این قلعه بر بالای کوه مارکوه در سمت شرق کتالم از توابع شهر رامسر واقع شده است و در ارتفاع 216 متری از سطح دریای آزاد قرار دارد. کوه مارکوه یا قله مارکوه علاوه بر این که نام این کوه است نام روستایی نیز می باشد که در دامنه شمالی آن قرار دارد و در حال حاضر داخل محدوده شهر کتالم است و آن را مارکوبن می نامند و جاده آسفالته کتالم به تالارسر از کنار آن می گذرد.در مورد نام قلعه ماركوه ، نظرهای گوناگونی وجود دارد ؛ عده ای وجود مار در این كوه را علت نامگذاری آن می دانند . البته با توجه به این كه در گویش محلی استفاده از كلمه فارسی \\’مار\\’ رایج نبوده، احتمال درست بودن این وجه تسمیه بسیار كم است.
عده ای دیگر از محققان هم انتخاب نام قلعه ماركوه را مربوط به آیین مهرپرستی پیش از اسلام می دانند و معتقدند كلمه مار در اینجا همان مادر به گویش محلی است و با توجه به این كه بسیاری از كلمات امروزی در گویش محلی ریشه در كلمات آیین مهرپرستی دارد، می توان گفت كه در اینجا هم مار به معنی مادر اشاره به مهر یا میترا دارد. این محققان نتیجه می گیرند كه احتمالا این كوه از جایگاه مقدسی هم در میان مردمان آن دوران برخوردار بود.
در مورد زمان ساخت این بنا نیز تاریخ دقیقی وجود ندارد، اما با استناد به اشاره تاریخ نویسان به وجود این قلعه در قرن سوم و همچنین شباهت ساختاری و معماری این بنا با قلعه هایی که در قرن سوم هجری قمری نیز موجود بودند، مثل قلعه بابک، می توان حدس زد که این قلعه در قرن سوم هجری نیز وجود داشته است. در کتاب زیده التواریخ از این قلعه سخن به میان آمده است همچنین درکتاب جامع التواریخ خواجه رشید الدین فضل الله همدانی و از وقایعی که در سال 536 هجری قمری در این قلعه اتفاق افتاده وقلعه به تسخیر اسماعیلیان درامد سخن به میان آمده است. میزرا حسن خان اعنماد السلطنه که این قلعه را از نزدیک دیده است می نویسد : “در تنکابن کوهی است موسوم به مارکوه و دخمه های متعدد و شب پره های زیادی در این دخمه ها هست که خود را به آدم و چراغ می زنند و مانع از دخول به دخمه ها می باشند. بالای آن کوه، جایی است مشهور به نقاره خانه، هرگاه سنگی بر آن موضع بزنند صدایی مثل طبل حادث می شود و تا نیم فرسخ آن صدا می رود.
مساحت قلعه ماركوه حدود 600 متر مربع است و برج و باروی این قلعه با گذشت قرون متمادی هنوز برقرار است و تندی باد حوادث نتوانست آن را محو و نابود سازد. طول ضلع شرقی آن70/17 متر و قعر آن 30/2 متر و ارتفاعش 30/6 متر و طول ضلع غربی آن 9 متر تمام است. ضلع شمالی با سنگی كه در امتداد آن قرار دارد به دو قسمت تقسیم می شود، قسمت غربی آن 80/14 متر و قسمت شرقی آن كه از سر سنگ جدا می گردد 15متر است.
قلعه ماركوه که از جاذبه های گردشگری کتالم و سادات شهر می باشد ، در اسفند ماه سال 1379 با شماره 3484 به عنوان یك اثر تاریخی در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است.
جاذبه‌های نزدیک
شما تا شمال نمی‌روید که فقط این قلعه را ببینید. ساحل و دریای خزر یکی از سرگرمی‌های همیشگی شمال است. ضمن این‌که جاهای دیدنی رامسر و دیدنی های تنکابن دردسترس شما هستند و دو سه روزی شما را مشغول می‌کنند. از طرف دیگر، با یک ساعت و ۱۵ دقیقه رانندگی به روستای جواهرده می‌رسید که خودش بهشت کوچکی است.
بهترین زمان سفر
بهار فصل خیلی خوبی برای دیدن این قلعه است. دامنه کوه پر از گل‌های کوهی و شقایق می‌شود و هنوز از شرجی و گرما خبری نیست. البته تابستان هم می‌شود به این دژ تاریخی سر زد، چون از سطح دریا فاصله زیادی دارد و رطوبت کم‌تر استف ولی از ما می‌شنوید همان بهار یا اواخر تابستان بروید.
مسیر دسترسی
اگر از تهران سفر را شروع کنید، از جاده چالوس به شهر چالوس و بعد تنکابن می‌رسید. بعد از تنکابن سه مسیر مختلف وجود دارد که هر سه به مارکوه می‌رسند. راه اول ۱۵ کیلومتر بعد از تنکابن شروع می‌شود. جاده میرزا کوچک‌خان در سمت چپ جاده است. وارد جاده که شدید، سه کیلومتر پیش بروید تا به تابلوی مارکوه برسید. جاده، آسفالت باکیفیتی ندارد، ولی خاکی هم نیست.
از اینجا وارد جاده تلار بشوید و تابلوی مارکوه را دنبال کنید. پیش از رسیدن به قلعه ماشین را پارک کنید و از پله‌ها بالا بروید.
مسیر دوم این است که از روستای هریس و جاده جنت رودبار به سمت جاده نیاسته بروید. در دوراهی به سمت تابلوی مارکوه بپیچید.
اگر بخواهید از مسیر سوم بروید، از جاده نیاسته پیش می‌روید و تابلوی قلعه را دنبال کنید.
درصورتی‌که از مسیر رشت و رامسر سفر کنید، باز به جاده میرزا کوچک‌خان و بعد مارکوه می‌رسید. انتخاب بهتر این است که از میدان معلم رامسر، به بلوار باهنر و خیابان کاشانی بروید. بعد راهی کردمحله شوید تا بتوانید در مسیر جاده تلار قرار بگیرید.
