از نگاه کارشناسان، گردشگری روستایی مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و گونه‌های مختلف گردشگری در محیط‌های مختلف روستایی و پیرامون آنها است که ارزش‌ها و آثار بسیار مطلوبی برای روستا دارد.
خیلی‌ها معتقدند، گردشگری روستایی را می‌توان از دو جهت مورد توجه قرار داد، یکی از آن جهت که برای محیط‌های روستایی و پیرامون آنها این فرصت مهیا می‌شود تا گردشگران فارغ از هیاهوی شهری و تکنولوژی در جامعه سنتی روستا زمانی را به فراغت بگذرانند و از دیگر سو در کنار آن اقتصاد روستایی وابسته به زمین می‌تواند راه‌های بهتری را تجربه کند.
بسیاری از روستاهای استان گلستان دارای جاذبه های منحصربه فردی از نظر سبک معماری بناها، فرهنگ بومی، آداب و رسوم، صنایع دستی و غیره هستند. یکی از این روستاهای کم نظیر، روستای فارسیان است.
روستای فارسیان یکی از جاذبه های گردشگری آزادشهر است. این روستای کوهستانی آب‌و‌هوایی معتدل دارد و در تابستان برای ییلاق بسیار مناسب است. بافت سنتی روستا، چشمه‌های ایشی، چنار و دیو، گورستان تاریخی و آسیاب از جاذبه‌های دیدنی روستای فارسیان‌اند.
روستای فارسیان به عنوان دومین بافت تاریخی روستایی گلستان ثبت ملّی شده است.
فارسیان، روستایی محصورشده در دل کوه با خانه‌های پلکانی، پنجره‌هایی به رنگ آبی تیره و گلدان‌های شمعدانی که معصومانه پشت پنجره بر لب طاقچه انتظار جا خوش کرده‌اند و عطر صفا و صمیمیت کوچه‌پس‌کوچه‌های پرشیب آن را دو برابر می‌کنند.
قدمت روستا به حدود 1000 سال قبل باز می گردد. وجه تسمیه آن با مهاجرت عشایر کوچنده فارس به این منطقه مرتبط می باشد. در آن زمان اهالی به دلیل مساعد بودن عوامل طبیعی اقدام به یکجا نشینی نموده و هسته اولیه روستا را پیرامون چند دهنه چشمه بنا نهادند.
شغل اغلب مردم این روستا به علت وجود چشمه‌سارها و رودخانه‌های پرآب، کشاورزی و دامپروری است و در این بین زنان روستایی همپای مردان خود در تولید و گذران معیشت، نقش بی‌بدیلی دارند. از نظر پوشش نیز هرچند که مردمان این روستا دیگر مانند سابق از لباس های سنتی استفاده نمی‌کنند اما هنوز هم زنان این روستا از روسری‌ها و چادرشب‌های ابریشمی با رنگ‌های سحرآمیزشان، برای پوشش بر روی لباس‌های خود استفاده می کنند. ترک‌های قزلباش از ایلات قشقایی که سالیان گذشته وارد این منطقه شده اند، هنوز اصالت زبان خود را حفظ کرده اند و به زبان ترکی با یکدیگر سخن می‌گویند.
اگر بخواهم برایتان از فضای بافت تاریخی روستا بگویم نخستین چیزی که می‌توانم به آن اشاره کنم «سابات» ها هستند، سابات به کوچه‌های مسقفی گفته می‌شود که قسمت بالایی آن در مالکیت شخصی و فضای زیر سقف در مالکیت عمومی قرار دارد. در فارسیان در حال حاضر ۶۳ سابات سالم دیده می‌شود.
وجود «تنور» ها یکی از چیزهایی است که در فارسیان زیاد به چشم می‌خورد، در واقع در هر کوچه یک تنور وجود دارد که اهالی این کوچه در حفظ و نگه داری و استفاده از آن تنور با یکدیگر شریک هستند.
خانه‌های خشتی از دیگر دیدنی‌های این روستاست، قالب‌های خشتی به کار رفته در این خانه منحصر به فرد بوده و در مکانهای دیگر استفاده‌ای نشده است، ارتفاع هر یک از این خشت‌ها ۱۰ سانتی متر و طول و عرض آن هم ۲۰ سانتی متر بوده یعنی دو برابر خشت‌هایی که در بافت تاریخی گرگان از آن بهره برده شده است.
یکی از نکاتی که در رابطه با خانه‌های این روستا چشم نواز است رنگ به کار رفته زردو سفید در این خانه هاست، در واقع آن چیزی که ما فکر می‌کنیم رنگ آمیزی به این سبک است رنگ نیست بلکه نوعی گِل با نام «شولی» و یا در گویش محلی «سوآما» است که در اعیاد مختلف و مناسبت‌ها زنان روستا به کف و دیواره‌های خانه‌های خود می مالند.
بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ خانه خشتی در این روستا وجود دارد که اکثراً دو طبقه بوده و خانه سه طبقه‌ای در این روستا به چشم نمی‌خورد. معمولاً در این خانه‌های دو طبقه، طبقه نخست در حکم انباری- دامی و یا مغازه استفاده می شده و طبقه دوم به اسکان اهالی خانه اختصاص دارد.
هرگاه از دیدن بافت تاریخی روستا سیر شدید شما می توانید به طبیعت اطراف فارسیان سر بزنید و به تماشای شالیزارهای طبقانی بنشینید و یا از بافت تاریخی روستا و نمای کوهستانی آن لذت ببرید.
تپه «قنبرآباد» در نزدیکی روستای فارسیان برای گردشگران یک تپه جادویی است، بر فراز این تپه از سمت جنوب شالیزارهای طبقاتی، از سمت شرق بافت تاریخی روستا و از شمال کوهستان قابل رؤیت است.
نزدیکترین جاذبه گردشگری طبیعی که در نزدیکی روستای فارسیان قرار دارد آبشار «یوخارکه دره» نام دارد که زیبایی چشم نوازی دارد، انواع میوه‌های جنگلی مانند انگور، زالزالک، انجیر سیاه و سفید و … در این منطقه رشد پیدا کرده و قابل دسترسی است. در امتداد همین آبشار یک یخچال طبیعی وجود دارد که از خود روستا با پیاده روی دو ساعت و نیمه می‌توان به این یخچال رسید. این یخچال طبیعی در هر چهار فصل سال یخ دارد و اغلب دامداران برای جداسازی کره از ماست از یخ‌های این یخچال طبیعی بهره می‌برند.
رودخانه ای بسیار زیبا نیز از میان روستا می گذرد که از ۲۵ چشمه همیشه جوشان تغذیه می شود، مجموعه آبشار پنج پله ای «کبوتر خانه» از دیگر جاذبه های فارسیان است. رشته کوهی در امتداد رشته کوه البرز وجود دارد به نام «علی کمری» که فضای کوهستانی آن برای صخره نوردی مناسب است.
دشت اسب های وحشی منطقه فارسیان از مکانهای بسیار کم نظیر است و دارای مراتع وسیعی است که اسب های وحشی را در دل خود جای داده است. از این دشتها تعداد محدودی وجود دارد که بزرگترین آنها در کشور مغولستان است. مسیر کوهپیمایی رسیدن به این دشت از فارسیان حدود هفت کیلومتر بوده و با آفرود ۴۵ دقیقه زمان نیاز دارد.
آنچه که فارسیان را از دیگر روستاها و یا مناطق سکونتگاهی متمایز کرده، ویژگی‌های معماری و بافت با ارزش و تاریخی این روستاست، به نحوی که در سال 79 در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور بهسازی و حفظ بافت با ارزش و تاریخی این روستا مورد تصویب قرار گرفته بود و از سال 88 نیز اقدامات عملیاتی برای اجرای این طرح فراهم شد.
امروز کوچه‌ها یکی‌یکی سنگ فرش شده‌اند، نمای خانه‌ها و اماکن عمومی مانند میدانگاه اصلی روستا و محل تجمع مردم در مناسبت‌های مختلف نیز با سیمان و کاهگل، نمایی کاملاً تاریخی پیدا کرده است و می تواند یکی از جذاب ترین مقاصد بوم‌گردی باشد.
ویژگی های فرهنگی
برخی از ساکنان کنونی روستای فارسیان قانچی، اصالت قشقایی دارند و به زبان ترکی قشقایی صحبت می کنند. برخی دیگر قزلباش هستند و به زبان ترکی تکلم می کنند.آداب و رسوم، فرهنگ، نوع پوشش، موسیقی محلی و انواع غذاهای اهالی این روستا، خود به عنوان جاذبه ای در گردشگری مطرح است.در این روستا می توان به جشن دندان، کشتی محلی (به خصوص در انتهای عروسی)، تخم مرغ بازی در آستانه عید نوروز و … به عنوان مراسم محلی اشاره نمود.غذاهای معروف این روستا شامل ماش شله (طبخ آن به ویژه هنگام نشا برنج)، اُماش، سُوزی آش، سوتلی آش، آش تره و… هستند.مردمان روستای فارسیان قانچی در مهمان نوازی بی نظیر هستند. امید است با سفر به این روستای تاریخی، طبیعی و فرهنگی بتوانید لحظات به یاد ماندنی را برای خود رقم بزنید.
اگر برای عزیزانتان قصد خرید سوغات دارید نان محلی، صنایع دستی مانند شال و چادر شب، نوعی حوله از جنس ابریشم مصنوعی، انواع خشکبار و ترشیجات چیزهایی است که می‌توانید تهیه کنید. البته فارسیان برنج خوب و با کیفیتی دارد که با آب چشمه کشت می‌شود، ولی چون دیر کاشت می‌شود دیرهم برداشت می‌شود.
اقامت در روستای فارسیان
برای دیدن تمام جاذبه های تاریخی و طبیعی روستای فارسیان به حدود سه روز زمان نیاز دارید. ناگفته نماند اقامت در روستای فارسیان بین ۱۰۰ الی ۱۵۰ هزار تومان برای یک خانواده چهار نفره هزینه دارد.
برای گشت و گذار در طبیعت و بافت تاریخی سرشاراز ناگفته های روستا می توانید با پرداخت مبلغی از لیدر محلی نیز بهره مند شوید. فارسیان روستایی است که شاید با پای خودتان به آنجا بیایید اما دم دمای رفتن که شود پای دلتان یارای ترک آنجا را ندارد.
موقعیت مکانی
دهکده نمونه هدف گردشگری فارسیان از توابع بخش چشمه ساران شهرستان آزادشهر است که در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی آزادشهر و ۹۰ کیلومتری شهرستان گرگان واقع شده است. این روستا در محور اصلی آزادشهر به شاهرود واقع شده و تا شاهرود ۸۵ کیلومتر فاصله دارد.
سلام….این همه از جاهای باهال روستا گفتین.چرا از قلعه قدیمی روستا هیچ حرفی و هیچ عکسی نزاشتین و نگفتید…اسمش هست قلعه ی آتشکده….بالای کوه های پشت روستای فارسیان.