گوگان يکی از شهرهای استان آذربايجان شرقی است که در بخش گوگان شهرستان آذرشهر واقع شده‌است.
شهر گوگان در 4 کيلومتری غرب آذرشهر، 60 کيلومتری جنوب غرب تبريز و 694 کيلومتری شمال غرب تهران واقع شده‌است.
اين شهر در ساحل شرقی درياچه اروميه واقع گرديده و ارتفاع آن از سطح دريا 1300 متر می باشد.
از محصولات توليدی گوگان می توان به گردو اشاره کرد که به نقاط مختلف کشور صادر می شود.
شهر گوگان در سال 1336 خورشيدی با ارتقای درجه از روستا به شهر، صاحب شهرداری دولتی شده‌است و هم‌اکنون يکی از شهرهای استان آذربايجان شرقی محسوب می گردد.
تاريخچه
هانری راولين سون (افسر انگليسی در حدود سال 1254 هجری قمری) می نويسد: در دوره های خيلی قديم ناحيه گوگان در رديف مراكز بسيار زيبا و خرم آن روزگار بوده است و از چندين دهكده آباد و پيوسته به هم تشكيل شده است. روزبهی و ترقی گوگان را بايد از آنجا قياس و محاسبه كرد كه معمولاً ميزان ماليات هر خانواده 8 تا 9 تومان به پول روزگاران قاجاريه (شاهزاده عباس ميرزا) بوده است. اين جغرافی دان آماری دقيق از باغها و وضعيت معاش گوگان ارائه نموده است و می گويد باغداران و بازرگانان در مقابل هر طناب زمين يا 96 ذرع مبلغ يك پناباد (ده شاهی و نصف يك ريال) به دولت ماليات می دادند.
چالز استوارت جغرافيدان و جهانگرد انگليسی در سال 1251 قمری (1835 ميلادی) به ايران آمده و اينگونه می نويسد:
عطر گل سنجد به قدری در هوا آميخته بود كه هر مسافری را از خود بيخود می كرد ، هوا پاك و طرب افزا و آسمان صاف به
محيط اطراف و دشت گوگان لطفی وصف ناپذير بخشيده بود ، خاك زمينهای حاصلخيز و مستعد، آب كافی ، چشمه ها ، رودخانه ها
و چاهها ، هوای معتدل ، فعاليت مردم گوگان ، همه و همه گوگان را به صورت يك منطقه زراعی در آورده بود. و يكی از مراكر
كشاورزی ، باغداری و دامپروری آذربايجان محسوب می شود.
ياقوت حموی سياح و جهانگرد رومی در باره گوگان می نويسد: ده نجير جان يا اخير جان (اخی جهان) يكی از روستاهای نزديك
گاوگان در 3 كيلومتری آن قرار دارد كه درقديم شاه نشين بود و خزانه شاه در حدود قوم باغی (باغی نزديك روستای فيروز سالار)
به زير خاك فرو رفته و پادشاه ترك آن ديار كرده است.
يكی از بزرگترين و قديمی ترين روستاهای بخش ، روستای تيمورلو می باشد كه بنابر شواهد و قراين و نقل قول قدما حدوداً 13 قرن سابقه تاريخی دارد. وجود سنگ نوشته های بزرگ در روستا و وجود قبرستان مجوسان در كنار قبرستان بزرگ روستا و نيز مقبره دو نفر از
شهيدان صدر اسلام در اراضی بالوجای تيمورلو و حفاريهايی كه در سطح روستا در عمق ده متری انجام شده و وجود سفالها و تنورها
حاكی از اين ادعاست كه در اثر پس روی و پيشروی آب درياچه اروميه به دفعات مكرر زير آب رفته و تخريب و بازسازی شده است.
در زمان حمله مغول گوگان نيز مانند ساير شهرهای ايران مورد تجاوز و قتل و غارت قرار می گيرد ، در زمان هلاكو خان كه شهر مراغه پايتخت ايلخانيان شده بود گوگان و دهستانهای اطراف آن به علت آب و هوای خوش و باغستانهای پر ميوه جهت استراحت و
خوشگذرانی مورد توجه خانان مغول قرار می گيرد . بعد از زوال ايلخانان به احتمال قوی خزائن خانان مغول پای كوه قزل داغ در
ميان دره ای به خاك سپرده می شود.
وجه تسميه گوگان
به اعتقاد برخی اصل اين كلمه به صورت گيوكان كه از تركيب دو كلمه گيو به معنی پهلوان ، دلير و رشيد و كان به معنی سرزمين می باشد. ( سرزمين پهلوانان و دليران) در مقابل ، نظريه ديگری هم هست كه چنين عنوان شده است : قبل از استيلای اعراب به ايران و آذربايجان مناطق زيادی بودند كه به پسوند گان ختم می شدند مانند: زنگان ، زدگان ، گوگان ، گاوگان و . . . كه بعد از استيلای عرب ها رواج يافته است از آنجا كه در خط و رسم عرب بجای گ از حرف ج استفاده نموده‌اند كه در نتيجه زنگان به زنجان تغير می يابد و كلمه گوگان يا گاوگان به كوكان و يا كاوكان تغيير می يابد. نظريه سوم: در اين منطقه بدليل نزديكی به درياچه اروميه و وجود مزارع و آبهای روان محل پرورش گاو بوده است كه كلمه گان نيز بمعنای محل پرورش يا محل و ميهن بوده است كه جمع كلمه به معنی سرزمين پرورش می باشد ولی در اين مورد مدرك مستندی در دست نمی باشد و خود اهالی منطقه نيز اين نظريه را تأييد نمی كنند. اما به نظر مي رسد كلمه گاوگان از كلمه بكاول كه مخفف كلمه كاوُل (به معني سفره چی باشد) كه تركان به آن اطلاق می كردند گرفته شده باشد و با توجه به اينكه مسير جاده باستانی ابريشم از اين شهر می گذشته و بر سر راه كاروانيان و گذرگاهان بود به معنی سفره‌چی ها آمده باشد و همچنين به احتمال قوي گاوگان از كلمه كاوگان كه در شاهنامه فردوسی آمده است گرفته شده و منسوب به خاندان كاوگون باشد كه در اين مناطق می زيسته‌اند:
سپهدار چون قارَن كاوگان به پيش سپاه اندرون آوكان
