بهترین جاهای دیدنی ایلام | ایلام و حصاری از کوه‌ها و ارتفاعات جنگلی

ایلام شهر ایلام مرکز استان ایلام است. جمعیت این شهر برپایهٔ سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۹۴٬۰۳۰نفر بوده‌ است . شهر ایلام در حصاری از کوه‌ها و ارتفاعات جنگلی واقع شده و آب و هوایی معتدل کوهستانی و بهاری دارد. دانشگاه علوم پزشکی ایلام و دانشگاه ایلام دو دانشگاه مهم این شهر هستند . ایلام دارای منابع خوب گاز و نفت است.

یکی از استان های پر جاذبه ی ایران که هم از نظر جاذبه های طبیعی و هم از نظر جاذبه های تاریخی بسیار غنی ایلام است، استان ایلام است. این استان که در ۷۱۰ کیلومتری تهران واقع شده است، به تازگی به عنوان یکی از قطب های دیدنی و پر جاذبه مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته است زیرا در این استان، گردشگران می توانند هم به کوه و هم به طبیعت بروند و در کنار بازدید از جاذبه های طبیعی همچون دریاچه ی دوقلو، از جاذبه های تاریخی استان نیز بازدید کنند، در واقع با یک تیر دو نشان زده اند!

۱-  تنگه رازیانه ایلام

این جاذبه ی طبیعی  در ایلام، در دامنه ی ارتفاعات کبیرکوه قرار گرفته است. این تنگه ی زیبا از کنار جاده ایلام – دره شهر امتداد پیدا کرده و محلی برای تفریح و بازدید گردشگران نیز می باشد. این تنگه در طی سالهای گذشته در فهرست آثار طبیعی ملی کشور نیز ثبت شده است. تنگه ی رازیانه علاوه بر این که برای گردشگران بسیار جذاب است، دارای شرایط تحقیق برای علومی همچون : مطالعه ی پژوهشگران علوم زمینی، محیط زیست، هیدرولوژی است.

۲- گل گل (سنگ نوشته ی آشوری)

از آثار قدیمی و تاریخی ایلام، گل گل است  که در کنار روستایی به همین نام در ۲۵ کیلومتری ایلام قرار گرفته است. سنگ نوشته ی گل گل ملک شاهی در دیواره ی کوه جای گرفته است و متعلق به دوران آشوریان است، یعنی ۳ هزار سال قدمت! بر روی این سنگ نبشته؛ نقشی از ‌ پیکره ی‌ یک‌ سرباز آشوری با کلاه‌ خود و ماه‌ وستاره‌ در بالای سر آن‌ در حالی که‌  تیری در دستش قرار‌ دارد، وجود دارد. در قسمت‌ پایینی این‌ سنگ‌ نبشته چندین  جمله‌ با خطط‌ میخی نوشته شده است.

۳- گورستان چنار

گورستان باستانی چنار در ناحیه ی چنار باش ایلام قرار گرفته است و قدمتش به ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد باز می گردد. چندین گور در این ناحیه مورد بررسی قرار گرفته اند که با توجه به نتایج حاصل از بررسی آن ها کشف شده است که بنا بر رسم آن دوران، مردگان را داخل خمره های کوچک و بزرگ دفن می کرده اند و داخل خمره ها، اشیا و لوازم فرد فوت شده را در کنار او قرار می داده اند.

۴- رودخانه ی سیمره

از تلاقی رودخانه های قره سو و گاماسیاب در مرز ایلام و لرستان ،رودخانه ی سیمره به وجود آمده است. این رود تا انتهای کرخه امتداد می یابد و ۶۵۰ کیلومتر طول دارد. از مشهورترین مکان هایی که در استان ایلام وجود دارد، رودخانه ی تاریخی سیمره است زیرا نیمی از تاریخ ایلام با نام سیمره گره خورده است. در این مکان، سد سیمره نیز وجود دارد که حدود چند ماهی است که آب گیری خودار آغاز کرده است.

۵- تالاب سیاب درپوش

تالاب سیاب درپوش در قسمت جنوب غربی در بخش ملکشاهی قرار گرفته است و مساحتی بالغ بر ۴ هکتار وارتفاعی برابر با ۲۷۴۰ متر از سطح دریا های آزاد را دارا می باشد. این تالاب دارای حداقل درجه حرارتی مشتمل بر ۱۴ درجه سانتی گراد است. همچنین متوسط میزان بارندگی سالیانه این تالاب چیزی بیش از ۶۰۰ میلی‌متر در سال است. تالاب سیاب درپوش، دارای موهبت آب همیشگی در طول سال می باشد. شکل این تالاب دایره ای است. این تالاب جز مناطق ییلاقی ایلام محسوب می شود.

۶- غار خفاش ایلام

جالب است بدانید که غار خفاش که در دهلران واقع شده است، به عنوان تنها غار خفاش موجود در کشور شناخته می شود. این غار به عنوان یکی از پدیده های کمیاب طبیعی در ایران، تاکنون برای علاقمندان طبیعت گردی و جاذبه های استان ایلام  زیاد شناخته شده نیست. غار خفاش ۱ کیلومتر از چشمه های آب گرم دهلران فاصله دارد. در این غار ۲۵۶ متری گونه های بسیاری از خفاش های بال پهن را در خود جای داده است.

۷-  دریاچه ی دوقلو

دریاچه ی دو قلو از دو دریاچه ی سیاه گاو و آبدانان در نزدیکی شهرستان آبدانان واقع شده است و هر کدام از این دو دریاچه به دریاچه ی بالا و پایین دست تقسیم شده اند. عمق هر کدام به بیش از ۲۰ متر می رسد. این دو دریاچه توسط یک کانال ۱۰ متری به هم متصل شده اند.

۸- دژ میر غلام هاشمی

این قلعه متعلق به اوایل دوره ی پهلوی ها بوده است و در شهرستان دره شهر روستای هاشم آباد قرار گرفته است. در ایلام از این دست قلعه ها فراوان است.

۹- پایتخت ایلامیان

دَرّه‌ شهر یا پایتخت ایلامیان در طول تاریخ بارها به علت های مختلف ویران شده و بعد مجددا بازسازی و آباد شده است. از آن جایی که این منطقه  بسیار اهمیت داشته است، از جمله عواملی که این اهمیت را می رساند، ویرانیش در زمان های مختلف می توان بر اثر لشکرکشی و جنگ افروزی  سپاهیان آشور و اعراب بوده است. یرخی فرضیه ها بیان می کنند که دره ‌شهری که در حال حاضر می شناسیم، در واقع  محل شهر باستانی ماداکتو،  پایتخت ایلامیان در دوران باستان بوده‌ است.

۱۰- کبیر کوه

در طبیعت استان ایلام، یکی از شاخصه هایی که آن را محبوب و معروف می سازد این است که کبیر کوه در آن قرار گرفته است. در این کوه گونه های مختلف جانوری و گیاهی وجود دارد که بر اهمیت این کوه بیش از پیش می افزاید. این رشته کوه معروف دارای طولی ۱۶۰ کیلومتری از شمال غربی تا جنوب شرقی ایلام است. بلند ترین ارتفاعی که در این رشته کوه قرار دارد، ورزین با ارتفاع ۳هزار و ۶۲ متر از سطح دریا است. منطقه ی کبیر کوه دارای ۲۰ هزار هکتار منطقه ی حفاظت شده ی جنگلی است.

۱۱- طاق شیرین و فرهاد

این طاق عاشقانه و ادبی که به طاق شیرین و فرهاد معروف است، مربوط به دوره ی ساسانیان است. این طاق در ایلام، شهرستان ایوان، بخش زرنه، روستای چهل زرعی و تنگ کوشک قرار گرفته است. پیکره ی این بنا را طاقی از جنس سنگ و به شکل مربع ساخته شده است. یک اتاقک کوچک زیرزمینی به طول ۳۲۰ سانتی  متر و عرض ۲۹۰ سانتیمتر و ارتفاع ۲۲۰ سانتی متری می باشد.

تاریخ

وجه تسمیه

ایلام در گذشته ده بالا نامیده می‌شد. بعدها به دلیل حکومت و ساخت وساز حسینقلی خان ابوقداره والی لرستان پشتکوه، به حسین‌آباد معروف شد.

معانی دیگر ایلام عبارت است از: طعام عروسی ساختن، (منتهی الارب) مهمانی عروسی کردن (تاج المصادر بیهقی)، یه طعام عروسی کسی را بردن، ولیمه دادن، مهمانی عروسی دادن و مجتمع و فراهم آمدن خوی و خرد (منتهی الارب)، (آنندراج)، (ناظم الاطبا). این معانی معانی همگی بامسمی و متناسب با ویژگی‌های منطقه‌ای و بومی ساکنان این نواحی است. در محاورات و نقل قول‌ها، ذکر نام ایلام به صورت «عیلام» غلط است؛ زیرا که عیلام با ع به معنای کفتار نر است. مأخوذ از منتهی الارب.

ایلام در دورهٔ قاجار به این علت که مقر تابستانی والی بود به لرستان پشتکوه معروف بوده‌است و در شهریور سال ۱۳۰۷ شمسی به ایلام تغییر نام یافته‌است. این شهر در سال۱۳۵۲ از استان پنجم به مرکزیت کرمانشاه جدا شد و تبدیل به استان شد.

تقسیمات سیاسی

شهر ایلام به ۲ منطقه شهرداری تقسیم شده‌است.

آب و هوا

شهر ایلام در حصاری از کوه‌ها و ارتفاعات جنگلی استقراریافته که دارای آب و هوای معتدل کوهستانی با میانگین بارش سالیانه ۶۱۹/۵میلیمتر و متوسط دمای مطلق آن از۱۳/۶- تا ۴۱/۲ درجه سانتیگراد در تغییر است.

آمار ایستگاه‌های مطالعاتی نشان می‌دهد که ماه ژانویه (دی-بهمن) به عنوان سردترین ماه و ژوئیه (تیر-مرداد) به عنوان گرمترین ماه سال می‌باشد. دمای ایستگاه‌ها از فروردین تا تیرماه سیر صعودی داشته و بعد به تدریج سیر نزولی پیدا می‌کند

مردم

زبان و گویش

ساکنین شهر ایلام به زبان کردی صحبت می‌کنند.علاوه بر کردی، زبان لری نیز دست کم در گذشته در ایلام رایج بوده‌است.

لباس

لباس مردمان ایلام کردی است.

لباس مردها شامل نیم‌تنه‌ای به نام کراس که همچون چوخه بوده و از جنس پشم یا کتان است و شلواری گشاد از جنس تترون و امثالهم و همواره تک رنگ می‌باشد و در قسمت باسن ورانها کاملاً گشاده و در پائین هم باریک م شود. به شکلی که برای هر شلوار چند برابر نیاز واقعی پارچه بکار برده می‌شود که در گویش محلی به آن «شِوال جافی» می‌گویند؛ که در تمام نقاط استان استفاده می‌شود.

کِلاش (Kwlās ) کلاش نوعی کفش (امروزه مردانه و در گذشته هم مردانه و هم زنانه) است که توسط مردان با نخ پنبه و جوال دوز به شیوه‌ای خاصی روی یک قطعه لاستیک پهن به اندازه کمی بزرگتر از کف پاها بافته می‌شود. این لاستیک از روه داخلی چرخهای کهنهٔ اتومبیل تهیه می‌گردد. و امروزه در برخی نقاط عشایری وروستایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

لباس زنان پوشش غالب دختران و زنان همچنان چا مانتو و چادر است.[۳۹] لباس زنان شامل پیراهن بلند (بدون پولک یا با پولک)، جافی، شلواری است همانند شلوار مردان که توسط زنان مخصوصاً در روستاها در هنگام کار پوشیده می‌شود. قی‌وَن پارچه‌ای بلند ویک رنگ که از آن به عنوان شال کمر استفاده می‌شود و امروزه در نقاط عشایری و روستایی برخی نقاط استان به صورت محدود خصوصاً در فصل کار کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گُلوَنی (Golwany) نوعی سرپوش از جنس حریر، ابریشم و یا نخی می‌باشد که در اندازه‌های مختلف کوچک و بزرگ تولید می‌گردد و جنس آن نازک بوده و زمینهٔ مشکی داشته و با گل و بوته و نقش‌های ساده اسلیمی در رنگهای سفید و قرمز یا سبز و گاهی نارنجی و آبی وزرد تزئین گردیده‌است. در بیشتر نقاط استان بغیر از نقاط شمالی با شیوه‌های تقریباً مشابه‌ای از «گُلوَنی» برای پوشش سر استفاده می‌شود. گلونی پوششی است که توسط کردها و لرهای این استان استفاده می‌شود.

کَمَر چین (Kamarčin) تا چند دهه پیش بالاپوش عمدهٔ بیشتر زنان ایلامی خصوصاً در نواحی شمالی و مرکزی نوعی پالتو زنانه به اسم «کَمَرچین» بود که به علت استفاده فراوان از نوارهای زربافت در تزئین آن از زیبایی خاص برخوردار و احتمالاً نام آن نیز به همین خاطر باشد. جنس کمرچین از مخمل در رنگهای قرمز، جگری، سبز، سرمه‌ای و مشکی بوده ودارای آستین بلند، جلوباز، (عیناً شبیه پالتو مردانه) و جیب بادهانه کج در طرفین و کمربندی از جنس خود می‌باشد و بسته به سن و موقعیت مالی زن ممکن بود از تزئینات بیشتری برخوردار و چنانچه زن در سنین میان سالی ویا کهنسالی بوده از رنگهای سنگین (مشکی، سرمه‌ای) استفاده می‌کرد.

کُلَنجَه (Kolanja) کُلنجه نوعی دیگر از بالا پوشهای زنان می‌باشد که از نظر رنگ، جنس، دوخت و تزئینات و کاربرد عیناً مانند کمرچین می‌باشد با این تفاوت که فقط اندازهٔ آن کمتر بوده وتا حدود زانو می‌رسد و در مناطقی که کمرچین کاربر داشته مورد استفاده بوده‌است.

سُخمَه (Soxma) نوعی بالاپوش دیگر است که از مخمل ویا گاهی پارچه‌های رنگ دیگر و در رنگهای شاد و روشن (قرمز، جگری، سبز و…) دوخته می‌شود و فاقد آستین بوده و کاملاً شبیه جلیسقه می‌باشد.

کِراس یا شَوو( Kerās , ŠaÜ) همان پیراهن بلند و آستین دار زنانه است که اکثریت زنان روستایی و عشایری و قسمتی از زنان شهری نیز به عنوان تن‌پوش از آن استفاده می‌کنند این پیراهن بلند بوده وتا نزدیک روی پاها می‌رسد و گاهی در ناحیه کمر مقدار تنگ گشته ولی پائین آن کاملاً گشاد می‌باشد.