طَبَس۫ (تبس)، مرکز شهرستان طبس، شهری کویری که دربردارنده بخش عظیمی از جاهای دیدنی استان خراسان جنوبی ایران است. این شهر پیشتر جزئی از استان یزد بود که در سال ۱۳۹۱ بهاستان خراسان جنوبی ملحق شد. پیش از سال ۱۳۸۰ طبس جزئی از استان خراسان بزرگ بود. البته در مطالب گذشته قسمت اول از جاهای دیدنی طبس را معرفی کردیم . و در ادامه دیگر جاذبه های این شهرستان زیبا را میبینید . با ما همراه باشید .
این شهر در مدار ۳۳ درجه و ۳۵ دقیقه شمالی و نصف‌النهار ۵۶ درجه و ۵۵ دقیقه شرقی، در منطقه‌ای با آب و هوای بیابانی واقع شده‌است. ارتفاع شهر طبس از سطح دریا حدود ۶۹۰ متر است. در شرق شهر طبس رشته‌کوه بلندی به نام رشته کوه شتری قرار گرفته که ضلع شرقی چاله بزرگ طبس را تشکیل می‌دهد. شهرستان طبس ۵۵ هزار و ۴۶۰ کیلومتر مربع مساحت دارد. همچنین فاصله این شهرستان با مشهد ۵۴۰ کیلومتر و با بیرجند ۲۷۰ کیلومتر است. نزدیکترین شهرستان به طبس از طرف شمال شرق، شهرستان فردوس با ۲۱۰ کیلومتر فاصله و از طرف جنوب غرب شهرستان یزد ۳۶۵ کیلومتر فاصله است. معادن غنی زغال‌سنگ این شهرستان حاکی از وجود جنگل‌های انبوه و دریاچه‌های بزرگ در گذشته‌های دور در این منطقه می‌باشد. این معادن، طبس را در ردیف یکی از غنی‌ترین مناطق کشور به لحاظ ثروت ملی قرار داده‌است.البته زلزله طبس حدود ۳۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ کشته داشته که بزرگترین زلزله ایران بوده‌است و این شهر بسیاری از جمعیت خود را در زلزله از دست داده‌است.
«طبس» از آن دسته شهرهای کویری است که مانند نگینی کمیاب در ایران زمین می‌درخشد و جاذبه‌های دیدنی‌اش یکی پس از دیگری شما را شیفته خود می‌کند.
اگر بخواهیم کمی دقیق‌تر شویم می‌توان گفت طبس (تبس) از دو واژه‌ی تب و بس تشکیل شده است که تب در زبان فارسی به معنای حرارت و بس به معنای داغ است.
در ذیل وادیرو به معرفی بخشی از جاذبه‌های گردشگری این شهر تاریخی می‌پردازد:
باغ گلشن
آب ماده با ارزشی است که ارزش آن در کویر به هزاران برابر می‌رسد.
درست در دل یکی از داغ‌ترین دشت‌‌های دنیا باغ سرسبزی به نام «گلشن» وجود دارد. باغ گلشن که به عنوان یکی از نمادهای اصلی شهر طبس محسوب می‌شود همچنین در نوع سبک معماری نمونه‌ای کوچک از تاج محل به حساب می‌آید زیرا تنها باغ ایرانی است که شکلی مربعی دارد.
کال جنی
کال در گویش مردمان خونگرم طبس به دره گفته می‌شود، اما چرا این دره‌ی اسرار آمیز به نام «کال جنی» معروف شده است؟ و حتی مردم محلی نیز اجازه‌ی تنها سفر کردن در این منطقه را به شما نمی دهند و جلوی شما را می گیرند.
بنا بر افسانه‌های محلی این مکان توسط اجنه ساخته شده و به عنوان خانه‌ی آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد و هر آدمیزادی که به تنهایی یا هنگام غروب آفتاب در این مکان پای بگذارد گرفتار طلسم اجنه شده یا توسط آنها کشته می‌شود.
دره کال سردر
این دره تاریخی که قدمت آن به صدها سال پیش باز می‌گردد، یکی از جاذبه‌های عجیب و خارق العاده شهر طبس به شمار می‌آید.
کال سردر درون دشتی صاف به همین نام مشهور است، قرار دارد و به جرعت می‌توان گفت که شما تا لحظه‌ای که نزدیک این دره می‌شوید، نمی‌توانید آن را ببینید و از وجود آن آگاه شوید.
یکی دیگر از عجایبی که در این دره خودنمایی می‌کند وجود چشمه‌ای است که به طور همزمان دو طیف آب سرد و گرم از آن جاری است، به طوریکه اگر پای خود را در این آب قرار دهید می‌توانید سرد و گرمی مجزای آن را احساس کنید.
سد تاخیر شاه‌عباسی
سد شاه عباسی که عنوان بلندترین سد جهان را به مدت ۵۵۰ سال یدک می‌کشیده است، همچنین تا اکنون نیز به عنوان بزرگترین سد قوسی جهان نیز شناخته می‌شود.
ایرانیان باستان با استفاده از نبوغ خود با خلق نازک‌ترین سد جهان نه تنها جلوی جاری شدن سیلاب‌ها را گرفتند بلکه تنوانستد در یکی از خشک‌ترین مناطق ایران به ذخیره‌ی آب نیز بپردازند.
ارگ طبس
این کهن دژ طبسی که قدمت آن به ۱۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد با وجود زلزله‌ای به ۷.۸ ریشتر همچنان سرپاست.
این دژ بزرگ و فراز و نشیب‌های زیادی در طی تاریخ دیده است و با توجه به اسناد و شواهد یافت شده از این مکان بارها در دست مرمت قرار گرفته است.
برجهای هادرباش
در گوشه به گوشه این شهر غنی از ذغال سنگ برجهای خشتی به نام «هادر» قرار دارد، هادر در گویش محلی یزدیبه معنای مراقب و مواظبت است، عمده‌ی وظیفه‌ی این برج‌ها مراقبت از نخلستان‌ها در برابر حمله‌ی سارقین و حیوانات وحشی بوده است.
کاروانسرای خان طبس
در یکی از قدیمی‌ترین جاده‌های منتهی به طبس، پس از عبور از کاروانسرای کلمرد، کاروانسرایی در دل دشت لوت قرار دارد که ساختار چهارگوشی بی‌نظیرش باعث خاص بودن آن می‌شود.
با وجود خرابی‌های حاصل از زلزله‌ی ویرانگر طبس، این بنای باشکوه همچنان می‌درخشد.
کویر حلوان
در فراسوی روستای حلوان، کویری پهناوری به همین نام وجود دارد. سرتاسر کویر حلوان از ریگزار پوشیده شده است و در بخش‌‌هایی دیگر باتلاقهای نمکی و رسی وجود دارد.
همچنین حلوان از معدود کویرهایی است که دارای پوشش اقلیمی غنی و متفاوت است که شامل گیاهان نواحی استپی و ماسه ای مانند قیچ، تاغ، دم گاوی، بادام کوهی و غیره می‌باشد.
جنگل سنو
جنگل سنو که به طور دقیق در ۲۴ کیلومتری شهر طبس قرار گرفته دارای ارتفاعاتی صعب‌العبور است که هر کوهنوردی را از نفس می‌اندازد. به گفته مردم محلی طبس این مکان در قدیم ایام جنگلی بسیار سرسبز بوده که به دلیل استفاده بیش از حد از منابع آن و کمبود آب باعث از بین رفتن بخش اعظمی از آن شده است.
با وجود این تخریب‌ها پژوهشگران توانسته‌اند ۸۰۰ گونه‌ی گیاهی مختلف را از این شناسایی کنند.
