قلعه ی جوشین (به ترکی آذربایجانی: جوشین قالاسی) یکی از قلعه‌های تاریخی شهرستان ورزقان در شمال استان آذربایجان شرقی است که در منطقه قره داغ (ارسباران) قرار دارد.
قلعه جوشین در ۳۵ کیلومتری غرب ورزقان و ۳۰ کیلومتری شرق خاروانا و در ۴ کیلومتری روستای جوشین و در منطقه‌ای کوهستانی و سخت‌گذر در بالای یک کوه مرتفع صخره‌ای قرار گرفته‌است.
قلعه جوشین با شماره ۲۲۵۴۰ در تاریخ ۱۳۸۶/۱۲/۲۷ به ثبت ملی رسیده‌است. نام این قلعه از نام روستای جوشین الهام گرفته شده‌است
پیشینه ی قلعه جوشین
این قلعه در زمان قدیم یک مرکز فرماندهی و در پایین آن محل سکونت نیروهای دفاعی قرار داشته‌است. گفته می‌شود وقتی آتش در این قلعه مشتعل می‌شد از قلعه بابک، آغچه قلعه و قیزقلعه سی واقع در جمهوری آذربایجان دیده می‌شده‌است.
این قلعه در حمله اعراب به ایران یکی از مراکز مقاومت بود. در گذشته گردنه صعب العبور جوشین در مجاورت قلعه جوشین عمده‌ترین مرکز تجمع راهزنان بوده‌است.
این قلعه جنبه دفاعی داشته و گفته می‌شود در زمان حمله اعراب در زمان خلیفه دوم، قلعه جوشین مرکز مقاومت مردم محلی دیزمار بوده‌است و اعراب بارها شکست خورده در نهایت با خدعه توانستند این قلعه را تسخیر کنند.دره رود جوشین ارتفاعات رشته کوه پیر سقا را از ارتفاعات قلعه جوشین جدا کرده‌است.
قلعه جوشین یکی از قلاع و دژ مستحکم انقلابیون تاریخ ارسباران آذربایجان بوده‌است که به محل توریستی و گردشگری تبدیل شده‌است.
با توجه به سفالینه‌های ۶۵۰۰ ساله اکتشاف شده قدمت این قلعهٔ به دوره نوسنگی هزاره اول قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد.
معماری قلعه جوشین
از مشخصه‌های بارز معماری این قلعه وجود پلکان‌های کنده شده در دل کوه و دیوارهای خشکه چین ساخته شده از سنگ درقسمت غربی آن بشمار می‌رود که، اینک به صورت آوار فروریخته نظر صعود کنندگان به را به خود جلب می‌کند.
همچنین درسکوهای بالای قلعه حوض و انبارهایی است که، به وسیلهٔ کانال‌ها و قنات‌های سطحی آب برف و باران به درون آن‌ها هدایت می‌شده‌است، درمحوطهٔ قلعه سفال‌های رنگین پیدا شده‌است به صورت چرخساز باخمیرمایهٔ موادکانی هستندکه، بسیار زیبا و ظریف و هنرمندانه ساخته شده‌اند.
ارتفاع قلعه از سطح دریا در حدود ۱۸۰۰ متر و ارتفاع صخره قلعه حدود ۳۰۰ متر و شیب سه طرف قلعه بسیار تند است و نمی‌توان بالا رفت. فقط از یک مسیر تنگ کوهستانی که در جهت روبروی امام‌زاده جوشین قرار دارد یک یا دو نفر به سختی می‌توانند صعود کنند. مسیر رفت از تبریز به ورزقان و از آنجا در جهت شمال غربی به طرف شهر خاروانا می‌باشد.
به گفتهٔ رئیس شورای ثبت آثار تاریخی استان در فهرست آثار ملی، تزئینات، بکاررفته روی سفالینه‌ها شامل نقوش کنده شده هندسی، موجی، نوارهای افقی و خطوط نقطه چین می‌باشد که، این تنوع و ظرافت درنوع خود منحصر به فرد است.
پله‌های ورودی این قلعه از سنگ تراشیده شده و همین‌طور به قوت خود باقی‌مانده‌اند، از بقایای قلعه دو صخره بزرگ در جناهین شرقی و غربی که احتمالاً برای دیدبانی استفاده می‌شده و حوضچه‌های حفر شده در داخل سنگ‌ها که برای ذخیره آب به کار می‌رفته‌است. تعدادی گودال‌های کوچک استوانه‌ای را نیز می‌توان نام برد که محل استقرار مشعل بوده.
در دهه‌های اخیر و در فصل بهار بخصوص روز طبیعت قلعه جوشین و میزبان مهمانان روستاها و شهرهای دور و نزدیک و عاشقان طبیعت می‌باشد.
