غارها جلوه‌گاه دیگری از تنوع ساختاری زمین و محیط‌های متفاوتی از سیاره برای پی بردن به حفره هاو دالان‌های پیچ در پیچ لایه‌های زمین هستند که این مکان‌های هیجان انگیز همیشه برای گردشگری و تفریح ماجراجویان در نوع خود جالب و بی‌نظیرند.
چنین محل‌هایی برای جذب گردشگر و رونق اقتصادی هر منطقه‌ای فرصت مغتنمی است و کمتر مناطقی از وجود امثال این مقصد جذاب در عمق زمین برخوردار است.
استان کهگیلویه و بویراحمد به لحاظ قرار گرفتن در زاگرس مرکزی و دارار بودن کوهستان‌های مرتفع و بهم‌پیوشته دارارای شگفتی‌های طبیعی و زمین‌شناختی متنوعی است.
کوه‌های مرتفعی مانند دنا، نیر، ساورز، خامی، سفید و سیاه هر یک در بخشی از استان کهگیلویه و بویراحمد و به موازات هم علاوه بر دارا بودن پوشش‌های گیاهی متنوع در دل خود شگفتی‌های زمین‌شناسی منحصر بفردی نیز دارند که هر از گاهی بخشی از آنها کشف می‌شود.
در سال‌های اخیر نیز با کاوش‌های زمین‌شناسی توسط زمین‌شناسان و غارنوردان، غارهای عظیم و زیبایی در کهگیلویه و بویراحمد کشف و شناسایی شده است.
در این میان اما کشف برخی از زوایای پنهان و رازهای سر به مهر «غار نِزِل» در سال ۹۴ که در میان بومیان و عشایر ساکن منطقه جویخانه سرفاریاب به چاه نِزِل معروف است باعث شد بار دیگر نگاه زمین شناسان و غارنوردان به گوشه‌ای دیگر از زیبایی‌ها و شگفتی‌های زمین‌شناسی کهگیلویه و بویراحمد معطوف شود.
غار نزل که از جاهای دیدنی شهرستان چرام واقع در استان کهگیلویه وبویراحمد است در ۴۵ کیلومتری جاده دهدشت باغچه سادات در پشت کوه نور در منطقه جوی خانه واقع شده است. محل دهانه غار رفته و پس از ۱۶ ساعت تلاش در نهایت تا عمق حدود ۲۱۰ متری پیشروی داشتند که برای اکتشاف بیشتر، داشتن تجهیزات غواصی ضروری است.برای رفتن به این غار عظیم یش از ۴۰ عدد رول نصب و ۳۳۰ متر طناب نیاز است و تجربه کافی .شامل دو حلقه چاه طبیعی است که محل جمع شدن سیلاب های عظیم زمستانی و آب ناشی از ذوب برفهای این منطقه می باشد.
چاه شمالی نزل دارای دهنه ای به قطر ۵ متر و عمق بیش از ۶۰ متر می باشد که توسط آب راه های کوچکی به چاه جنوبی که در فاصله ای حدود ۳۰متری آن قرار دارد متصل می شود.
چاه جنوبی که دارای چند دهنه به قطر های ۱۰،۱۵و۵ مترمیباشد که عمیق ترین طول آن حدود ۷۰متر می شود.به گفته بعضی از شاهدان محلی درون این چاه ها بصورت غار ادامه دارد که جای بررسی بیشتر و تخصصی تر دارد. قسمت اعظم این اثر زیبای طبیعی به دلیل عدم بررسی زمین شناسی هنوز نا شناخته مانده وجا دارد که توسط زمین شناسان و غار نوردان مورد بررسی و مکاشفه هرچه بیشتر قرار گیرد.که مطمعنا به کشف زوایای پنهان زیادی از این غار منجر می شود. با تلاش‌های یک گروه غارنورد زوایای پنهان غار شگفت‌انگیز نزل در کهگیلویه و بویراحمد کشف شد.
این غار از گذشته‌های دور تاکنون به دلیل وجود منابع آب محلی مناسب برای اتراق عشایر بوده و آب های جاری در دهانه‌های این غار باعث سیراب شدن عشایر تشنه و دام آنها می‌شد.
گفتنی است پیش از این نیز افسانه‌های متعدد در مورد این غار و زوایای پنهان آن باعث شد که غار نزل همواره به یکی از سوژه‌های اصلی افسانه پردازان و قصه‌سرایان منطقه جویخانه تبدیل شود، از نی چوپانی که پس از افتادن در غار نزل سر از چشمه کورسای تنگ پیرزال در آورد تا وجود اجنه و ارواح در این غار تنها گوشه‌ای از افسانه‌هایی است که در مورد این غار معروف ولی گمنام از نسل‌های گذشته تا به امروز سینه به سینه نقل شده است.
این پرسش‌های بی‌جواب در مورد عمق و شیوه تشکیل این غار عظیم از گذشته تا کنون بی‌جواب مانده بود تا اینکه در سال۹۴ یک هیئت غارنوردی با همکاری سعی کردند برای کشف زوایای پنهان این غار افسانه‌ای دست به‌کار شوند.
در حین بررسی خود در کمال شگفتی متوجه موضوعی عجیب شدند و آن اینکه در مقطعی از تاریخ برخی از انسان‌ها این غار عظیم و هولناک را برای زندگی انتخاب کرده بودند.
اکتشافات بیشتر در این غار نیازمند ابزار و امکانات گسترده‌تر است ولی با توجه به شواهد و عمق و طول شناسایی شده این غار می‌توان از نزل به عنوان پنجمین غار طولانی کشور نام برد که قطعا ادامه مطالعات و اکتشافات در این غار شگفتی همگان را به دنبال خواهد داشت.
بدون شک با تکمیل مطالعات در غار نزل، می‌توان از این غار به عنوان یکی از شگفتی‌های زمین‌شناسی کشور و بزرگترین و عظیم‌ترین غارهای کشور یاد کرد.
