سنتهای مختلف در هنر آشپزی افغانی بخش جداییناپذیر از رسم ریشهدار مهماننوازی افغانها را تشکیل میدهند. غذا ابزاری است برای نشاندادن خصلتهای معنوی و شیوهٔ زندگی مردم و رسم آبروداری، همسایهداری و ازخودگذشتگی، همهٔ رویدادهای خوش زندگی و همچنین تغییرات فصلها، همگی در بزمهای فامیلی جشن گرفته میشوند. ویژگیهای آشپزی هر منطقه بازتابکنندهٔ تنوع جغرافیایی و قومی افغانستان است و در مجموع با آشپزی ایران و پاکستان اشتراکات فراوانی دارد.
غذاهای معروف افغانستان بواسطه طعم و شیوه پخت و پز صحیح و اصولی آن، بسیار مورد توجه مردم این کشور و مناطق همجوار و حتی جهان قرار دارد. در این گزارش به معرفی تعدادی از این غذاها خواهیم پرداخت.
بولانی
بولانی یکی از غذاهای مشهور و مزهدار افغانستانی میباشد که خمیر ذغاله شده را با سبزی تره و سیب زمینی پر نموده به شکل نیم دایره بالای تابه انداخته در روغن سرخ میکنند. بولانی را در تنور نیز پخته میکنند که بنام بولانی تنوری یاد میشود.
قابلی پلو
قابلی پلو افغانی بسیار مشهور است و تقریباً اکثر کشورهای جهان و کشورهای همسایه با نام آن آشنا هستند که از برنج باریک، گوشت یخنی گوسفند، زردک، کشمش، دانه زردآلو و پسته تهیه میگردد.
منتو
يکی از غذاهای لذيذ افغانستان عزیز میباشد که در بخار آب پخته میشود. خمير منتو را به شکل دايره های کوچک قطع نموده از گوشت سرخی، دنبه، پياز، سير، گشنيز و مرچ سياه پر نموده در ظرف مخصوص می چينند.
کچری قروت
کچری قروت نیز یکی دیگر از غذاهای مشهور و مزهدار افغانستانی میباشد که اکثراً در زمستان پخته میشود. روز اول زمستان (شب چله) مردم افغانستان دور هم مینشینند و کچری قروت میخورند. کچری قروت از برنج لک، قروت و کوفته تهیه میشود.
شولۀ غوربندی
در ولسوالی غوربند شوله ای پخته میکنند که به نام شولۀ غوربندی ياد میشود. اين شوله را از برنج، ماش و قورمۀ دال نخود دار گوشت گوسفند تهيه ميکنند.
سمنک
سمنک را در ميله های بهاری پخته میکنند و يکی از غذاهای هوسانۀ مردم افغانستان میباشد که گندم را در ظرفی انداخته در روز های بارانی در زير باران میگذارند. وقتی سمنک سبز شد آنرا کوبيده و جوش ميدهند. در ديگ آن هفت بار آب مياندازند و با تبخير شدن آن، چارمغزهای زنده را با قدری خسته و پسته علاوه کرده بعد از آماده شدن آن را نوش جان میکنند.
دلمۀ برگ تاک انگور
اين غذای مزه دار را طوری آماده میکنند که برگ های تازۀ تاک انگور را ميده در بين آن کوفته قبلاً تهيه شده را گذاشته و با تار می بندند و در بين لعاب بادنجان رومی، سير و پياز میگذارند تا پخته شود.
شوربای کله
شوربای کله یکی از غذاهای مخصوص زمستان مردم با ذوق افغانستان میباشد که کله گوسفند را پاک کرده خوب میشویند، بعداً در دیگ انداخته جوش میدهند تا کف آن گرفته شود. سپس گندم و نخود، پیاز، زردچوبه با قدری دنبه را به آن اضافه میکنند، وقی پخته شد در کاسهها کشیده و در آن نان را خرد کرده و میل میکنند.
شوربای دیگ سنگی
شوربای سنگی یکی از غذاهای محلی افغانستان بوده که در دیگ سنگی پخته میشود. این شوربا دارای لذت خاصی میباشد که همراه گوشت گوسفند، دنبه، نخود، و سیر را اضافه داشته مقداری آلوبخارا را به آب آن میاندازند. سپس قدری آتش در گوشه تنور انداخته و دیگ را در پهلوی آن قرار میدهند. بعد از آماده شدن نان را در کاسهها ریز کرده و صرف میکنند.
آشک
خمير را سخت آماده نموده و به شکل دايره های کوچک قطعه می کنند، سپس در بين آن گندنۀ ميده شده را پر نموده جوش ميدهند. بعد از صاف نمودن، قروت، نعنا و قورمۀ دال نخود را بالای آن علاوه نموده، نوش جان میکنند.
کباب تنوری
مردم افغانستان مردمان مهمان نواز و بسیار خراجی هستند. در مناطق مرکزی افغانستان وقتی مهمان زیاد تر از 5نفر داشته باشند، یک راس گوسفند را ذبح کرده و خوب پاک میکنند، سپس مقداری سیر و نمک را آماده ساخته و تمام گوسفند را خوب سیر و نمک میزنند. بعداً آتش کافی در تنور میافروزند و یک کاسه مسی را در روی آتش گذاشته و گوسفند را توسط سیخ تنور در تنور پائین میکنند، طوریکه دنبه گوسفند آهسته، آهسته در بین همان کاسه آب شده و بعد از 2 الی 4 ساعت گوسفند پخته میشود.
نذر هفت میوه
دو شب پیش از نوروز اول کشمش را چیده و همه میوه های خشک را خوب شسته و پاک میکنند. بعد در بین دیگی که گنجایش آن را داشته باشد، علاوه میدارند. سپس آب شیرگرم (یک بر چهارم حصه میوه و سه بر چهارم حصه آب) را بالای ان علاوه میکنند. سر دیگ را بسته و در جای سرد نگهداری میکنند.
یک شب پیش از نوروز چهارمغز، پسته و بادام را با آب گرم تر میکنند. بعداً پوست آن را میکنند. میوه های مذکور به نام مساله هفت میوه یاد میگردد. در روز نوروز قدری هیل به آن علاوه میکنند.
من از افغانستانم عاشق غذاهایی سنتی خودما هستم
غذاهای افغانی مواد تشکیل دهندش اینقدر اسمهای عجیبی داره که آدم نمیدونه چی هست
من ایرانی شوهرم افغانی غذاهاشون وبلدنیستم یه کم سخته ولی باهم تویه غذاهایی کناراومدیم