سرنوشت بشر بطور غیر قابل انکاری با آب در هم آمیخته است و ایرانی توانست در مناطق کم آب و کویری با حفر دالانهایی در دل خاک به آبهای پنهان زیر زمینی دست یافته و موفق شد آنرا بر سطح زمین جاری سازد که این هنر در شرق ایران کاریز و در غرب کشور قنات نامیده شد.
میمه اصفهان از جمله مناطقی است که نزدیک به ۳۶ رشته قنات دارد و از زمان های گذشته زمین های کشاورزی این منطقه توسط قناتهای موجود، مشروب می شده است. در گذشته با احداث این قنات ها از خروج آب قنات در زمانهایی که کشاورزی نیاز به آب نداشته جلوگیری می کرده اند و آب را برای فصول کشاورزی ذخیره می ساختند.
قنات مزدآباد از جاهای دیدنی اصفهان است و در شاهین شهر قرار دارد. این قنات قدیمی هم به ثبت ملی و هم ثبت جهانی رسیده است. زیبایی‌های قنات، نوع حفر و قدمت آن همه از مواردی است که قنات مزدآباد را معروف‌تر کرده است.
تاریخچه قنات مزدآباد
متاسفانه اطلاعات کمی در مورد تاریخچه قنات مزدآباد وجود دارد. البته این شرایط منطقی است چون که داریم در مورد قناتی ۲۵۰۰ ساله حرف می‌زنیم و کاملا دقیق و شفاف مشخص نیست آن دوره چطور و با چه شرایطی قنات ساخته شده است.
قنات مزد آباد حدود ۲۵۰۰ سال پیش ساخته شده و آخرین بازسازی این بنای تاریخی، در سال ۱۴۰۰ بود. این قنات در اسفند سال ۱۳۸۵ در لیست آثار ملی ایران قرار گرفت و ده سال بعد، در تیر ماه سال ۱۳۹۵ و در نشست چهلم یونسکو، به ثبت جهانی رسید. جالب است بدانید در نشست چهلم، جز قنات مزدآباد، ۱۰ قنات ایرانی دیگر مانند قنات قصبه و قنات گوهرریز هم به ثبت جهانی رسیدند.
وقتی راجع به قنات مزدآباد بیشتر بدانید، راحت‌تر می‌‌توانید حس و حال بازدید از این جاذبه را تصور کنید؛ اما با این حال من همین اول کاری تصوری از این احساس به شما می‌دهم. غارهای خاکی و سنگی را تصور کنید که در آن آبی جاری است که صدایش گوشتان را نوازش می‌کند.
تورفتگی و برآمدگی‌های دیوارهای قنات مزدآباد که لمس کنید، کاملا مشخص می‌شود که قنات قدیمی و دست‌کند است. خاکی و سنگی‌بودن دیوارهای قنات شما را به سال‌ها پیش می‌برد و بعد شاید لازم باشد دستتان را یک بار به هم بزنید تا خاک روی دستتان تکانده شود.
وقتی دستتان را به هم می‌زنید، حتما متوجه انعکاس صدای دستتان در قنات می‌شوید. با این همه حس تازگی و طبیعی، پیشنهاد می‌کنم حتما حداقل یک‌بار هم که شده سراغ جاهای دیدنی اصفهان بروید و سری به قنات مزدآباد بزنید.
معماری قنات مزدآباد
قنات ۲۵۰۰ ساله مزدآباد حدود ۱۸ کیلومتر طول دارد و عمق مادرچاه آن به بیشتر از ۷۰ متر می‌رسد. طول مسیر پایان این قنات تقریبا ۱۰۰ متر و عمیق این مسیر به ۲۰ متر هم می‌رسد. قنات مزدآباد تنها قناتی است که سه سد زیرزمینی دارد.
وجود این سه سد و زمین‌شناسی منطقه باعث شده است که قنات مزدآباد قابلیت ذخیره کردن آب را هم داشته باشد. به این ترتیب آب در مخزن‌های قنات ذخیره می‌شود تا از آن‌ها در کشاورزی استفاده شود. آبدهی قنات مزدآباد ۱۱۰ لیتر در ثانیه است؛ این نکته، قنات را تبدیل به پرآب‌ترین و بزرگترین قنات منطقه با بیشترین آبدهی کرده است.
ویژگی اصلی قنات مزدآباد
یکی از ویژگی‌های اصلی قنات مزدآباد، دست‌کند بودن آن است. نمی‌توان منکر این شد که قنات دست‌کند، گنجی در تاریخ محسوب می‌شود؛ چون در زمان‌های قدیم امکانات زیادی نبوده و قنات دست‌کند هم زمان خیلی زیادی می‌خواهد. با این حال مردمان آن زمان یکی از بلندترین قناتهای جهان را دست‌کند ساختند.
ویژگی دوم و مهمی که می‌خواهم به آن اشاره کنم وجود سه سد زیرزمینی در قنات است. قنات مزدآباد تنها قناتی است که سه سد زیرزمینی دارد و به همین علت هم در یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. وجود این سدها به ذخیره آب در قنات کمک می‌کند.
سومین ویژگی قنات، وجود دو رشته آب سرد و گرم است. وجود این دو رشته آب، حسابی روی معروف‌شدن قنات مزدآباد تاثیر گذاشته است.
بهترین زمان بازدید از قنات مزدآباد
بهترین زمان سفر به شاهین شهر و میمه و بازدید از جاهای دیدنی اصفهان، اوایل بهار و اوایل پاییز است. منطقه شاهین شهر و میمه آب‌وهوای خشکی دارد؛ به همین دلیل بهتر است در ماه‌های خنک سال برای بازدید بروید. از نظر شلوغی، همین مواقع سال که گفتم از همیشه شلوغ‌تر است؛ اما نگران نباشید. قنات مزدآباد همیشه شلوغ نیست.
امکانات رفاهی قنات مزدآباد
در شاهین شهر و میمه هر فروشگاهی که نیاز داشته باشید وجود دارد. پیشنهاد می‌کنم قبل از رسیدن به قنات مزدآباد هر چیزی که لازم دارید را بخرید.
خود قنات در سال ۱۴۰۰ بازسازی شده و تا حدی نورپردازی خوبی دارد. در بازسازی، پله‌هایی هم برای جاهای مختلف قنات ساخته شده است که کارتان را راحت می‌کند.
قنات مزدآباد کجاست؟
قنات مزدآباد در اصفهان قرار دارد و جزء جاهای دیدنی شاهین شهر و میمه محسوب می‌شود. این قنات دقیقا در ۷۰ کیلومتری شاهین شهر و ۳ کیلومتری میمه، در جاده قدیم تهران به اصفهان قرار گرفته است.
