بازار زنجان ، زیباترین مجموعه‌های تجاری استان زنجان

بازار زنجان یکی از مهم‌ترین و زیباترین مجموعه‌های تجاری استان زنجان محسوب می‌شود که در قلب بافت قدیمی و مشرف به دروازه قلتوق (دروازه جنوبی شهر زنجان) قرار دارد. این بازار به عنوان طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران، نمادی زیبا و بی‌بدیل از هنر و معماری است که طی تاریخ همواره اصالت خود را حفظ کرده است.این بازار که از جاذبه های زنجان میباشد به صورت یک خط مستقیم به بخش های بالا و پایین تقسیم شده است.

تاریخچه بازار زنجان

در زمان آقامحمد خان قاجار بود که ساخت این مسجد در زمینی به مساحت ۱۵ هکتار شروع شد و بعد از ۸ سال در زمان فتحعلی شاه به پایان رسید. در سال های بعد  مساجد، راسته ها، گرمابه ها و کاروانسراهایی در اطراف این بازار درست شدند و مجموعه کاملی از این بازار را در اواخر دوره قاجاریه پدید آوردند.

بازار زنجان از نظر تولید و نوع فعالیت به 8 راسته تقسیم می‌شود که عبارتند از: راسته زرگرها، کفاش‌ها، بزازها، سراج‌ها و … .این بازار دارای راسته‌ها، سراها، میادین، تیمچه‌ها، بازارها، دالان‌ها، مساجد، حمام‌ها، تکیه‌ها است و در خود 1000 باب مغازه جای داده است.

راسته‌های اصلی:راسته اصلی بازار زنجان از خیابان سعدی شروع شده و پس از قطع آن توسط خیابان فردوسی ، در خیابان اصغریه به پایان می‌رسد و در حدود یک کیلومتر درازا دارد. در بدو شروع بازار از سمت شرق، دو راسته به موازات یکدیگر شکل می‌گیرند که هر یک به سراهای مختلفی مرتبط می گردند این دو راسته، راسته امامزاده و راسته عبدالعلی بیک نام دارند.

راسته‌های فرعی:تنوع مشاغل و گردش در جهت استقرار صنوف همسان باعث تشکیل راسته‌های تخصصی و فرعی در اطراف راسته اصلی می شود که در بیشتر موارد به عرضه نوع خاصی از اجناس یا خدمات اشتغال می‌یابند. راسته‌های حاج حسن، ترابی، حاج حیدر، انگورانی، صباغ‌ها، رستمخانی و آقا از جمله راسته های فرعی بازار زنجان محسوب می‌شوند. مهمترین شاخه فرعی بازار، راسته حجه الاسلام است که بموازات راسته اصلی بوجود آمده و به قیصریه متصل می‌شود.

بازار قیصریه:بازار قیصریه یا راسته قیصریه محل ارائه اجناس ظریف و پر بها است. در حال حاضر قیصریه زنجان محل فروش اجناس لوکس می‌باشد. موقعیت قیصریه زنجان که از راسته های اصلی منشعب می‌شود و آن را به خیابان امام خمینی و سبزه میدان متصل می‌کند باعث تقویت این محور شده و در حال حاضر یکی از فعالترین محور های بازار است.

سراها:کاروانسراهای بازار زنجان یا بعبارت دیگر سراهای آن از ارزشمند ترین عناصرتجاری و معماری این بازار به حساب می‌آیند.سراها غالبا محل استقرار تجارتخانه‌ها بوده‌اند و همگی دارای حیاط مرکزی هستند.نکته مهم در مورد سراها چگونگی ارتباط آنها با راسته و نحوه حر کت در داخل آنهاست.سراهای ملک، حاج شعبان، حاج فتح ا… ، حاج جواد ، نهالی ، شاطرعلی ، حاج رحمان قربانی ، حاج کلبعلی ، حاج شامی ، بالاو پائین از جمله سراهاب یک حیاطی بازار زنجان هستند.

میادین:در حوالی دروازه‌های شهر، کاروانسراهائی ساخته می‌شدند که برای اطراق کاروان‌های تجاری یا مسافری مورد استفاده قرار می‌گرفتند.در مجاورت این کاروانسراها در داخل یا خارج شهر میدان‌هائی بوجود می‌آمدند که محل داد و ستد و مبادلات تجاری بوده‌اند و جود این میادین باعث می‌شد تا فرو شندگان دوره گرد، روستائیان و بازرگانانی که بین شهرها آمد و شد داشتند بتوانند در این فضا ها به خرید و فروش بپردازند.نزدیکی این میدان‌ها با کاروانسراهای عمده شهر سبب رونق و احیاء آنها می‌شد. نحوه استقرار میادین آهنگران و میدان ورکچی‌ها در شرق و غرب بازار زنجان در مجاورت کاروانسراهای عمده بازار و شهر زنجان بیانگر نقش این فضاها در کالبد بازار می‌باشد.

تیمچه‌ها:تیمچه‌های بازار زنجان علاوه بر خصوصیات کالبدی ویژه ای که دارند از نقاط عطف حرکت‌های پیاده راسته بازار به شمار می روند به عنوان مثال تیمچه‌های چهار دربی در قسمت شرقی بازار، جمع کننده حرکتهای ورودی بازار و هدایت کننده آن در مسیر راسته اصلی می‌باشد.

معماری بازار زنجان

معماری این بازار کاملا به شیوه قاجار است، در جای جای این بازار از راسته ها و حجره ها گرفته تا مساجد و کاروانسراها سبک معماری قاجار به زیبایی هر چه تمام تر به نمایش در آمده است.به خصوص در گرمابه حاج داداش که امروز به سفره خانه سنتی تبیل شده اوج این معماری زیبا را می توانید ببینید.