جاهای دیدنی لالی ، جاذبه های تاریخی کهن شهر لالی

لالی از دیرباز زیستگاه بشر بوده و در سده های اخیر، به عنوان منطقه گرمسیری و قشلاقی بختیاری های کوچ رو، بویژه شاخه های ۷ لنگ بختیاری، اعتبار و ارزش بیشتر یافته است.
در توصیف اهمیت تاریخی این منطقه، برای نمونه می توان گفت که قدیمی ترین آثار سکونت انسان در نجد ایران در غار «پبده» در شمال لالی کشف شده است یا این که لالی بخشی از اولین حوزه شناخته شده نفت در ایران به شمار می آید و از این رو، در دهه ۳۰ یکی ازحوزه های فعال استخراج نفت بوده است.

هنگامی که در اطراف منطقه مستعد «لالی» حوزه های نفتی کشف شد، صنعتی شدن، شکوه و رونق آن را فزونی بخشید ولالی به اوج بالندگی رسید و نام و آوازه اش جهانگیر شد.
* جایگاه لالی در تقسیمات کشوری
لالی در فروردین ۸۲ به عنوان شهرستان مستقل از پیکره شهرستان مسجد سلیمان جدا شد و فرمانداری لالی در آذر ماه همان سال کار خود را آغاز کرد. لالی دارای دو بخش مرکزی و هتی، چهار دهستان سادات، دشت لالی، جاستون شه و هتی و ۲۸۵ روستای مسکونی است و جمعیت این شهرستان بر اساس آخرین برآوردها نزدیک به۹۰ هزار نفر برآورد شده است که ۵۰ درصدشان عشایر، ۳۰ درصد روستایی و ۲۰ درصد شهری هستند.
* موقعیت جغرافیایی لالی
شهرستان لالی که ۱۴۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد و در شمال استان خوزستان است، در شرق و شمال شرقی به بخش اندیکا و در جنوب و جنوب شرقی به بخش مرکزی شهرستان مسجدسلیمان محدود می شود و نیز ازشمال غرب با بخش سردشت و دزفول و از غرب با شهرستان گتوند همسایه است.
* سوابق و پیشینه تاریخی شهرستان لالی
لالی پیشینه تاریخی کهن دارد؛ چنان که حدود ۶۰ سال قبل پروفسور گریشمن، باستان شناس فرانسوی، قدیمی ترین آثار سکونت انسان در فلات ایران را در غاری در شمال لالی به نام غار «پبده» کشف کرد. گریشمن معتقد بود که ۱۵ هزار سال پیش مردمانی که در غار پبده می زیسته ، اجداد بختیاری ها بوده اند. پس دور از انتظار نیست که لالی در دوران های تاریخی مختلف از کانون های زندگی در ایران بوده باشد؛ زیرا، اکنون آثار ارزشمندی از دوره های مختلف زندگی بشر در لالی برجا مانده که نشان دهنده زیست و تمدن در منطقه است. آثار پل های بسته شده بر رودخانه ها، بقایای قلعه های ساخته شده بر فراز کوه ها و دشت ها، نقش برجسته های صخره ها وکوه ها، آثار شهرهای باستانی ایرانشهر، چال شهرو بنوار در شهرستان لالی، وجود بقاع متبرکه امامزادگان مورد احترام مردم، همه از رونق لالی در ادوار گذشته حکایت دارد.
* بافت اجتماعی لالی
۹۹ درصد از مردم لالی از تیره های مختلف طوایف دورکی، بابادی و بهداروند، وابسته به شاخه «هفت لنگ» ایل شیعه مذهب بختیاری اند و حدود ، 55درصد از تیره «اسیوند دورکی» 30 درصد آنها از تیره های مختلف بابادی و ۱۴ درصد از تیره های مختلف بهداروند هستند و مناسبات و روابط ایلی – عشایری در میان آنها پررنگ است.
بیشتر این مردمان کشاورز و دامدار هستند و از این راه امرار معاش می کنند.
* لالی در دوران انقلاب و دفاع مقدس
بختیاری ها که با درایت روان شاد علیقلی خان سردار اسعد موجبات پیروزی انقلاب مشروطه را فراهم آوردند، از اولین اقوام ایرانی هستند، که خطر حکومت پهلوی را احساس و درک کردند. بنابراین، از اولین مخالفان رژیم پهلوی بودند و تاوان سنگینی برای این مخالفت ها پرداختند که سابقه مخالفت ها و مبارزات آنها در تاریخ ثبت شده است.

مردم لالی به عنوان بخشی از قوم دیرپای بختیاری، همواره و در هر زمان به مخالفت با رژیم پهلوی پرداخته، چنان که زد و خوردهای بسیار بین آنها و نیروهای دولتی رضاخان و اوایل حکومت محمدرضا شاه رخ داد. برای نمونه، سندی در دست است که نشان می دهد نیروی هوایی حکومت پهلوی در سال ۱۳۲۹ ساکنین منطقه آرپناه را که یکی از مناطق عشایری بخش هتی در شهرستان لالی است، تهدید به بمباران کرده بود که دست از مبارزه با حکومت پهلوی و کمک به نیروهای شادروان ابوالقاسم خان بختیار بکشند.

از سوی دیگر، چون لالی بخشی از اولین حوزه شناخته شده نفت در ایران به شمار می آید، ساکنانش چون دیگر ایرانیان آرزومند رهایی از استثمار استعماگران بوده اند و از آنجا که لالی در دهه ۳۰ یکی از حوزه های فعال استخراج نفت بود، مردمانش در مبارزات ملی شدن صنعت نفت حضوری فعال داشتند و در دوره بعد از کودتا، جوانان لالی در مخالفت با حکومت وقت به مبارزه پراختند. سرانجام، در سال ۵۷ که مبارزات مردم مسلمان ایران برای برپایی جمهوری اسلامی به پیروزی نزدیک می شد، مردم لالی نیز با برگزاری تظاهرات و شرکت در راه پیمایی ها، مخالفت خود را آشکارتر ساختند و در این راستا شهیدانی والامقام و در برپایی نظام مقدس جمهوری اسلامی تقدیم داشتند. در دوران دفاع مقدس نیز جوانان و دیگر اقشار مردم این خطه از میهن، چون دیگر جوانان و مردم سراسر کشور به دفاع از انقلاب اسلامی و حفظ تمامیت ارضی ایران عزیز برخاستند.

دکتر محسن رضایی، فرمانده مقتدر و خستگی ناپذیر سپاه پاسداران به هنگام جنگ و سال های بعد از آن یکی از فرزندان دلاور همین منطقه است که در شهرستان لالی زاده شده و افتخاری برای میهن است. جوانان لالی با حضور در جبهه های جنگ و تقدیم ۴۰ شهید گلگون کفن و ده ها جانباز و آزاده، در پیروزی مردم ایران و حفظ دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی و تمامیت ارضی میهن سرافرازمان ایران، نقشی غرورآفرین داشته اند

 

موقعیت جغرافیایی لالی

شهرستان لالی با بیش 1400کیلومتر مربع وسعت در شمال استان درکوه پایه های زاگرس جای گرفته است وفاصله آن با مرکز استان 160کیلومتر می باشد از شمال به بخش سردشت دزفول،از جنوب به بخش مرکزی مسجدسلیمان از شرق به شهرستان اندیکا واز غرب به شهرستان گتوند متصل است.شهرستان لالی دارای دوبخش مرکزی وحتی می باشد.

تاریخ شهرستان لالی

طبق نظر برخی از مورخان قدمت شهرستان لالی به 15هزار سال قبل از میلاد می رسد پرفسور گیرشمن فرانسوی در سال 1949با پژوهش در غار پبده از اولین زیستگاه انسانی در ایران می گوید.15هزار سال قبل اقوامی در این غار زندگی می کردند طبق آثاری که در منطقه مشاهده شده از جمله :پلهای آبشور،بردگوری ها نکار کنده ها،کشف خشت در قبرستانهای جمعی،قدمت آن را به دوره ایلامیان می رساند.

وجه تسمیه

1)به دلیل اینکه دشتی هموار،صاف (لال)است.که به دشت لالی معروف بود و درزمان حضور انگلیسی ها دراین منطقه به آن laliplainیا دشت لالی می گفتند.

2)دشت لالی یا دشت لاله های سرخ لقبی است که به خاطر رویش گلهای لاله وشقایق های آتشین در فصل بهاربه رنگهای متفاوت عنوان لالی را به خود گرفت.

مکان های طبیعی لالی :

تراز در 7کیلومتری شمال شهرستان لالی یه طرف بخش حتی در مسیر جاده امامزاده باباروزبهان،غارپبده وآرپناه است،یکی از دیدنی ترین تفریحگاه های است که وجود دارد.

وجود رودخانه هرکش و تراز با آب شیرین و گوارا که آب شرب شهرستان را هم تامین می کند باغهای متعدد با درختان انار،زیتون،مرکبات،سدر(کنار)انگور،انجیر،آسیابهای قدیمی وکانالهایسنگی خصوصاًکانال سنگس باغ (کل احمد آقا)زیبایی خاصی به این منطقه داده است.در این منطقه چشمه هایی آب بسیار گوارا وزلال مثل چشمه حقی،چشمه نیستون شاه(جا نیزه شاه)چشمه رگ تراز….وجود دارد.

 

آبشارهای آرپناه:

آبشارهای آرپناه در 45 کیلومتری شمال شرقی شهرستان لالی از مسیر جاده تراز(از بخش حتی)مکان جذاب و باصفا است که حواشی آن درختانی میوه وسپیدار،بلوط،و مرغزارها وچمنزارها سرسبز وجود دارد.

این آبشارها یکی از سر شاخه های رود کارون می باشند.

غار پبده:

در 22کیلومتری شهرستان . مسیرآن از جاده لالی یه سمت حتی وآبشارها آرپناه است.این غار در تنگ انبار سفید(به زبان محلی انبار اسپید)در دل کوه قرارگرفته است.استان خوزستان از جمله مناطقی است که دارای سازندهای آهکی می باشد.بنابراین برخی غارها در آن کشف شده که از اولین زیستگاهها وپناهگاههای سنگی درا یران و قدمت آن به دوره مافبل تاریخ(عصرحجر)برمی گردد و در سال 1949 توسط پرفسور رومن گیرشمن فرانسوی شناسایی شد.

بنه وار :

در 32کیلومتری شرق شهرستان مسیرآن از فلکه امام حسین(ع) به سمت امامزاده شاه ابوالقاسم که در کنار رودخانه تلوک و چشمه بی بی ترخون واقع شده ودژاسد خان شیرکش(دژملکان)در جنوب آن قرار دارد.

مصالح ساختمانی آن سنگهای منطقه مثل لالشه سنگ و در بعضی قسمتها دارای سنگر های دژبانی بقایایی دو مسجد،حمام،ساختمان هیجده(هژدر)آسیابهای آبی، زندان زیر زمینی،شوادان میدان چوگان بازی بوده این شهر تاریخی مربوط به سده های میانی اسلام اتبکان لر بزرگ تا دوره تیموری و صفوی اهمیت داشته وهم اکنون از اتاقهای این شهر برای سکونت استفاده می شود و حدود بیست خانوار در این شهر زندگی می کنند.

بنه میر:

در 8کیلو متری شمال غربی لالی ومسیر آن از جاده لالی به سردشت و دزفول است.به میر یکی از صحراهایی سرسبز و پوشیده از درختان متعدد کنار که بقعه متبرکه سید محمد حنفیه در این منطقهدر شرق دهستان ططرآباد قرار دارد.این امام زاده دارای شمع خانه(باب المراد)سکوی نشیمن ونماز خانه است. که همیشه زایران زیادی را رد دامن خود پذیرا است.در منطقه تاریخی بنه میر آثار تاریخی زیادی اعم از دوره صفویه،ایلخانی و……وجود دارد.

مکان های مذهبی لالی :

چم شور و دره برکه

رد 5کیلومتری شهرستان لالی مسیر آن از فلکه امام  حسین(ع)به سمت جاده شهرستان اندیکا یکی از مکانهای دیدنی با چشم اندازهای زیبا و پرطرفدار و رودخانه شور از کنار آن می گذرد.

روبروی آن دره برکه و امام راده آقا برکه قرار دارد که در تمام فصول پذیرای مهمانان و گردشگران ار جای جای ایران است.

دلنوازی طبیعت با رویش لاله ها وشقایقهای وحشی،ایجاد پارک جنگلی تراکم و تعداد درختان،وجود کارخانه آب معدنی لالی سایه های دل انگیز درختان و همچنین محل مناسبی برای آب تنی وشنا است.

امامزاده بابا روزبهان

در 40کیلومتری ضلع شهرستان لالی از سمت جاده تراز(جاده فرمانداری به سمت حتی)در آغوش کوههای زاگرس که به اعتقاد برخی قدمگاه حضرت سلمان فارسی می باشد.در اطراف این بارگاه مقدس آبشارهای بسیار قشنگی از کوههای اطراف سرازیر می شوند ودل انگیزی خاصی به منطقه می دهد.وجود درختان کلخنک،بن(بنک)بلوط،انار،انگور،بادام کوهی،بدون آنکه بشر در کاشت آن دخالتی داشته باشد.وجود داردکوههای سترگ و سربرافراشته که باباروزبهان را درآغوش کشیده اند،زیبایی وجذابیت آن را صد چندان کرده است هر ساله هزاران زائرسواره در میان کوهها و دره ها به عشق امام زاده وطیعت بگر آن روانه آنجا می شوند.عشق به ائمه وزبیایی طبیعت دست دردست هم داده این مسیر را برای زائان خستگی ناپذیر کرده است.

امام زاده شاه ابوالقاسم

در 24کیلومتری شرق لالی در روستای سادات واقع شده است.مسیرآن از فلکه امام حسین به سمت اندیکا است سیدمحمد پرهیزگار فرزند سید ابراهیم از فرزندان امام موسی کاظم واز برادران امام رضا(ع) که برای ترویج مذهب تشیع و رهرو امام هشتم وارد ایران شد.مقبره این امام زاده در زمان هلاکوخان ساخته شد وقدمت آن به دوره ایلخانیان می رسد دارای گنبدی بلند،پلکان سفید رنگ،مفرض که شاه گردن بلند یا شاه مال بابادی معروف است.در اطراف امام زاده چشمه سارهای زیبا،درختان گوناگون  وسادات ارجمند پذیرای مهمانان هستند.