به ارتفاع حدود ۳۰ سانتی‌ متر قرار دارد. سردر ورودی بنا با طاق جناقی دارای تزئینات مقرنس است.
این بنا تک ایوانی بوده و ایوانی بلند و باشکوه دارد. ساختمان از اجزا و عناصر معماری ایرانی از قبیل ورودی، هشتی، دهلیزها، ایوان، حجره ‌های اطراف حیاط، شاه ‌نشین و حمام تشکیل یافته ‌است.این بنا در کوچه ‌ای با شیب نسبتاً زیاد واقع گردیده که از سطح خیابان پایین ‌تر است و دارای دو ورودی است که یکی در ضلع جنوبی و دیگری در ضلع غربی بنا واقع شده است. ورودی‌ های بنا در پایین ‌ترین قسمت بنا قرار دارند.

بنای مدرسه شوکتیه با بهره ‌گیری از حیاط مرکزی به بهترین نتایج از نظر تنظیم عملکرد و فراهم آوردن شرایط محیطی متعادل دست یافته ‌است. این بنا یک کلاه فرنگی زیبا در میان گنبد تالار شوکتیه دارد که با رسمی ‌بندی زیبایی تزئین شده ‌است. همچنین مقرنس‌ ها گچبری ‌ها و آجرکاری ‌هایی بسیار زیبا در این بنا به چشم می ‌خورد.
مدرسه شوکتیه نه تنها بزرگترین حسنیه و تکیه بیرجند بوده بلکه از شاهکارهای معماری زمان خود به شمار می آید.بدون تردید نظیر آن را در کمتر شهری می توان یافت.

مدرسه شوکتیه یکی از آثار زیبا و تاریخی بیرجند

موقعیت مکانی

بنای تاریخی مدرسه شوکتیه یا شوکتی در مجاورت خیابان منتظری (خاکی) در داخل بافت تاریخی شهر بیرجند قرار گرفته است.

محصولات سفر

دیدگاه خود را بنویسید