جوشین یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان جوشین بخش خاروانا شهرستان ورزقان واقع شده‌است.
روستای جوشین در ۱۰۰ کیلومتری شهر تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی مابین ورزقان و خاروانا قرار دارد. این روستا سر سبز و خوش آب و هوا بوده و پیرامون آن را رشته کوه‌های بلند احاطه نموده‌است.
جوشین با هشت روستای دیگر همجوار و مرکز آن‌ها هم دهستان جوشین است، عمده‌ترین کار مردمان این روستا کشاورزی، دامداری و زنبور داری و قدمت دهستان جوشین مورخ قبل از اسلام است.
جاذبه ی زیبای روستای جوشین
قلعه جوشین در ۲۶ کیلومتری غرب ورزقان و ۶ کیلومتری روستای جوشین و ۳۰ کیلومتری غرب خاروانا در مرکز ناحیه تاریخی دیزمار ارسبارن و مابین روستای گال و جوشین به مرکزیت شهر باستانی خاروانا و در یک منطقه کوهستانی سخت‌گذر در بالای یک کوه مرتفع قرار گرفته‌است.
قلعه جوشین که احتمالاً از قلعه‌های بابک خرمدین بوده و در حال حاضر بقایای بسیار کمی از آن به جا مانده‌است. قلعه بر فراز یک کوه صخره‌ای در یک منطقه کوهستانی زیبا در شمال غربی شهر ورزقان واقع شده‌است، ارتفاع قله از سطح دریا در حدود ۱۸۰۰ متر است.
دره رود جوشین ارتفاعات رشته کوه پیر سقا را از ارتفاعات قلعه جوشین جدا کرده‌است. در گذشته گردنه صعب العبور گال در مجاورت قلعه جوشین عمده‌ترین مرکز تجمع راهزنان بوده‌است.
قلعه در بالای کوهی بنا شده که شیب سه طرف آن بسیار تند است و نمی‌توان بالا رفت. فقط از یک مسیر تنگ کوهستانی یک یا دو نفر به سختی می‌توانند صعود کنند.
این قلعه جنبه دفاعی داشته و گفته می‌شود در زمان حمله اعراب در زمان خلیفه دوم، قلعه جوشین مرکز مقاومت مردم محلی دیزمار بوده‌است و اعراب بارها شکست خورده در نهایت با خدعه توانستند این قلعه را تسخیر کنند.
در این قلعه اتاق‌هایی با سنگ و ملات آهک و گچ جهت زندگی افراد در بالای کوه شده و حوضچه‌هایی جهت ذخیره آب در دامنه کوه ایجاد شده و آثار آن باقیست. سفال‌هایی که در دامنه قلعه جوشین پیدا شده‌است از دوران هخامنشیان تا سده ششم بعد از اسلام مربوط است.
ارتفاع قلعه از دریا در حدود ۱۸۰۰ متر و پله‌های ورودی این قلعه از سنگ تراشیده شده و همینطور به قوت خود باقی‌مانده‌اند، از بقایای قلعه دو صخره بزرگ در جناهین شرقی و غربی که احتمالاً برای دیدبانی استفاده می‌شده و حوزچه‌های حفر شده در داخل سنگ‌ها که برای ذخیره آب بکار می‌رفته‌است.
تعدادی گودال‌های کوچک استوانه‌ای را نیز می‌توان نام برد که محل استقرار مشعل بوده. این قلعه در زمان قدیم یک مرکز فرماندهی و در پایین آن محل سکونت نیروهای دفاعی قرار داشته‌است.
کشف سفالینه‌های ۶۵۰۰ ساله
به گزارش فارس و تراب محمدی، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان شرقی، کاوش‌هایی که در قلعهٔ «جوشین خاروانا» صورت گرفته سفالینه‌هایی از هزاره اول قبل از میلاد به دست آمده‌است.
خاروانا یکی از شهرهای قدیمی ورزقان و منطقه «دیزمار» بوده و اوج شکوفایی آن به عهد سلجوقیان بر می‌گردد که به لحاظ قدمت طولانی، آثار تاریخی بسیاری را در خود گنجانده است.
محمدی با اشاره به این‌که در کاوش‌هایی که بر روی این قلعه صورت گرفته سفالینه‌های ۶۵۰۰ ساله از هزاره اول قبل از میلاد و قرون اولیه اسلام به دست آمده‌است، افزود: در لایه نگاری‌های صورت گرفته توسط تیم کاوش و باستان شناسی، آثار، اشیا و آویزهایی از دوره‌های مختلف تاریخی به دست آمده که قدیمی‌ترین آن‌ها سفال‌های مربوط به اواخر دوره نوسنگی یعنی حدود ۶۵۰۰ سال پیش است همچنین تیم کاوش، ابتدا لایه نگاری‌هایی را به صورت حفاری عمودی برای شناسایی لایه‌های مختلف در این تپه آغاز کرده و با ایجاد ترانشه‌های پلکانی لایه‌های مختلف را مشخص کردند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این استان افزود: سفال‌هایی مربوط به دوره‌های، عصرآهن، پیکرک‌های گلی و سفالی و مفرغ قدیم، درفش‌های استخوانی و ابزار سنگی، اجاق‌هایی مربوط به عصر مفرغ، سرنیزه‌های آهنی، اشیا و آویزهای مختلف مفرغی آثاری هستند که در این تپه شناسایی شده و به دست آمده‌اند.
