بنر هدر

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهگیلویه و بویراحمد

نویسنده:

حسین یوسفی

در تاریخ:

دهدشت شهری است در استان کهگیلویه و بویراحمد. این شهر مرکز شهرستان کهگیلویه است. شهر دهدشت در قسمت گرمسیری استان واقع شده‌است و تابستان‌هایی گرم و زمستان‌هایی سرد دارد.

شهر دهدشت همچون تصویری که به دونیمه تقسیم شده‌است دو بخش بافت قدیمی و جدید دارد. بافت نوین که در دهه ۴۰ شمسی پایه‌گذاری شده‌است، ساختمان‌هایی با مصالحی همچون آجر، بتن و فوم دارد و بافت قدیم که چند صد سال تاریخ را در خود جای داده، بیشتر با مصالح گچی و ساروج ساخته شده‌است.

نامگذاری

دهدشت ازدو جز ده و دشت گرفته شده‌است که به معنی دهی/روستایی /در دشتی است این معنی به خاطر وسعت زیاد دهدشت است.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

پیشینه

این شهر در دوره ساسانیان توسط پسر اردشیر اول ساخته شده و در آن دوران به نام بلاد شاپور شهرت داشت؛ در دوره‌های پسین نیز رونق داشت اما شروع پی ریزی شهر کنونی دهدشت را پس از دوره مغولان و به عبارتی از اواخر تیموریان و پس از آن جستجو می‌کنند، ولی بافت قدیم دهدشت را که بخش‌هایی از آن بر جای مانده‌است، منسوب به دوره صفوی می‌دانند. بافت قدیم دهدشت که ۳۵هکتار وسعت دارد در سال ۱۳۶۴در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.

غار نزل

غار نزل در شهرستان چهرام واقع در استان کهگیلویه وبویراحمد که در ۴۵ کیلومتری جاده دهدشت باغچه سادات در پشت کوه نور در منطقه جوی خانه واقع شده است.ه محل دهانه غار رفته و پس از ۱۶ ساعت تلاش در نهایت تا عمق حدود ۲۱۰ متری پیشروی داشتند که برای اکتشاف بیشتر، داشتن تجهیزات غواصی ضروری است.برای رفتن به این غار عظیم یش از ۴۰ عدد رول نصب و ۳۳۰ متر طناب نیاز است و تجربه کافی .شامل دو حلقه چاه طبیعی است که محل جمع شدن سیلاب های عظیم زمستانی و آب ناشی از ذوب برفهای این منطقه می باشد.چاه شمالی نزل دارای دهنه ای به قطر ۵ متر و عمق بیش از ۶۰ متر می باشد که توسط آب راه های کوچکی به چاه جنوبی که در فاصله ای حدود ۳۰متری آن قرار دارد متصل می شود.چاه جنوبی که دارای چند دهنه به قطر های ۱۰،۱۵و۵ مترمیباشد که عمیق ترین طول آن حدود ۷۰متر می شود.به گفته بعضی از شاهدان محلی درون این چاه ها بصورت غار ادامه دارد که جای بررسی بیشتر و تخصصی تر دارد. قسمت اعظم این اثر زیبای طبیعی به دلیل عدم بررسی زمین شناسی هنوز نا شناخته مانده وجا دارد که توسط زمین شناسان و غار نوردان مورد بررسی و مکاشفه هرچه بیشتر قرار گیرد.که مطمعنا به کشف زوایای پنهان زیادی از این غار منجر می شود. با تلاش‌های یک گروه غارنورد زوایای پنهان غار شگفت‌انگیز نزل در کهگیلویه و بویراحمد کشف شد.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

استان کهگیلویه و بویراحمد به لحاظ قرار گرفتن در زاگرس مرکزی و دارار بودن کوهستان‌های مرتفع و بهم‌پیوشته دارارای شگفتی‌های طبیعی و زمین‌شناختی متنوعی است. کوه‌های مرتفعی مانند دنا، نیر، ساورز، خامی، سفید و سیاه هر یک در بخشی از استان کهگیلویه و بویراحمد و به موازات هم علاوه بر دارا بودن پوشش‌های گیاهی متنوع در دل خود شگفتی‌های زمین‌شناسی منحصر بفردی نیز دارند که هر از گاهی بخشی از آنها کشف می‌شود. در سال‌های اخیر نیز با کاوش‌های زمین‌شناسی توسط زمین‌شناسان و غارنوردان غارهای عظیم و زیبایی در کهگیلویبه و بویراحمد کشف و شناسایی شده است. در این میان اما کشف برخی از زوایای پنهان و رازهای سر به مهر «غار نِزِل» که در میان بومیان و عشایر ساکن منطقه جویخانه سرفاریاب به چاه نِزِل معروف است باعث شده بار دیگر نگاه زمین شناسان و غارنوردان به گوشه‌ای دیگر از زیبایی‌ها و شگفتی‌های زمین‌شناسی کهگیلویه و بویراحمد معطوف شود.

روستای طولیان

تولیان(طولیان) از روستاهای بسیار باستانی ست . زمانیکه در محل کنونی دهدشت شهر باستانی مربوط به دوره ی ساسانی یعنی بلاد شاپور تاسیس شد ۲۳ روستا اطراف آن وجود داشت که تولیان یکی از آن هاست .امامزاده ی آن معماری دوره ی صفویه است و ساختمان هایی که در بهسازی روستا تخریب شد نیز معماری دوره ی صفویه بودند . نیجه اینکه حداقل قدمت تاریخی تولیان به دوره ی ساسانی می رسد . این مطلب در تنها کتاب محققانه ی گاوبه آلمانی که به باستان شناسی و سبک های معماری مسلط بود آمده است . در وجه تسمیه ی آن گفته اند که چون گیاه خوردنی توله در آن زیاد می رویید به این نام موسوم شد .در جای کنونی روستای طولیان(تولیان) حدود چند صد سال پیش ، ابتدا ساداتی به نام سادات پاپی در آن اقامت داشتند ،‌بعد از آن طایفه ای از سادات عباسی (عواسی ) به نام طایفه میر علی دوستی آمدند و مدتی بعد طایفه میر ربیع در این روستا سکنی گزیدند.همچنین بعد ها طایفه میر مومنی از روستای لیر به طولیان آمدند . و بعد از این طایفه طایفه ای به نام میر گنجی که خود به چند طایفه دیگر تقسیم می شود آمدند اما تمامی این طوایف از نظر خویشاوندی با همدیگر نسبت فامیلی دارند . و همه ی آنها یک ایل بسیار بزرگ و نیرومند به نام ایل و طایفه عباسی (عواسی ) که از اولاد امام زاده سید محمید می باشند ، را تشکیل می دهند.(البته در مورد ترتیب آمدن طوایف اختلاف نظر هایی می باشد اما اکثریت بر این باورند) . قبل از آمدن سادات عباسی پاپی ها رفته بودند .این روستا با توجه به نقشه اصلی آن ، نوع ساختمان ها که به شهر سازی پیشرفته امروز نزدیک است و همچنین با توجه به امکاناتی از قبیل :آب ،برق،گاز ،تلفن،ساپورت کردن شبکه های اینترنت ، همراه اول و.. و فرهنگ و آداب رسومی که دارد ، خود را آماده پیشرفت در تمامی زمینه ها کرده است. روستای طولیان در حدود ۲۶۰۰ نفر جمعیت یکی از پرجمعیت ترین روستا های استان کهگلویه و بویر احمد می باشد .طولیان در ۵ کیلومتری شهر دهدشت واقع می باشد و به دهدشت شرقی نیز معروف می باشد . با توجه به فاصله خیلی کم این روستا نسبت به شهر دهدشت و با توجه به امکانات ذکر شده و خلق و خوی میهمان پذیرانه مردمان این خاک هر ساله مهاجرین بسیاری به این روستا سیل می آورند . این روستا با داشتن نیروی بسیاری از حوزویان، اساتید دانشگاه ها، مسولین استانی، فرهنگیان و دانشجویان از فرهنگ بسیار خوبی برخوردار می باشد . نیروی فعال کشاورزی این روستا هر ساله محصولات بسیاری به سایر شهر ها و حتی کشور های همسایه صادر میکنند شغل دامپرورینیز در این روستا با توجه به سرسبزی اطراف دارای رونق خوبی می باشد.

روستای دم تنگ سپو

روستای دم تنگ سپو از سه پاره ده به نام مال دومن یا چهار راه شهید بهشتی(ده پایین) مال بالا (ده بالا)و مال ملا شیرخان تشکیل شده است ودر صحرای کلاچو در نزدیکی شهرستان دهدشت واقع شده است این روستا در نزدیکی رشته کوهی که این دو رشته کوه به دونصف شده به نام کوه گوشتی و کمر زرد که بین این دو تنگه ای است به نام تنگ سپو و روستاهای پشت این دو کوه به نام سر تنگسپو نامیده میشودو پشت این روستاهارشته کوهی به نام کوه سیاه وجود دارد .

پل بریده

پل بریده مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان کهگیلویه، روستای بی بی زلیخائی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ فروردین ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۳۰۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

غار خی

اين غار در کوه «خيص» – دهدشت کهکيلويه – واقع شده و طول تقريبي آن ۶۰۰ متر است. غار خي در سال ۱۳۶۵ توسط هيأت کوهنوردي شهرستان کهکيلويه کشف شده است.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

روستای شیخ هابیل

روستای شیخ هابیل از توابع بخش سرفاریاب چرام در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال شرق دهدشت در استان کهگیلویه وبویراحمد واقع شده است. اهالی روستای شیخ هابیل در سند دیگری چنین معرفی شده اند: ” سادات صحیح النسب از ذریه ی امامزاده حسن مثلث(ملقب به یحیی) ابن امامزاده حسن مثنی ابن امام حسن مجتبی(ع)…معروف به مشایخ هابیل الهاشمی…” (مادر امامزاده یحیی رقیه دختر امام حسین ع است.) تعدادی از این طایفه درسال ۱۲۱۰قمری در اثر اختلاف با خان کهگیلویه که گفته می شود بر سر پرداخت مالیات بوده است، به ایل قشقایی پناه می آورند.قشقایی ها مقدم این سادات را که همه با سواد و معلومات مذهبی بودند گرامی داشتند چون دیگر باحضور آنان در ایل ناچار نبودند برای نوشتن نامه ها، قراردادها،عقدنامه ها،غسل و تلقین وتدفین مرده ها و… در روستاها به دنبال ملا بگردند. سه تن از این مهاجرین سید غلامحسین، سید محسن و برادر زاده جوانشان سید علیرضا بودند که به دستگاه ایلخان قشقایی راه یافتند. در طایفه عمله ساکن شدند و به منشیگری و مکتبداری پرداختند. چند سال بعد سید علیرضا که مجرد بود از طایفه قادیلی(قادرلو)همسری انتخاب کرد که از وی صاحب سه دختر و پسری به نام سید محمد ابراهیم گردید.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

محمد ابراهیم در مکتب پدر به کسب علم و معارف اسلامی میپردازد وبا ذوق و قریحه کم نظیرش در خوشنویسی، حفظ قرآن و احادیث و دواوین شعرا و عرفای متقدم در اندک مدتی به درجات عالی میرسد در سیزده سالگی پدرش دار فانی را وداع گفت.محمدابراهیم نزد عموی پدرش سید غلامحسین منشی ایلخانی میرود و در کنار او به کار دبیری و شاهنامه خوانی میپردازد و سالها در این سمت می ماند چون مردم ایل منشی را میرزا خطاب میکردند وی به (میرزا) شهرت پیدا میکند و اشعار خود را با تخلص میرزا میسراید و اشعاری با این تخلص در دفاتر و اوراق به دست آمده از وی باقیست. مدتی بعد به دلیل اتفاقی که رخ داد ظل سلطان والی اصفهان به وی تخلص مأذون را میدهد. سید محمد ابراهیم پس از جدایی از همسر دوکوهکی و پیوستن مجدد به دارابخان در سفری از طایفه دره شوری همسری انتخاب میکند دارای پسری به نام احمد می شودکه جوانمرگ میگرددودخترانی به نام خورشید بی بی و جواهرسلطان داشته که اولی با یکی از محترمین دو کوهک ازدواج میکند که مرحوم سرهنگ شباب یکی از نوادگان اوست و یکی از بستگان مأذون، سیدفتح ا… دبیری از طایفه شیخ هابیلی ، که دبیر و منشی آقاکیخا و فرزندش نصرا…خان بوده در سفری به گلستان و دو کوهک میفهمد که مأذون از دنیا رفته و هنوز جواهر سلطان ازدواج نکرده، لذا بستگان را واسطه خیر قرار می دهد و با وی که دختری ادیب، فاضل و حافظ قرآن واشعار پدرش بوده ازدواج میکند… فرزندان جواهر سلطان، سید صدرا…، سید لطف ا…و سید سیف ا… دبیری بودند… مأذون در سال ۱۳۱۳هجری قمری در شهر شیراز درگذشت و در بقعه شاهزاده منصور واقع در محله دروازه اصفهان این شهر مدفون است. اینک عده ای از فرهنگ دوستان قشقایی با تشکیل بنیاد خیریه میرزا مأذون در صدد بازسازی آرامگاه وی می باشند.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

تنگه لیتون

تفرجگاه زیبا و بکر تنگه لیتون در منطقه دلی آجم از توابع بخش دیشموک شهرستان کهگیلویه با خوانی اززیبایی های خدادادی چون بهشتی دلستان از چشم گردشگران پنهان مانده است.

لیتون دارای ویژگی طبیعی منحصربفردی است که نه تنها برای گردشگران داخلی بلکه ظرفیت پذیرش تورهای خارجی را به لحاظ ویژه گی های منحصربفردی طبیعی این منطقه داراست.

وجود غارهای تاریخی تا آبشارهای مفرح جایی که لطافت مینیاتوری آسمان رشک چشم هر تازه واردی می شود، بر زیبایی واهمیت گردشگریی این منطقه افزوده است.

بیکاری، فقر و محرومیت در استان کهگیلویه وبویراحمد در حالی است که وجود ۲۸۰ گردشگاه طبیعی مفرح در کنار دیگر آثار تاریخی نظیر تنگه سیاحتی لیتون می تواند به رونق اقتصاد گردشگری مغفول مانده این استان کمک کند.

آنچه سیاحتگاه لیتون را مهجور قرار داده راه خاکی و کوهستانی این تنگه زیباست که با شهر دیشموک ۷۰ کیلومترفاصله دارد واین راه خاکی بازدید از این منطقه زیبا را برای گردشگران مشکل کرده است.

در گذشته به همت مسوولان این مسیر سخت گذر برای عشایر کوچ رو تا حدودی بهسازی می شد ولی با توجه به سردسیری و کوهستانی بودن این جاده با اولین بارش، عبور و مرور برای مردم منطقه دلی کما و آجم قطع می شود.

منطقه ای که آب سرد، زلال و همیشه جاری اش خوان گسترده ای را برای اهالی محروم منطقه آجم گسترانیده است.

وجود چند هکتار باغ ، استخرهای پرورش ماهی، شالیزارهای برنج و پرورش زنبور عسل در پایین دست تنگه لیتون ازسوی اهالی منطقه دلی آجم گواه بر وجود ظرفیت اقتصادی ودرعین حال زیبایی های خارق العاده این منطقه بکر است.

آبشاری که تنها بخاطر پونه کوهی خوش عطرش افراد زیادی را با همه سختی هایش در خود ساکن می بیند، بر اهمیت ساحت به این منطقه افزوده است.

بسیاری از اهالی منطقه گرمسیری شهرستان کهگیلویه هر ساله با شروع فصل تابستان و رشد این گیاه خوشبو مسیر سخت گذر و خاکی دلی کما و آجم را به جان می خرند و راهی این دیار همیشه خروشان می شوند.

دلی آجم با وجود بیش از ۴۵ خانوار از امکانات اولیه ماننده راه ارتباطی مناسب، برق و آب لوله کشی نیز بی بهره مانده است.

دل کندن از این منطقه خوش آب وهوا برای اهالی منطقه دلی آجم با وجود مشکلات دراین منطقه کار سختی است که شکوفایی پتانسیل های طبیعی این منطقه و رونق گردشگری این تفرجگاه احداث راه ارتباطی و توسعه خدمات رفاهی برای مردم این منطقه را دوچندان کرده است.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

رودخانه پرآب آجم از این تنگه زیبا سرچشمه می گیرد و در تمام فصول سال آب این تنگه زیبا جاری است.

با توجه به آب شیرین و همیشه جاری تنگ لیتون در پایین دست این آبشار بیش از ۵۰ هکتار باغ مرکبات، ۱۰۰ هکتار مزارع برنج ویک واحد پرورش ماهی از سوی اهالی این منطقه ایجاد شده است.

با توجه به کوهستانی بودن این منطقه با اولین بارش ارتباط این منطقه زیبا با بخش قطع می شود که باتوجهبه اهمیت اقتصادی وگردشگری این مسیر توجه مسوولان در ساخت این جاده یک ضرورت است.

بخش دیشموک با ۲۴ هزار نفر جمعیت، ۷۵ روستا و ۲۸ دهیاری یکی از بخشهای محروم کهگیلویه و بویراحمد است.

مناطق گردشگری زیادی در این استان است که تاکنون با توجه به کمبود اعتبار شناسایی نشده اند.

کهگیلویه وبویراحمد با داشتن ۲۸۰ تفرجگاه طبیعی، وجود ۳۰۰ بقعه متبرکه و ۷۵۰ اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی و مواهب طبیعی چشم نواز مقصد خوبی برای مسافران است.تنگه لیتون در ۱۶۵ کیلومتری دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه قرار دارد.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

مسجد چهل ستون

بنای مسجد چهل ستون (امام حسین(ع)) نیز در شمال بافت تاریخی دهدشت و احتمالا در محل یكی از دروازه‌های اصلی ورودی شهر ساخته شده است. در كنار مسجد مجموعه‌ای شامل حمام، كاروانسرا و ۲ امامزاده واقع شده است. ورودی به مسجد در ضلع شمال غرب بنا بوده كه اكنون با دیواری جدید الاحداث مسدود شده است. بنا شامل شبستان و حیاط بزرگی بوده كه شبستان آن روی سه ردیف هشت‌تایی ستون برپا بوده كه اكنون روی این ستون‌ها، كار احداث مسجدی جدید آغاز شد كه هنوز تكمیل نشده است.

مسجد جامع دهدشت:

مسجد جامع دهدشت در شرق بافت تاریخی دهدشت و به فاصله اندكی از امامزاده معصوم(ع) واقع شده است. بنا از آثار شهر دوره اسلامی و صفوی دهدشت است كه در دو طبقه و به ابعاد ۵۵/۲۷×۵۰/۳۳ متر ساخته شده است. بنا شامل شبستان، حیاط مركزی، وضوخانه و اتاق‌های كوچكی در مجاورت ورودی ضلع شرقی برای احتمالا آبدارخانه‌ها و مراسم‌ها است. بنا دارای دو ورودی، یكی ورودی عمومی در ضلع شرقی برای عموم نمازگزاران و دیگری ورودی كوچكی در ضلع جنوب غربی كه به شبستان باز می‌شده و احتمالاً برای عبور و مرور امام جماعت مسجد تعبیه شده، است. هر دو ورودی با سنگ‌های بزرگ لاشه‌ای به صورت پلكانی ساخته شده‌اند. شبستان دارای ۱۴ ردیف ستون بزرگ پافیلی بوده كه وزن طبقه دوم را نیز تحمل می‌كرده است. دو ورودی پلكانی در دو سمت جنوبی و شمالی مسجد- ابتدای شبستان- ارتباط شبستان با طبقه اول مسجد كه احتمالاً به زنان اختصاص داشت را برقرار می‌كرد. محراب با سنگ و گچ كار شده و فعلا دارای تزیینات خاصی نیست كه ممكن است تخریب شده باشد. در دو ضلع شمالی و جنوبی حیاط آثار ته ستون‌هایی دیده می‌شود كه احتمالاً دالانی دور این دو ضلع كشیده شده بود. بنا در سال ۱۳۷۷ به طور كامل خاكبرداری شده و در سال‌های ۸۰-۷۹ نیز كارهای تعمیراتی آن به شكل اضطراری صورت گرفت. مسجد مورك نیز در ضلع جنوب غرب بافت تاریخی دهدشت و به فاصله ۱۵۰ متری جنوب كاروانسرا واقع شده است. مسجد از جمله آثار دوره اسلامی و صفوی دهدشت است. بنا شامل حیاط، شبستان و بخش وضوخانه است.

رود مارون

مارون یا رودخانه مارون، از رودخانه‌های جنوب غربی ایران است، که از رشته کوه زاگرس در استان کهگیلویه و بویراحمد سرچشمه می‌گیرد و با عبور از بهبهان و آغاجاری در استان خوزستان جریان می‌یابد و به نامرود جراحی، به تالاب شادگان و در فصل‌های پرآب، به خلیج فارس می‌ریزد.

نام اصلی و قدیمی رودخانه مارون، «تاب» است و در بیشتر منابع جغرافیایی نام آن ذکر شده است. رودخانه تاب در حدود قرن ۱۳ هجری به استناد نوشته فارسنامه ناصری به رودخانه مارون تغییر نام یافت. رود مارون از کوه‌های نیل و چشمه‌سارهای دامنه کوه‌های سادات از رشته کوه زاگرس سرچشمه گرفته و پس از طی مسافت ۱۲۰ کیلومتر به دریاچه سد مارون می‌رسد و از طریق تنگ تکاب وارد دشت بهبهان می‌شود و توسط سد انحرافی شهدا و شبکه آبیاری بهبهان، دشت بهبهان و سپس از طریق سد انحرافی جایزان، دشت جایزان را مشروب نموده و در محلی به نام قلعه شیخ، پس از دریافت رود اعلا در رامهرمز، نام جراحی به خود گرفته و به هور (تالاب) شادگان می‌ریزد. این رود در مواقع پرآبی از طریق خورموسی وارد خلیج فارس می‌شود.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

آب رود مارون در بالادست از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است و در قسمت‌های پایین‌دست به خصوص از عیدنک (در نزدیکی روستای لنده) به بعد و تا قبل از ورود به دشت بهبهان، به واسطه عبور از لایه‌های گچی و نمکی، دریافت شاخه‌های شور و پس از آن به علت گرما و تبخیر زیاد، کیفیت نامطلوبی پیدا می‌کند. علی‌رغم متفاوت بودن کیفیت آب، رود مارون نقش اساسی در پیدایش حیات جوامع روستایی در حاشیه مسیر عبور خود داشته است و این امر سبب به وجود آمدن شهرهای نسبتاً بزرگی مانند بهبهان، رامشیر و شادگان شده است. رودخانه مارون در نزدیکی بهبهان در نزد اهالی محل به نام رودخانه امام رضا نامیده می‌شود و از طریق جاده معروف به کارخانه سیمان به راحتی قابل دسترسی است.

دشت راق

یکی از مناطق زیبا و رویایی استان کهگیلویه و بویراحمد است که با اقلیمی سردسیری با مساحتی بالغ بر ۵۰هزار هکتار و پوشش گیاهی متنوع همچون جاشیر، چویل، لاله واژگون، چوک ، خرکول، بیلهر، قارچ، ارزن،گینه شلال، بیشک، شهن و…..در ۸۵کیلومتری دهدشت قرار دارد.
دشت راق با ۲۵۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا ، بین دو کوه با نامهای کوه باریک و کوه قوچی واقع شده است. دشت راق از شمال به دمه و میان تنگان , از جنوب به دیلگان ، ازشرق به چنار و از غرب به رودخانه سادات و دلی می و کوه ساورز منتهی می شود.
زیبایی مثال زدنی دشت راق بیش از هر چیز مرهون پوشش متراکم گیاه جاشیر می باشد که گیاه غالب این منطقه می باشد ودر فصل اردیبهشت و خرداد مانند فرشی سبز بر گستره دشت راق کشیده می شود.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمدوجود چشمه ساران خنک و فراوانی چون چشمه سیب، چشمه وهل،چشمه چرنگی و دهها چشمه دیگر از جاذبه های دیگر این منطقه بکر و دست نخورده می باشند که در پایین دست آبشار تنگ مو( سر توفال) را بوجود می آورند.
منطقه دشت راق از قدیم الا یام تحت تملک و در حوزه سرحدات طایفه سادات امام زاده علی قرار دارد که همه ساله در فصل اریبهشت برای برداشت گیاه جاشیر که غذایی مقوی برای دامهای آنهاست به این منطقه می آیند نا گفته نماند برداشت جاشیر و مشقات آن در زمان درو، کوبیدن و حمل پر درد سر در جاده های پر پیچ و خم آن هم با خر و قاطر داستانی است که سر دراز دارد.
لازم به ذکر است که عشایر طایفه سادات میر سالار نیز بر اساس یک قرار داد نانوشته که بین آنها و طوایف سادات امام زاده علی وجود دارد همه ساله برای ییلاق و چرای دام خود به این منطقه کوچ می کنند.
عامل اصلی در بکر ودست نخورده ماندن دشت راق عدم وجود جاده های ماشین رو برای دسترسی به این منطقه می باشد که امیدواریم با درایت مسئولین منابع طبیعی برای حفظ گونه های گیاهی این منطقه از دسترس بشر هیچ گاه جاده ای به این منطقه کشیده نشود.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

کاروانسرای دهدشت

كاروانسرای بافت تاریخی دهدشت در ضلع غربی بافت تاریخی دهدشت و در كنار مجموعه حمام كاروانسرا، امامزاده ابراهیم و امامزاده جابر واقع شده است. بنای فوق از جمله آثار شهر دوره اسلامی صفوی است كه با دو ورودی در شمال و جنوب ساخته شده است. بنا شامل حیاط و حجره‌های چهار طرف آن است. تعداد این حجره‌ها ۳۸ عدد و بعضی از آنها به همدیگر راه دارند. بنا با سنگ و گچ كه از معادن اطراف شهر تأمین می‌شده، ساخته شده است. كف حیاط با سنگ‌های لاشه‌ای بزرگ سنگ‌فرش شده و سطح حیاط اندكی پایین‌تر از كف حجرات است. در حیاط چاه آبی برای تامین آب موردنیاز كاروانیان به چشم می‌خورد. حجره‌ها با طاق‌های جناغی پوشش داده شده و همگی یك ایوان كوچك در جلوی خود دارند. در داخل ایوان‌ها طاقچه‌هایی برای گذاشتن اشیا و نیز دودكش تعبیه شده است. یك راه‌پله مارپیچ در ضلع شمالی ارتباط حیاط با پشت‌بام را تسهیل می‌كرده است. این كاروانسرا كه به طور كامل تخریب شده بود که در سال ۱۳۶۹ با آزادسازی منطقه دهدشت، در قسمت پی بنا در عمق دو متری مورد شناسایی قرار گرفت و عملیات خاكبرداری و آوار برداری از آن آغاز شد. در عملیات خاكبرداری تمام قسمت‌های بنا مشخص شد. بعد در سال‌های ۷۹ و ۷۸ اقدامات مرمتی شامل سنگ‌فرش حیاط، آجركاری پوشش بام، تعمیر حجرات جلوی كاروانسرا انجام شده است. البته هم اکنون نیز این بنای تاریخی در حال مرمت است. این کاروانسرا ۱۶۰۰ متر مربع مساحت دارد. كاروانسرای بافت تاریخی دهدشت که در مالکیت سازمان میراث فرهنگی است، در سال ۱۳۷۹ با شماره ۳۵۵۱ در فهرست آثار تاریخی به ثبت ملی رسیده است.

حمام تاریخی کهیار

حمام تاریخی کهیار در غرب بافت تاریخی شهر دهدشت و در مجاورت كاروانسرا واقع شده است. بنا شامل گرم‌خانه، میان در و رختكن است و ورودی آن در بخش جنوبی تعبیه شده است. ورودی به شكل زیبا و با اجرای مقرنس‌كاری ساخته شده است. بعد از گذشتن از راهرو وارد بخش رختكن می‌شویم. این بخش از یك حوض بزرگ در زیر گنبد اصلی و دو حوض كوچك‌تر تشكیل شده است. دور تا دور حوض مركزی را سكویی كه در داخل آن مكانی برای گذاشتن كفش و لباس تعبیه شده بود، فرا گرفته است. كف رختكن از سنگ‌های بزرگ پوشانده شده است. حوض‌ها با ساروج و گچ و سنگ ساخته شده و از طریق لوله‌های تمپوشه‌ای به همدیگر راه پیدا می‌كرده است. رختكن به صورت متقارن است و هر دو ضلع قرینه همدیگر هستند. با استفاده از راهرویی وارد بخش گرم‌خانه می‌شویم. این بخش از یك فضای مسقف گنبددار و تعدادی نمره به علاوه حوض‌های ذخیره و گرم كردن آب تشكیل شده است.

بنا در سال ۷۷ به طور كامل خاكبرداری و در سال ۷۸ تعمیراتی اضطراری در آن صورت گرفته است. بدنه بیرونی این حمام که در مقابل کاروانسرای دهدشت واقع شده، چندی پیش مرمت گردیده است و سر در حمام نیز دوباره اجرا شده و ناودان های سنگی نصب و اطراف بنا هم زه کشی شده است. سر در ورودی گنبدی شکل که در زیر گنبد آن تزیینات زیبایی به شکل هشت ضلعی بکار رفته است. بخش میان در که بین گرمخانه و سر بینه واقع شده، با یک پیچ خمی طراحی شده و مانع از تبادل مستقیم، حرارت و دید مستقیم به بخش گرمخانه می شود. گرمخانه حمام در سطحی پایین تر از سربینه با غرفه هایی در اطراف که حوضچه هایی در آنها می باشد، جهت استحمام و آبتنی بوده است. آب حمام پس از انتقال از چاه و حوض آب از بیرون توسط لوله (تنبوشه های سفالی) به بخش اصلی و پس از گرم شدن به حوضچه ها و سرویس های بهداشتی و نقاط دیگر حمام هدایت می شده است. انبار هیزم، آتشدان و تون حمام در پشت گرمخانه واقع شده است که هوای گرم آتشدان پس از طی مسیر گربه روهای زیر گرمخانه از طریق کانال هایی به پشت بام حمام هدایت می شده اند و باعث گرم شدن کف و بدنه حمام می شده است. حمام تاریخی کهیار در مالکیت سازمان میراث فرهنگی است و ۱۲۰۰ متر مربع مساحت دارد. این بنا به شماره ۳۵۵۵ در فهرست آثار تاریخی به ثبت ملی رسیده است.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

بلاد شاپور

تاریخچه مختصر بافت قدیم دهدشت و بلاد شاپور : دوران شكل گیری بافت قدیم : بدرستی روشن نیست شهر دهدشت از چه زمانی پایه گذاری و تاسیس گردید. با این وجود منابع جغرافیای تاریخی از ناحیه به نام بلاد شاپور نام می برند. ابن بلخی ( قرن هشتم ه.ق) می نویسد: ناحیه بلاد شاپور بین فارس و خوزستان قرار داشته ، زمانی پر جمعیت بود.

حمدا… مستوفی( قرن هشتم ه.ق) به این موضوع نیز اشاره دارد. هاینس گاوبه ، مولف كتاب ارجان كهگیلویه می گوید: در نیمه دوم قرن ششم ه.ق لر بزرگ كه ناحیه حكومتی خود را به یك دولت شكوفایی بدل كرده بود كوه گیلویه را توسط سنقر سلغری ( ۵۴۳-۵۵۶ ه.ق ) به عنوان پادشاه خدماتی كه علیه شبانكارگان صورت گرفته بود به اتابك ابوطاهر ( ۵۴۳-۶۰۰ ه.ق) واگذار كرد. در آن زمان تا پایان دوران مغول ، ( جومه) مركز اصلی بلاد شاپور بود و جانشین دوره بعدی آن دهدشت بوده است. با توجه به گفته های فوق بایستی شروع پی ریزی شهر دهدشت را پس از دوران مغول و به عبارتی از اواخر تیموریان و پس از آن جستجو نمود و بافت قدیم دهدشت را منسوب به دوره صفوی دانست. امامزاده معصوم: بقعه امازاده معصوم در جنوب بافت و به فاصله یكصد متری جنوب مسجد جامع و در غرب حمام ضلع شرقی بافت قرار دارد . پوشش گنبدی امامزاده بخاطر حجم و ارتفاع آن از نقاط مختلف بافت پیداست و بعنوان شاخص و نقطه عطفی در بافت قدیم بوده و شامل حرم ، نمازخانه ، زائر سرا ، و محوطه ورودی می‌باشد.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

بنا با گنبدی رفیع و تزئینات كاربندی ظریف زیر گنبد كه بر پلانی مربع و با مصالح ساختمانی سنگ لاشه و ملاط گچ بیش از چند قرن پا برجا و مقاوم ایستاده است. بقعه داری صحن زیر گنبد و قبری منسوب به امامزاده معصوم می باشد . ورودی بقعه در جانب شمالی شرقی است كه ابتدا به شبستانی با طاق و چشمه وارد و سپس به صحن ختم می‌گردد. پروفسور هاینس گاوبه ، در باره امامزاده معصوم می‌نویسد : این بنا تركیب ویژه‌ای دارد و آن اینكه تشكیل شده از گنبدی كه كف زیر آن از سنگ بوده است . این كف سنگی ظاهراً بعدا تعمیر شده است . در ارتباط با پهن تر كردن محوطه زیر گنبد ، این محل بعداً تعمیر گردیده و سطح زمین آن نیز بالاتر آمده است. كاروانسرا: كاروانسرای بزرگ شهر دهدشت كه از جمله بناهای عمومی مرتبط با بافت قدیم شهر بوده طی عملیات خاكبرداری در سالهای اخیر توسط میراث فرهنگی كهگیلویه و بویر احمد از دل خاك بیرون كشیده شده و با توجه به یافته های معماری عملیات مرمت و ساماندهی آن در حال انجام است. كاروانسرا چهار گوشه و شامل یك حیاط مركزی و گرداگرد حیاط ۳۶ حجره قرار گرفته كه یكی از آنها محل پخت و پز نان كاروانسرا بوده است. حیاط مستطیل شكل كه دارای باغچه هایی در طرفین و چاه آب آشامیدنی در مركز می‌باشد. در قسمت ورودی شمالی آن بقایای بازار بزرگی مشهود است كه حجره های كاروانسرا جایگاه استراحت و بیتوته تجار و بازرگانان و سایر مسافرین در زمان رونق شهر بوده است.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

مسجد جامع بافت تاریخی: از آنجایی كه مسجد جامع در قدیم به عنوان مركز ثقل و به عنوان نقطه مركزی و محل تصمیم گیری و تجمع مردم جهت انجام امور شخصی ، اجتماعی ، اقتصادی و مذهبی بوده پس به ناچار راه¬های ارتباطی و یا بیشتر تاسیسات عمومی اكثرا در اطراف مسجد جامع می‌باشد . مسجد جامع شهر قدیم دهدشت در میان بافت و بین دو گذر قرار داشته است در هنگام آبادانی دارای شبستانی با گنبد بزرگ بوده كه می توان گفت بزگترین گنبد در بافت قدیم متعلق به همین مسجد بوده است. علاوه بر این دارای حجره هایی در اطراف حیاط مركزی و دالان ورودی و چاه آب و وضو خانه نیز بوده است. بنا از دو بخش شبستان و حیاط تشكیل شده است . شبستان بر روی چهارده عدد ستون استوار شده است . در داخل حیاط حوض و چاه آب برای وضو تعبیه شده بود كه قسمتی از حوض سنگی آن هنوز باقی مانده است. ساختمان مسجد جامع در زیر آوار می‌باشد. مسجد مورك: این مسجد در میان بافت قدیمی شهر دهدشت واقع شده است. فضای این مسجد دارای سه بخش اصلی ورودی، شبستان و حیاط می باشد.

ورودی با پوشش گنبدی و تاسیسات جنبی (‌ وضو خانه ، حلقه چاه و اتاق كناری ) است . شبستان دارای سه چشمه طاق رو به حیاط با پوشش گنبدی ساده است كه بر چهار پایه ضخیم مكعب شكل و دیوار جنوبی استوار شده است. ساختمان پایه ها و دیوار جنوبی ، اسپرهای شرقی و غربی شبستان از لاشه سنگ و ملاط گچ بر پا شده و قوسهای باربر كه بر شاخه های گچی شكل گرفته اند ، از سنگ و گچ ساخته شده‌اند كه بر دیواره جنوبی و پایه های چهار گانه متكی هستند. پوشش طاقهای سه گانه مسجد از سنگ با ملاط گچ است و بر روی آنها با لایه ای از كاهگل پوشانده شده است. محراب اصلی روی دیوار جنوبی طاق میانی شبستان جاسازی شده است. وضو خانه در سمت شمالی دالان ورودی جای گرفته است ، چاه آب در گوشه جنوب غربی فضای حوض خانه قرار دارد. امامزاده پیر غازی ( جعفر ): در محله رواق از بافت تاریخی دهدشت امامزاده پیر غازی با نوع معماری خاص خود به صورت تك بنایی باقی مانده است . امامزاده داری گنبدی به شكل پلكانی است كه در نمای داخلی عرقچین زیر گنبد انعكاس یافته است و در شهر دهدشت بی همتاست. پلان امامزاده چهار گوش كه قسمت میانی گنبد فرو ریخته است گنبد خانه شامل یك اتاق با پلان مربع در كنار می باشد. كه در بین این دو فضا مقبره امامزاده واقع گردیده است. گنبد شاخ بزی تند از داخل دارای مقرنس و خارج از آن به صورت پله پله تزئین شده است و قابل مقایسه با گنبد لیشتر گچساران ، دانیال شوش ، امامزاده عبدالله شوشتر است. در داخل و كناره های آن گچ بری ساده بچشم می خورد. آقای پروفسور گاوبه در كتاب خود درباره این امامزاده می گوید كه این مكان را دهدشتی ها امامزاده چله خانه می نامند و چنین می نویسد: شاید مقصود آنها چله خانه ( مكانی كه مردم در موقع روز بدانجا می روند ) باشد.

دیدنیهای دهدشت، جاهای دیدنی و طبیعی دهدشت در کهکیلویه و بویراحمد

این بنا به احتمال قریب به یقین متعلق به دوره سلجوقی می باشد. امامزاده ابراهیم: این بنا در مجاورت مجموعه كاروانسرا و شهر قدیم دهدشت واقع شده است. امامزاده ابراهیم مجموعه‌ای منظم است. از نحوه ساخت آن می توان به اهمیت آن در گذشته پی برد. در ساخت این بنا از مصالح بومی استفاده شده كه عمدتاً گچ و سنگ می‌باشد. بنا از دو قسمت گنبد خانه و حیاط تشكیل شده است. ابعاد بنا ۱۸.۶۰*۸.۶۰ متر می باشد كه در مجموع دارای ۱۶۷.۵۶ مترمربع وسعت دارد. دارای دو ایوان در ضلع غربی بنا و یك ایوان در ضلع جنوبی حیاط مركزی و دیواری دور تا دور حیاط را احاطه كرده است. یك ورودی كوچك امكان دسترسی را از حیاط به بیرون میسر می كند. در داخل حیاط قبوری از دوران معاصر به چشم می خورد كه همگی فاقد سنگ قبر می باشند. در این ایوان نیز طاقچه ها تكرار شده است . اتاق گنبد خانه دارای پلان مربع شكل كه با زدن گوشواره ها دایره پای گنبد را درست كرده اند. اكنون نیمه غربی و جنوبی گنبد به جا مانده و مابقی تخریب شده است. حمام كهیار: این حمام روبروی كاروانسرای دهدشت و در كنار امامزاده ابراهیم واقع گردیده است دارای سه قسمت سربینه و میان در و گرمخانه می باشد. سر در ورودی گنبدی شكل كه در زیر گنبد آن تزئینات زیبایی به شكل هشت ضلعی بكار رفته است.

بخش سرینه ( رختكن ) كه در وسط آن حوضی مستطیل شكل كه در طرفین شرقی و غربی آن دو حوضچه كه جهت پاشویی برای ورود استراحت-گاه¬ها و رختكن اجرا گردیده است دارای گنبد با تزئیناتی در گوشه ها بوده و نورگیری بشكل ۸ ضلعی در سقف آن به فضای سربینه واقع گردیده با یك پیچ خمی طراحی شده كه مانع از تبادل مستقیم و حرارت و دید مستقیم به بخش گرمخانه می شود. گرمخانه حمام در سطحی پایین تر سربینه با غرفه هایی در اطراف كه حوضچه هایی در آنها می باشد جهت استحمام و آبتنی و … بوده است. آب حمام پس از گرم شدن به حوضچه ها و سرویسهای بهداشتی و نقاط دیگر حمام هدایت می گردیده است. انبار هیزم – آتشدان پس از طی مسیر گربه روهای زیر گرمخانه از طریق كانالهایی به پشت بام حمام هدایت می گردیده اند و باعث گرم شدن كف و بدنه حمام می شده است.

محصولات سفر

دیدگاه خود را بنویسید