جاذبه های آشتیان_ آشتیان شهری با قدمت دیرینه

آشتیان، کوچکترین شهر استان مرکزی ولی با قدمتی دیرینه است. این شهر قدمت و هویتی دینی و تاریخی دارد و مهد پرورش نام آوران بزرگ تاریخ علم و سیاست و ادب است. وجود تعداد زیادی آتشکده ها در این منطقه مانند (آتشکده فردجان و فراهان) ارتباط واژه آشتیان را با دین زرتشت قوی می سازد. آشتیان در واقع در دامنه ارتفاعات کوه های مرکزی استان واقع شده و از جنوب به دشت فراهان و کویر میقان منتهی می شود. کوه رف قاسم کش، کوه کلاهه و میراب از مهمترین ارتفاعات این منطقه هستند.

شهرستان آشتیان به سبب آثار و بناهای تاریخی ارزشمندی است که در خود جای داده است و در طول تاریخ پر فراز و نشیب خود در کنار مشاهیر ارزنده به حیات اجتماعی خود در شهر ادامه داده است.

آشتیان یکی از مناطق نسبتا سردسیر ایران می‌باشد.در گذشته باغات زیادی در این شهر وجود داشت و نسبت به جمعیت آن زمان کفایت می‌کرد اما به مرور زمان تا به امروز دیگر اثری از آن‌ها باقی نمانده است.کشاورزی در آشتیان سنتی است و هنوز مردم به فکر استفاده بهینه از زمین‌های کشاورزی نیفتاده‌اند. شهرداری در این شهر قدمتی طولانی دارد و هنگامی که هنوز شهر هم نبود شهرداری داشت. مردم این شهر اعتقادات مذهبی بالایی دارند.

جاهای دیدنی آشتیان

قلعه مستوفی الممالک

قلعه مستوفی الممالک در۱ کیلومتری غرب شهر آشتیان واقع شده است. این خانه اعیان نشین که به عمارت مستوفی الممالک مشهور می باشد، در محله درخونگاه، روزگاری برای خود اسم و رسمی داشت اما امروزه در میان آپارتمان های قد و نیم قد به لوکیشن سریال و فیلم ها تبدیل شده است. عمارت مستوفی الممالک متعلق به اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، یعنی حدود ۱۱۰ سال پیش، با سبک و سیاق خاص معماری آن دوره، که ویژگی آن استفاده از عناصر و بن مایه های اروپایی است، ساخته شده است.

حسن مستوفی الممالک که بود؟

میررزا حسن مستوفی الممالک یکی از برجسته ترین چهره های تاریخ معاصر ایران است، او در دوران قاجاریان، صدر اعظم ناصرالدین شاه بوده است. او در دوران پهلوی هم از دولت مردان بود و محبوبیت زیادی از طرف رضا شاه داشت. در دوران پهلوی هم نخست وزیر دولت بود که البته فقط یک سال طول کشید اما در همان دوران کوتاه توانست خدمات با ارزشی مثل ایجاد تشکیلات نوین دادگستری، لغو کاپیتولاسیون را در حق ایران انجام دهد. همچنین فراهم کردن مقدمات راه آهن سراسری ایران، یکی دیگر از خدمات ایشان بود. میرزا حسن مستوفی الممالک در سن ۶۰ سالگی در گذشت.

منزل میرزا حسن آشتیانی

منزل میرزا حسن آشتیانی در استان مرکزی شهرستان آشتیان قرار دارد.آیت الله میرزا محمّد حسن آشتیانى فقیهى پارسا بود.

کتیبه های سنگی آشتیان

شهرستان آشتیان سرشار از مکان های دیدنی برای بازدید گردشگران است که از جمله آنها کتیبه های سنگی این شهر است که تاریخ آنها تا سده هفتم هجری کشیده می شود.

آسیاب جفتی شهرستان آشتیان 

یکی دیگر از جاذبه های گردشگری آشتیان، که در حوالی این شهر است آسیاب جفتی است که مکانی با صفا و مناسب برای گذراندن اوقات فراغت به خصوص در فصول زیبای بهار وتابستان است.تاریخ ساخت این بنای تاریخی به دوره قاجاریه برمی گردد و شامل  دو آسیاب در کنار هم با فاصله کمی ساخته شده است و دست نخورده مانده است.این آسیاب ها توسط آب کار می کرده اند هر آسیاب به صورت مجزا دارای مخزنی بوده که توسط جویبار آب پر می شده و از سوراخ بسیار کوچکی که در زیر مخزن بوده است آب به شدت و قدرت زیاد خارج می شده و سنگ آسیاب را به گردش در می آورده است.

خانه معتمد الایاله

شهرستان آشتیان علاوه بر آنکه مهد اندیشمندان، مفاخر، ادیبان و سیاستمداران بوده، آثار تاریخی ارزشمندی را در خود جای داده است.

یکی از جاذبه های تاریخی این شهر، خانه معتمد الایاله در غرب آشتیان است.

معتمدالایاله از مردان سیاسی دوره قاجار در آشتیان بوده است که عمارت مربوط به این شخص دارای معماری مربوط به قاجارها و فضاهای مسکونی خدماتی و آب انبار بوده است.

منزل معتمد الایاله مربوط به دوره قاجار است و در بافت قدیم شهر آشتیان واقع شده است.

بر سر درب این خانه کوبه ای برنجی دیده می شود که بر روی آن حک شده است؛ «معتمد الایاله ۱۳۱۸، عمل استاد عبدالکریم شیرازی» که به نظر می رسد میخ ها و کوبه های درب در شیراز ساخته شده است.

در بالای سر در گنگره هایی از آجر و چند کاشی معرق به کار رفته است، در کاشی دایره وسط سر در، آیات زیبایی از قرآن با خط بسیار زیبا تحریر شده است. در بالای آن با گچ برجسته نام استاد و بنای ساختمان «عمل عبد الرحیم گرکانی» نوشته شده است.

در سمت راست سر درب خانه، کاشی با نقشی از سرباز قزلباش در حال اسب سواری است، قدمت این کاشی به دوران صفویه می رسد، در سمت چپ، کاشی با تصویری از دو بانو در حال موسیقی را به تصویر کشیده است، این کاشی مربوط به دوره قاجاریه است.

چهار ستون نیمه لخت و دو ستون نیم دایره با طرح برجسته ای از گل و گلدان از آجر ساخته شده است که در طرفین درب ورودی به کار رفته است.

در زیر سکوی نشیمن جلوی درب، دو سنگ حجاری شده از گل نیلوفر آبی قرار دارد که نماد زندگی است.

این سر بنا توسط دالان مسقف آجری زیبایی به حیاط عمارت می رسد، حیاطی بزرگ و مربع شکل با تالاری در ضلع جنوبی و ساختمانی دو طبقه در شمال و غرب حیاط با اتاق های تو در تو، خانه های عیان نشین را به تصویر می کشد.

این خانه در حدود ۵۰۰ متر مربع و در حال حاضر مرکز اسناد آشتیان شناخته می شود و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۲۰۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آب انبار نایب در روبروی این بنا توسط معتمد ساخته شده است، در جوار این خانه عمارت دیگری به نام «ارگ» وجود داشته که کارهای اداری و حکومتی معتمد در آن جا انجام می شده است، این عمارت از خانه قدیمی تر و به نظر می رسد که توسط معتمد بازسازی شده بوده این عمارت در سال ۷۵ از سوی شهرداری تخریب شده و به پارکینگ وسیله نقلیه تبدیل شده است.

موزه آشتیان

در بافت قدیمی شهر آشتیان خانه ای تاریخی وجود دارد که مردم آشتیان صاحب اولیه آن را شخصی به نام میرزا هدایت ا… وزیر دفتر می دانند . میرزا هدایت ا… ( پدر دکتر محمد مصدق ) از رجال و مستوفیان بنام همزمان با ناصرالدین شاه قاجار بوده و در دوره حکومت وی به وزارت لشکر و سپس به منصب وزیر دفتر برگزیده شد .

بنای تاریخی میرزا هدایت ا… وزیر دفتر در عصر قاجار با استفاده از مصالح خشت ، گل ، چوب ، آجر و گچ است به دست هنرمندان معمار به باغی از لطافت وزیبایی بدل شده است .

دسترسی به بنا از دو طریق ، یکی از درب واقع در کوچه واقع در ضلع شمال شرقی بنا و دیگری ازداخل بازار شهر آشتیان امکان پذیر است . این عمارت مشتمل بر راهروی ورودی ، میانسرا ( حیاط مرکزی ) ، آب انبار و فضای مسکونی و خدماتی در دو جبهه شمالی و غربی حیاط می باشد . در حیاط بنا ، حوض و مخزن آب انباری قرار دارد که روزی از قنات شهر پر می شده است دسترسی به پاشیر این آب انبار از گوشه جنوب شرق حیاط ، از طریق چند پله میسر می­باشد . در نمای جبهه شرقی و جنوبی حیاط طاق نماهایی در یک یا دو طبقه ، با قوس جناقی به اجرا در آمده اند .

امامزاده احمدبن اسماعیل محسن آباد

آستان امامزاده احمدبن اسماعیل(علیه السلام) در شهرستان آشتیان، بخش مرکزی، 16 کیلومتری جنوب غربی شهرآشتیان، روستای محسن آباد، از دهستان گرکان شهرستان آشتیان واقع شده است.
قدمت بنای اصلی ساختمان بقعه مربوط به دوره صفوّیه می باشد و دیوارهای آن از سنگ لاشه و خشت و گل ساخته شده است. گنبد قدیمی بقعه فروریخته  و به جای آن گنبدی مخروطی خمیده یا زنگوله ای شکل ساخته شده است.

فضای حرم هشت  ضلعی بوده و داخل حرم یک ضریح آلومینیومی طلایی رنگ در سال 1380 شمسی نصب شده بقعه دارای یک شبستان ورودی به ابعاد 9×10 مترمی باشد که در سال 1377 شمسی ساخته شده است. درسر درب حرم یک سنگ تاریخی است که بر روی آن اشعاری دارد و ضمن آن اشاره به”احمد بن اسماعیل” از صلب امام جعفرصادق (علیه السلام) دارد و سال ساخت بقعه را نوشته: (بنای سال بنایش زعقل پرسیدم- بگو زکیست گفت ازغلام اوعباس) بر ضریح اشعاری در مدح امامزاده (احمدبن اسماعیل پورجعفر(علیه السلام) نقش گردیده و بر روی تکّه چوبی باقی مانده از صندوق قدیمی کتیبه ای به صورت برجسته قرار دارد که متن آن چنین است: «صندوق امامزاده احمدبن اسماعیل علیه السّلام فی تاریخ شهر رجب المرجب احدی وخمسین وتسعمائه الهجره النبویه» و بالای سردر حرم کتیبه ای سنگی قرار دارد که اشعاری در آن حجّاری شده است. در جوار بقعه صحن قرار دارد.

روستای آهو

روستای آهو در شهرستان آشتیان یکی از روستاهای هدف گردشگری در استان مرکزی سرزمین آفتاب است که می‌تواند گزینه مناسبی برای تفریح گل و گشت مسافران باشد.

روستای شهرآب

روستای شهراب و یا شراب که مورد اولی دقیق تر بنظر می رسد در حدود ۲۰کیلومتری شمال فرمهین و ۱۵کیلومتری جنوب تفرش و ۱۵ کیلومتری غرب آشتیان قرار دارد و در حدود ۴۰۰ میلی متر بارش را در سال دارد که در نوع خود جزء مناطق پر بارش منطقه می باشد نزدیکی به سد کشه بر طراوت هوای این روستا می افزاید . این روستا در پای کوهستا نهای تفرش و مشرف به منطقه کوهستانی تخت رستم است .علت نامگذاری روستا بدرستی مشخص نیست شاید به دلیل پر آب بودن باشد.

موقعیت جغرافیایی: روستای شهراب با مساحت حدود صد كيلومتر مربع در عرض 34 درجه و 35 دقيقه جغرافيايی و 49 درجه 55 دقيقه طول شرقی قرار دارد.اين روستا مركز دهستان كوه پناه از توابع بخش مركزی شهرستان تفرش است و در حد فاصل شهرستانهای تفرش (شمال) ، آشتيان(شرق) و فراهان (جنوب) قرار دارد.

جمعیت: جمعيت اين روستا حدود ۲۸۰۰ نفر است و از سه محله بالاده، ميان ده، قلعه تشكيل شده است.

تاریخچه : روستای شهراب از روستا های باستانی است که متجا وز از ۱۷۰۰ سال قدمت دارد و کوه  تخت رستم در جوار این روستا ُیاد آور  تخت رستم ارومیه و در یاچه چی چست و آتشکده آذر گشسب  ارومیه است و در عین حال تداعی گر اولین آتشکده باستانی فردقان در منطقه کوژ در باستانی نیز هست .اما روستای شهراب در دوره ساسانیان و در دوره اسلامی جزء منطقه پهنا وری بوده است   که “وره “نامیده میشده است (در صفحه 138 تاریخ قم۴)این روستا جزء رستاق قم به همراه روستا های آهو ،سیا وشان ،دستجرده، کردجان ،حروران ،موسی اباد  و آشتجان یا آشتیان فعلی آورده شده است. منطقه وره منطقه پهنا وری بوده است که از شمال به دسجرده و از غرب به شهراب و جنوب به آهویه و محسن اباد (حروران) ختم می شده است. روستاهای چال، سفيد شبان، كشه، سربند، سفيدآب، دارستان، كنگران و شاهواروق تابع بخش شهراب هستند.

شهراب در منطقه كوهستاني واقع است و آب و هواي بسيار عالي دارد و مردم آن به كشاورزی و دامپروری مشغولند.
انگور اين روستا شهرت خاص دارد.

دین و اعتقادات :مردم شهراب خونگرم، مذهبي و شيفته اهل بيت عصمت و طهارت هستند.
مرقد مطهر امامزاده شاهزاده علی اصغر(ع) ، پسر امام زين العابدين (ع) در اين روستا واقع است كه قدمت شهراب را بيش از 1000سال نشان می دهد.همچنين در روستای شاهواروق از توابع شهراب نيز مرقد مطهر شاهزاده قاسم (ع) از فرزندان امام موسی كاظم (ع) وجود دارد.

خانه دكتر عبدالعظیم قریب

این بنا در مركز روستای «گركان»، رو به روی دانشسرای گركان قرار دارد. این بنای قاجاری مربوط به خاندان بزرگ «قریب» است كه در عرصه علم، فرهنگ و ادب ایران زمین سهم به سزایی دارند. از جمله می‌توان به «دكتر محمد قریب» بنیانگذار طب كودكان در ایران، «دكتر عبدالعظیم قریب» استاد زبان و ادبیات فارسی و «پروفسور عبدالكریم قریب» پدر علم زمین‌شناسی ایران و بنیان‌گذار دانشگاه اراك اشاره كرد.

منطقه شکار ممنوع کلاهه

این زیستگاه طبیعی واقع در شمال شهرستان آشتیان دارای وسعتی معادل ۱۹ هزار و ۱۲۶ هكتار است كه در حال حاضر به عنوان منطقه شكار ممنوع تحت حمایت سازمان محیط زیست قرار دارد. كلاهه آشتیان با كوه های خشك و صخره ای ، تپه ماهورها و حوزه دشتی دارای اقلیمی متنوع است و همین ویژگی مهم باعث شده تا طیف وسیعی از تنوع گونه های گیاهی و جانواری را در خود داشته باشد.

حیات وحش

وجود اكوسیستم های متنوع در منطقه كلاهه این زیستگاه را به محلی امن برای حیات وحش تبدیل كرده و در حال حاضر ۲۷ گونه از ۱۷۰ گونه پستاندار ایران در كلاهه آشتیان زیست می كنند.

پازن، قوچ اراكی، گراز، گرگ، شغال، روباه، كفتار، سمور، گربه وحشی، گربه پالاس، تشی، خرگوش، پیكا، موش صحرایی، جرد ایرانی و لیبی، هامستر خاكستری، ول حفار، خفاش بال بلند، خفاش بال سفید و خارپشت اروپایی از جمله تنوع وحوش ارزشمند زیستگاه كلاهه اشتیان است.