اگر امروزه بسیاری از افراد و گردشگران، مشهد را شهری مناسب خرید می دانند و پاساژ ها و مراکز خرید متعددی را در آن می یابند. منتها در گذشته این گونه نبود.
بازار رضا مشهد تنها بازار بزرگ سرپوشیده مشهد بود که در نزدیکی و جوار حرم امام رضا (ع) قرار داشت و هر زائری را به سمت خود جذب می نمود. شاید بسیاری از شما خوانندگان همانند من، خاطره قدم زدن در بازار رضا مشهد و خرید از این بازار را پس از زیارت داشته باشید.
بازار رضای مشهد در دوران پهلوی دوم محمدرضا شاه و در سال ۱۳۵۵ توسط آرشیتکت معروف مهندس داریوش بوربور طراحی، و زیر نظر او ظرف یازده ماه به صورت فرس ماژر ساخته شد.
با توجه به حجم زیاد توریست‌ها و زائران شهر مشهد، تجارت در این شهر از گذشته رونق فراوانی داشته‌است. از جمله مراکز تجاری این شهر، می‌توان به بازار رضا اشاره کرد. این بازار یکی از مهم‌ترین مراکز خرید زائرین و گردشگران به‌شمار می‌آید.
مجتمع بازار رضا در نزدیکی مجموعه اماکن رضوی، در ضلع شرقی خیابان امام رضا واقع شده و با ساختار سنتی و مغازه‌های متعدد، محل خرید و فروش و تجارت زائران و مسافران و مجاوران (اهالی مشهد) است. این بازار در دو طبقه احداث شده‌است.
این بازار با وجود گذشت حدود چهل سال از انقلاب ۱۳۵۷، بافت سنتی خود را حفظ کرده است.
مشخصات کالبدی
زیر بنای سطح مغازه‌ها =۲۳۶۸ مترمربع بدون احتساب تأسیسات و راهروهای بازار
تعداد واحدهای تجاری=۱۷۱۱ واحد
تعداد طبقات =۲ طبقه -همکف و فوقانی
مشخصات بنا و واحدهای تجاری
طول بازار =۹۶۰متر
عرض بازار=۳۳متر
هر بازار در طبقه همکف شامل ۱۰۰ باب مغازه ۱۰ متر مربعی
هر بازار در طبقه فوقانی شامل ۵۶ باب مغازه ۵ متر مربعی و ۶۴ باب مغازه ۱۰متر مربعی
هر بازار دارای ۷عدد هشتی است که در طبقه همکف ۴۰باب مغازه ۷ یا ۸ متر مربعی و در طبقه فوقانی ۱۶ باب مغازه ۷ یا ۸ مترمربعی
تأسیسات برودتی و حرارتی
در داخل واحدهای تجاری با استفاده از فن کویل سرما و گرما تأمین تأمین می‌شود و هر بازار مجهز به ۲ موتور خانه تأسیسات می‌باشد.
تأسیسات ساختمانی بازار رضا
سیستم تأمین سرمایش و گرمایش واحدهای تجاری: فن کویل سقفی
سیستم تولید سرمایش و گرمایش :چیلر جذبی شعله مستقیم
فضاهای جانبی: نمازخانه – سرویس‌های بهداشتی – مرکز اطلاعات
سردر های بازار رضا
دو سردر اصلی بازار، بر اساس معماری اسلامی و تناسبات معماری ایرانی ساخته شده است. سردرها، به حالت پلکانی رو به سمت جلو، پیش آمدگی دارند و سردر میانی بزرگتر از دو سردر کناری است.
در آخرین عقب رفتگی ورودی بازار، دو ورودی کوچک هم در نظر گرفته اند که بیشتر می توان از آن ها به خروجی نام برد تا ورودی و بیشتر برای رفت و آمد کسبه بازار طراحی شده اند.
یک نکته اصلی راجع به ورودی بازار وجود دارد و آن این است که هر دو سردر اصلی بازار که در دو انتهای آن قرار دارد، شبیه به یکدیگر و با طاق نماهای یکسانی ساخته شده اند.
با این حال، ورودی بازار در میدان هفده شهریور به دلیل باز بودن بیشتر فضای روبرویش، بیشتر خودنمایی نموده و می توان ورودی سمت فلکه آب را به نوعی محجور مانده تلقی کرد.
هشتی های بازار
بازار رضا اگر چه در ظاهر به صورت یک بازار دیده می شود اما در حقیقت از ۶ بازار مجزا در درون ساختمانش، تشکیل شده است. با تمام شدن هر بازار، گردشگران به هشتی می رسند که در آن آبخوری و نیمکتی برای استراحت وجود دارد. همچنین در کنار این هشتی، پلکان های ورودی به طبقه دوم قرار گرفته است.
طبقه همکف بازار
کل طول بازار رضا مشهد از دو راهرو یا مسیر در کنار یکدیگر تشکیل شده است. بنابراین در اینجا با دو ردیف مغازه ها و دکان های کناری و یک ردیف مغازه های میانی روبرو هستیم. مغازه های میانی بازار، عبور بین دو راهرو را غیر ممکن نموده است.
پس تنها در بعضی از بخش ها، که راهروهای فرعی و عمود بر دو راهروی اصلی وجود دارند، می توانید بین دو راهرو اصلی جابه جا شوید.
طبقه دوم بازار
در طبقه دوم بازار رضا مشهد بیشتر کارگاه های مختلف فیروزه تراشی، سنگ تراشی، طلاسازی، گلدوزی، صنایع دستی و آتلیه های عکاسی قرار گرفته اند.
بازارهای جانبی
بازار رضا تنها شامل این ساختمان نیست و بازارهای جانبی آن را هم باید شامل و دنباله ای برای آن دانست. اگر از هر یک از ۱۲ ورودی فرعی بازار رضا که در طول بازار قرار گرفته اند، خارج شوید، بازارهای جانبی بازار رضا مشهد را خواهید دید. بنابراین اگر دوباره بخواهید تعداد مغازه ها و نواحی بازار را معرفی کنیم، باید این گونه بگوییم.
این بازار، ۱۷ چهار سوق و ۱۱ سرا دارد. ۷۲۰۰ متر مربع زیر بنا داشته که تنها ۴۳۰۰ متر مربع از آن در بنای بازار رضا مشهد قرار دارد. مجموعا ۲۰۹۶ مغازه داشته که تنها ۱۰۰۸ مغازه آن درون بنا قرار گرفته است.
مغازه ها و سوغاتی های مشهد در بازار رضا
بیشتر مغازه هایی که در ورودی بازار و سردرها قرار گرفته اند، مغازه های عطر فروشی و جواهرات فروشی هستند. همچنین در میان این مغازه ها، می توانید مغازه هایی رنگارنگ پوشیده از تسبیح، مهر و سجاده هم ببینید.
اگر همچنان درون بازار پیش روید، به دیگر مغازه های بازار می رسید. مغازه های پارچه فروشی، مانتو و مغنعه فروشی، انواع لباس ها، عطاری ها و ادویه فروشی ها و مغازه های فروش اسباب بازی را خواهید دید.
تمام سوغاتی های مشهد را یکجا در این بازار پیدا خواهید نمود. اگر به انواع انگشتر های نقره و طلای عقیق و فیروزه علاقه دارید، اینجا منبع بهترین نمونه های این انگشترهاست.
زعفران خراسان، نبات خراسان و بسیاری از ادویه های عالی و خوب را در این بازار می توانید خریداری کنید. انواع شکلات های زنجبیلی و جیلی بیلی که سوغاتی مشهد هستند، را از این مغازه های بخرید. تسبیح های رنگارنگ در اندازه ها و جنس های مختلف، شما را مجذوب خود می کند.
