گلوگاه شاید خودش به اندازه شهرهای دیگر استان مازندران جاهای فراوان دیدنی نداشته باشد اما می توان گفت بیشترین ییلاقات را در منطقه دارد و روستاهایی که در ارتفاعات این شهر می باشد زبان زد تمام مسافران است .
گلوگاه در شرقی‌ترین نقطه استان مازندران و در جنوب شرقی دریای خزر و شمال خط الراس شمالی‌ترین رشته کوه البرز و در شرق شهرستان بهشهر و غرب استان گلستان واقع شده و مساحت آن با اراضی زراعتی، جنگل، مرتع، بایر و دایر حدود ۶۵ کیلومتر مربع است. اکثر اهالی گلوگاه ترک زبان هستند. آنها جزء ایل و طایفه عمرانلو اند و عمده کمی از اهالی این شهر هم به طایفه‌ای به نام کلبادی ها و عده‌ای دیگر به طایفه گلو (Golo) می‌رسند. به جز این‌ها بقیه اهالی گلوگاه مهاجرند و از جاهای دیگر به این منطقه آمده‌اند. بهترین زمان برای مسافرت و دیدن جاذبه های گردشگری گلوگاه فصل بهار و تابستان میباشد.
تپه تاریخی گراودین
در شمال غربی گلوگاه تپه تاریخی گراودین، وجود جر یا خندق کلباد در شرق گلوگاه به فاصله تقریبی ۲ کیلومتر اهمیت این محل را ثابت می کند و در جنوب آن بقایای جاده شاه عباسی قرار گرفته است که از مسیر جنگل های سرسبز، چشمه ها، آبشارها و آبهای معدنی قابل توجه و دیدنی به کوه های شرشری محدود می شود و از نظر تاریخی و باستان شناسی اهمیتی ویژه دارد.تپه تاریخی گراودین، یکی از جاذبه های گردشگری گلوگاه، از نظر تاریخی هم سرنوشت ۲ سلسله از سلسله های تاریخی ایران در این منطقه رقم خورده است. اولی با شکست محمدحسن قاجار در سال ۱۱۷۱ هجری قمری در نزدیکی گراودین تپه به دست کریم خان زند که بعد از آن دولت مستقل زندیه تاسیس شد و دومی بعد از فوت کریم خان و اتحاد خاندان آقامحمدخان قاجار با یکدیگر که باعث شدبر سر تا سر مازندران، گیلان، آذربایجان و قفقاز استیلا یابند. بنابراین دست زندیه ابتدا از مازندران و سپس سراسر ایران کوتاه و سلسله زندیه منقرض شد و مقدمات تاسیس رسمی سلسله قاجاریه در سال ۱۱۹۹ هجری قمری در پای تپه گراودین فراهم آمد.
تپه تاریخی گراودین در نزدیکی گلوگاه
توسکا چشمه گلوگاه
توسكا چشمه در منطقه بالادست شهرستان گلوگاه، یکی از جاذبه های گردشگری مهم این شهرستان است. این چشمه دارای آب زلال و گواراست. وجود درختان زيباي توسكا دلیل وجه تسمیه اين منطقه میباشد. در طول ايام بهار و تابستان ای منطقه ماهانه پذيراي ۱۵ هزار مسافر از داخل و خارج استان است. اين منطقه ديدني كه به دليل قدمت چشمه ، وجود يخچال‌هاي طبيعي و خنك بودن منطقه و داشتن دماي صفر درجه سانتيگراد در ماه‌هاي گرم سال توجه گردشگران زيادي را از استان‌هاي گلستان و خراسان‌هاي شمالي، رضوي و جنوبي به خود جلب كرده است.چشمه اوان، چشم‌انداز ديدني روستاي نيالا، باريكلا، چشمه محمد بهي و آبخوره به عنوان ديگر نقاط ديدني و كوهستاني شهرستان گلوگاه است. در پايين دست گلوگاه نيز درياي آرام گلوگاه و منطقه جركلباد با پيشينه هزار سالاز نقاطی است كه گردشگران به اين شهرستان از آن ديدن می‌كنند.
توسکا چشمه یکی از جاذبه های گردشگری گلوگاه
روستای آغوز دره
آغوز دره در ۵۰ کیلومتری شهرستان گلوگاه قرار دارد. آغوز دره از شمال به جنگل های زیبای انزان شهرستان بندر گز از سمت جنوب به رودخانه نکارود و روستای اندرات و ازسمت شرق به روستای چین پاچ و از سمت غرب به روستای وزوار محدود می باشد. وجه تسمیه این روستا از آنجا سرچشمه می گیرد که بدلیل وجود درختان گردو یا آغوز فراوان و بزرگ در حاشیه دره ای که مشرف بر روستاست این محل را آغوز دره نام نهادند شغل اصلی مردم آغوز دره دامداری و کشاورزی و تا حدودی باغداری و قالی بافی است.آغوز دره از امکانات مناسبی مانند امکاناتی همچون آب، برق، مدرسه نوساز ۶ کلاسه، خانه بهداشت، مرکز مخابرات و جاده آسفالته برخوردار است. آغوز دره دارای یک مکان تفریحی و تاریخی زیبا بنام شمشیر بر می باشد که بسیار جذاب و شگفت انگیز است.
روستای آغوز دره در شهرستان گلوگاه
روستای نیالا
نیالا، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان گلوگاه در استان مازندران است. گورستان نیالا از آثار ثبت شده‌ی ملی ایران در این روستا قرار دارد. قبرستان نیالا مربوط به سدهٔ ۱۰ و ۱۱ ه. ق. است و در شهرستان گلوگاه، بخش مرکزی، دهستان توسکا چشمه، روستای نیالا واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۹۴۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
روستای زیبای نیالا اولین روستا در مسیر جاده هزارجریب شهرستان بهشهر از سمت شهرستان گلوگاه می باشد. دهستانی از بخش یانه سر شهرستان بهشهر است. در ۲۴ هزارگزی جنوب شرقی بهشهر کنار رودخانه نکا، در منطقه کوهستانی معتدل هوای مرطوبی واقع است و ۴۲۰ تن سکنه دارد. آبش از چشمه و رودخانه نکا، محصولش برنج و غلات و لبنیات و ارزن و شغل مردمش زراعت و مختصر گله داری و کرباس بافی است.
روستای تاریخی نیالا در گلوگاه
از مکان های گردشگری در گلوگاه میتوان از جاده ی بسیار زیبای جنگلی گلوگاه-دامغان نام برد که در آن چشمه های طبیعی و پر گردشگری همچون توسکا چشمه ، افرا چشمه ، حسن چشمه ، ریگ چشمه ، یخچالسر قرار دارد.
همچنین میتوان از جاده ی قدیمی سنگفرش در قسمت مشی گلوگاه نیز که برای لذت از زیبایی های فوق العاده آن باید کوله بار را به دوش گرفته و با پای پیاده تن به جنگل نهاد نیز نام برد.
قبرستان تاریخی هزار ساله سپیدچاه گلوگاه نیز که اولین گورستان مسلمانان ایران است و مملو از قبر های کهن با نقوش طراحی شده بر روی سنگ قبر ها میباشد در قسمت کوهستانی این شهر واقع شده است.
دریای آرام گلوگاه نیز یکی از آثار طبیعی این شهر میباشد که تنها کرانه ی ساحلی مازندران میباشد که با امواجی آرام ، هیچ گونه خطری را برای شناگران ندارد و دیدن افق خورشید در هنگام غروب یکی از تجارب غیرقابل وصف آن میباشد.
شبه جزیره میانکاله در شمال این شهر نیز که جز مناطق حفاظت شده جهانی میباشد و بیشترین جمعیت پرندگان مهاجر و بومی را در خود جای داده است یکی از زیباترین مناطق دیدنی دست نخورده در ایران میباشد.
کلام آخر
قبل از مسافرت به این شهرستان تاریخی و بکر کشور بهتر است آب و هوای منطقه را کنترل و بررسی کنید. اگر لازم است لباس مناسب و بارانی را به همراه داشته باشید و یادتان باشد که دوربین عکاسی را همیشه با خود داشته باشید.
