کردهای ایران یکی از قدیمی ترین مردم و اقوام فلات ایران هستند که هم اکنون در مناطق وسیعی از این سرزمین زندگی می کنند. در میان آداب و رسوم این مردم، می توان هنوز یکی از زیباترین پوشش ها و لباس های دنیا را یافت. لباس هایی رنگارنگ و با جنس هایی عالی که در طول قرن ها توسط مردم کرد، چه در ایران و چه در عراق استفاده می شود. لباس محلی کردی برای مردان و زنان کرد از قسمت های مختلفی تشکیل شده است و گاهی آداب خاصی در پوشش و حتی بستن شال کمر یا روسری زنان دارد. جدای از جزئیات ظاهری که در میان هر یک از روستاها و قبایل کرد ایران دیده می شود، اشتراکات کلی در میان لباس محلی کردی دیده می شود.
خصوصیات لباس های سنتی و محلی کردی
لباس کردی آنچنان زیبا و البته راحت است که راه خود را تا دنیای مردن امروزی هموار نموده و همچنان توسط مردمان کرد نشین استفاده می شود. سیاحان و تاریخ نویسانی که از این مردم دیدن کرده اند، به زیبایی، متنوع بودن و دیگر خصوصیات لباس های محلی کردی اشاره کرده اند. همچنین این لباس محلی در جشنواره های بین المللی مد لباس همواره توانسته مقام اول را از آن خود نماید. پوشاک مردان و زنان کرد شامل تن‌پوش، سرپوش و پای‌افزار است فصل، نوع کار و معیشت و مراسم و جشن‌ها با یکدیگر تفاوت دارد. هرچند پوشاک نواحی مختلف کردستان مانند اورامان، سقز، بانه، گروس، سنندج، مریوان و… متفاوت است، اما از نظر پوشش کامل بدن، همه با هم یکسان هستند. پیش از ورود پارچه، کفش‌های خارجی و سایر محصولات داخلی به کردستان، بیشتر پارچه‌ها و نیز پای‌افزار مورد نیاز توسط بافندگان و دوزندگان محلی بافته و ساخته می‌شد.
قدمت لباس کردی
قدمت لباس کردی به قدمت خود مردمان کرد برمی‌گردد و اگر بخواهیم به تصویری مستند از قدیمی‌ترین لباس کردی استناد کنیم، باید به مستندات تاریخی رجوع کنیم. در حجاری های ورودی کاخ آپادانا و در میان هدیه آوردندگان به بارگاه می توانید مردان کرد و ماد را ببینید که لباس هایی همانند لباس های محلی کردی مردمان کرد بر تن دارند.
لباس محلی مردان کرد
چوخه: نیم‌تنه‌ای پنبه‌ای یا پشمی است که در ناحیه سقز، بانه و مریوان به آن «کوا» می‌گویند و درسنندج آن را «چوخه» می‌نامند.
پانتول: شلواری گشاد با دم‌پای تنگ است که «رانک» نیز نامیده می‌شود.
ملکی: نیم‌تنه‌ای بدون یقه است که از پایین نیم‌تنه تا بالا به وسیله دکمه بسته می‌شود.
لفکه سورانی: پیراهنی با آستین فراخ و بلند و زبانه‌ای مثلث شکل در انتهای آستین است که آن در حال عادی دور مچ یا بازو می‌پیچند.
شال: که به آن «پشتون» و «پشتینه» نیز می‌گویند، پارچه‌ای است تقریباً به طول ۳ تا ۱۰ متر که بر روی لباس در ناحیه کمر بسته می‌شود.
دستار: یا «کلاغه» که به آن «دشلمه»، «مندلی»، «رشتی»، و «سروین» (سربند) نیز یم گویند و مردان به جای کلاه از آن استفاده می‌کنند.
فرنجی: یا «فره‌جی» که ویژه مردان ناحیه اورامانات است و از نمد ساخته و آماده می‌شود.
کله بال: نوعی از نمد پوششی است که چوپانان در مناطق چرای گله در صحرا استفاده می‌کنند.
پشت تند: همان شال است. از پارچه گل‌دار به طول شش متر درست می‌شوند بدین ترتیب که پارچه را از سمت عرضش تا کرده می‌دوزند و بعد آن را به صورت مختلف ساده و گره چین به کمر می‌بندند. در میان لباس های محلی کردی و مردانی که اسلحه دارند، آن‌های که صاحب اسلحه کمری هستند، وسایلشان را با شال به دور کمر نگه می دارند.
ساق‌بند پشمی (پوزوانه): در قدیم برای جلوگیری از سرمای شدید منطقه در فصل زمستان و حرکت آسان در داخل برف و جلوگیری از رسیدن رطوبت به پاها، جلوگیری از گزش مار در فصل تابستان، جمع کردن شلوار گشاد کردی برای عبور از کوهستان‌ها و سنگلاخ‌های صعب‌العبور منطقه از ساق بند استفاده می کردند.
لباس محلی زنان کرد
جافی: شلواری همانند شلوار مردان است. این شلوار را زنان کرد، به ویژه زنان روستایی، هنگام کار می‌پوشند. در سایر مواقع، زنان شلوار گشاد از جنس حریر به پا می‌کنند.
کلنجه: نیم‌تنه‌ای است که روی پیراهن بلند می‌پوشند و رد اورامان آن را «سوخمه» می‌نامند و از پارچه زری یا مخمل دوخته می‌شود.
شال: از پارچه‌ای زیبا بر ریو لباس در ناحیه کمر بسته می‌شود.
کلاو: یا کلاه که از جنس مقوا و به شکل استوانه‌ای کوتاه است که آن را با پولک‌هایی رنگین به صورت بسیار زیبایی تزیین می‌کنند.
کلکه: روسری یا دستاری است که به جای کلاه مورد استفاده زنان قرار می‌گیرد کلکه دارای رشته بلندی از ابریشم سیاه و سفید با ملیله‌دوزی است…
