بهترین و گرانترین لباس محلی استان سیستان و بلوچستان

نویسنده:

حسین یوسفی

در تاریخ:

لباس محلی سیستان و بلوچستان تنها یک لباس ساده نیست، یک هنر است، هنری که بخش مهمی از فرهنگ اصیل ایرانی را به دوش می کشد. این لباس جزو گران ترین لباس های سنتی ایرانی است که امروزه بسیاری از تزئینات و عناصر آن توسط طراحان لباس مورد توجه قرار گرفته تا با سبک امروزی وارد بازار شود.

بهترین وگرانترین لباس محلی استان سیستان و بلوچستان

لباس محلی بانوان سيستان

پیراهن تاجیك: قد این پیراهن یك وجب بالای زانو است و دارای یك برش راستهاست كه در دو طرف پهلوها چاكی تا بلندی باسن بزرگ دارد. جلو این لبـاس تـا زیـرسینه باز است و سجافی مزین به گلدوزی بـا نـخ سـیاه (سـیاهدوزی ) دارد. سرشـانه وآستین بدون درز روی دو لابسته برش میخورد و آستین از سه برش تشكیل شده است1 (راسته آستین 2 (برش مثلثی كه از كارور تا 1/2 آستین قرار می گیـرد 3 (مرغـك كـهبرای راحتی پوشنده به آن دوخت میشود. چاك بلند این پیراهن به علت پوشیدن دامن پرچینی هست كه در زیر این لباس پوشیده میشد. برای دستدوزی از نخ سیاه استفادهمیشد كه در اصطلاح محلی این رودوزی را سیهدوزی مینامنـد. سـیاه دوزی در انـواعنامهای محلی تخم خربزه/ دندون بره/ پا مرغك/ زنجیره/ تور/ پنجولك دوخته میشد.

تُنبون: تنبون دامن پرچین كه در منطقه به تنبون شگاد معروف است. زنان سیستانی دامنـیرا به جای شلوار در زیر پیراهن تاجیك میپوشیدند كه عرض دامن به ده متر میرسید.كمر آن لیفهای بود و به وسیله بندهای بومی كه توسط بانوان خود منطقه بافته می شد بركمر استوار میگردید. بعضی از بانوان تا سه عدد دامن پرچین روی هم میپوشیدند كـهلبه این دامن هم به وسیله نخ سیاهدوزی میشد.

پیراهن پاچین:بانوان سیستانی از پیراهنی استفاده میكردند كه دارای بالاتنه كوتاه ودامنی با چین های ریز بود. این پیراهن یقه گود، بالا تنه كوتاه (از جلو تا ناحیـه اتـصال دامن باز است) آستین ساده و شمیزیه و مچدار دارد. قد دامن چیندار این لباس تا زانـومیباشد.

شلوار: پیراهن پاچین زنان سیستانی با شلواری كه در منطقه كوتَنَه نام دارد پوشـیدهمیشد. این شلوار از دو ساق مخروطی و میان ساق كـمچـین تـشكیل مـیشـد و كمـرلیفهای در لبه شلوار سجاف میخورد و روی آن با دست یا چرخ تزیین میشد.

پیراهن دوگریبانه: قد این پیراهن تا زیر زانو است و در یقه پشت و جلو آن چـاكمیخورد و به همین علت به آن دو گریبانه میگوینـد. مـدل پیـراهن مـورد نظـر شـبیهپیراهن تاجیك میباشد با این فرق كه قد آن بلندتر و بدون چاك و بـرش زیـر آسـتینچین میخورد، این پیراهن با شلوار پوشیده میشود.

جلیقه:از پارچه ساده و تیره رنگ دوخته می شود، یقه آن هفت است كه تا كمرگـاهمیرسد و روی آن با نوار قیطان نقشبندی میشود كت: كت محلی كوتاه كه آستینهـای آن بلنـد و راسـته و یقـه آن گـرد اسـت و ازرنگهای شاد برای این پوشش استفاده میشود، روی آن بـا نـوار تـزیین مـیشـد و درهنگام سرما از كتهای چرمهدار و قزن لالهدار استفاده میكردند.

بهترین وگرانترین لباس محلی استان سیستان و بلوچستان

لچك يا دستمال سر: آن را تا زده و در جلو سر گره ميزنند و دو طـرف لچـك را لاي دستمال ميزنند و موها به شكل چتر از زير دستمال نمايان ميشود.سرپوش يا چار قد: پارچه چهارگوش رنگـي يـا سـفيد كـه آن را بـر روي لچـك مي پوشيدند.

روبند: بعضي از بانوان براي پوشاندن صورت خود از روبند استفاده مـي كردنـد كـهاين روبند از پارچههاي كتاني سفيد تهيه ميشد و در محـل چـشم هـا بـه طـور سـنتيتوردوزي ميگرديد و به وسيله بند به پشت سر بسته مـيشـد و قـد آن تـا زيـر سـينهميرسيد.
كلاه:بعضي از بانوان سيستاني از كلاهكي به شكل عرق چين استفاده مي كردنـد كـهروي آن نقشبندي شده است.

چادر: طرح آن چهارگوش و جنس آن از پنبه است و توسـط بوميـان منطقـه بافتـهميشود. اين پارچه چهارخانه مستطيل شكل را از وسط بر روي سر مي اندازند و قد آنتا كنارههاي زانوها و پايينتر ميرسد. نوع نامرغوب آن جاونـد ناميـده مـيشـد و نـوع ديگر كه مختص اعيان و اشراف بود از چهارخانه هاي ريز با نخ ابريشم بافته ميشد.

كفش: مدل تخت چوبی كه رويه چرمی داشت و افراد معمولی

بهترین وگرانترین لباس محلی استان سیستان و بلوچستان

پوشاک مردان بلوچستان: 

پیراهن یا پیرام معمولی ؛ پیرام را جامه یا جامگ می گفتند و برش و دوختن آن هنر زنان بلوچ بود.
گریبان یا چاک یقه را با یک دکمه که بر درازی پیراهن دوخته مـی شـد می بستند و بندینکی از نخ بر قسمت چپ زیق می دوختنـد، دکمـه را از طـرف راسـت می بستند، چاک زیق باریک بود و تا انتهای سینه ادامه داشت.
بر طرفین زیق ۲ آسـتین که آستینک مـی گفتنـد دوختـه مـی شـد، دهانـه آسـتین گـشاد بـود و دارای ۲ جیـب چهارگوش در طرفین پهلو بود که امروزه این لباس تحت تاثیر مد گاهی کوتـاه، گـاهی بلند و بستگی به مد روز و سلیقه پوشنده تغییر می کند.
پیراهن پراخ آستین(فراخ آستین): این پیراهن از ۲ تکه بـالا تنـه و دامـن تـشکیل شده، دامن گرد و گشاد و بلند آن تا زانو می رسد، آستین آن بلند و لبه آستین کلـوش وفراخ است در گذشته در مراسم جشن استفاده می شد.

بهترین وگرانترین لباس محلی استان سیستان و بلوچستانشلوار؛ شلوار مردان بلوچ همانند شـلوار مـردان سیـستانی پـرچین و بـا لیفـه هـای برگردان است، محل کشیدن بند شلوار را نیپگ (نیفـه پارسـی) مـی گوینـد و بنـد شـلوار نیز توسط بانوان بومی بافته می شود و برای دوخت آن از ۶ تا هشت متر پارچه استفاده می کنند.
کفش؛ مردان بلوچ از چند نوع کفش سواس وکوش( سواس را از برگ درختچه خودرو بیابانی به نام داز یـا از پـورگ که برگش بهتر و با دوام تر است می بافتند) تَکُل( پای افزاری برای شبان ها و مردم کم استطاعت بود) و کفش از چرم دباغی شده گاو تهیه می شد (در ته کفش بانوان ۲ قطعه پوست به نام چوک روی هم می گذاشتند).
کلاه پاک ؛ نوعی کلاه که بر روی آن پارچه ای به طـول ۱۰ متـر و عـرض نـیم متـر می بندند و به شکل عمامه است که یک سر آن را از پشت سر تا حدود کمر می آویزنـد و سر کوتاه تر را مانند تاجی بر بالای عمامه در لای پاک استوار می کنند.
کلاه بره ای؛ این کلاه از نظر شکل شبیه به قایق بود و از پوست جنـین بـره سـاخته می شد، به این شکل که بره ها قبل از زایمان کشته می شـدند و پوسـت جنـین نـارس را کلاه می کردند، این کار در پاکستان انجام می شود.
کلاه نخی ؛ این نوع کلاه از جنس پارچه است که روی آن سوزن دوزی مـی کننـد ودر قدیم بسیار متداول بود.

بهترین وگرانترین لباس محلی استان سیستان و بلوچستانشال یا لانگی ؛ پارچه مستطیل شکلی که مردان روی دوش مـی اندازنـد و بـه جـای حوله و جا نماز از آن استفاده می کنند که روی آن سوزن دوزی و نقش بندی می کردند.
جلیقه؛ مردان بلوچ مانند مردان سیستان از باسکت یا جلیقه استفاده می کردند که دراصطلاح محلی به آن سینه بند هم می گفتند که همان شکل باسکت مردان سیـستان بـود ولی امروزه از جلیقه های بلند و پرجیب روی پیراهن استفاده می کنند.
کَبا؛ از جنس پشم است، یقه آن باز و توسط چند دکمه از جلو بسته می شـد، شـبیه عبای روحانیون بود و در منطقه سردسیر بلوچستان از آن استفاده می شد.
در سالهای اخیر متاسفانه برخی مدلهای جدید جایگزین لباس بلوچی شده که از لباس پاکستانی و هندی الگو گرفته شده است.

بهترین وگرانترین لباس محلی استان سیستان و بلوچستان

گرمای هوا در استان سیستان و بلوچستان نوع خاصی لباس را طلب می کند که همان لباس بلوچی است، گشاد بودن این نوع لباس آنهم معمولا در تابستان به رنگ سفید و در زمستان رنگ های تیره با هوای این منطقه سازگار است و خوشبختانه با وجودی که در بسیاری از نقاط لباس های مدل جدید جایگزین لباس های محلی شده اما در سیستان و بلوچستان همچنان بسیاری از مردان و زنان لباس های محلی را بر کت و شلوار معروف به لباس فارسی ترجیح می دهند.

محصولات سفر

دیدگاه خود را بنویسید