جاذبه های گردشگری بجستان ، شهری با آثار باستانی فراوان

شهرستان بجستان یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی ایران است. این شهرستان تا مرداد ۱۳۸۷، یکی از بخش‌های شهرستان گناباد بود.

شهر بجستان، در جنوب استان خراسان رضوی، در فاصله ۵۰ کیلومتری غرب گناباد و ۶۲ کیلومتری شمال فردوس و در کنار محور اصلی ارتباطی استان‌های جنوبی کشور به مشهد قرار گرفته‌است.

وجود محوطه ها و آثار باستانی اطراف بجستان و مسجدجامع با اهميتی كه در دوران شاهرخ تيموری ساخته شده دليل بر اهميت و اعتبار تاريخی اين شهرستان است.
بجستان در گذشته به عنوان بوزستان، بزستان و بژستان نيز ناميده شده و به اعتقاد برخی مورخين توسط سام نريمان قهرمان افسانه ای ايران بنا شده است.
همچنين معتقدند نام بجستان يا بغستان(سرزمين ايزد) خود گويای آن است كه اين خطه از دوران قبل از زرتشت آباد و مسكونی بوده است.
بجستان در دوران تيموريان از اهميت برخوردار بوده و اعتبارش آنقدر بوده كه حاكمان و بزرگان معاصر تيمور بهانه داشتند تا وی را از خرابی اين شهر باز دارند.
از حيث تجارت و داد و ستد نيز بجستان در دوران قاجار از رونق بالايی بر خوردار بوده زيرا شبكه گسترده راهها و رباطهای متعدد از جمله فخرآباد، قائم آباد و زين آباد در راه فيض آباد به بجستان و فردوس دلايل رونق و داد وستد در اين ناحيه است.

در ميان سوغات سفر بجستان می توان ازياقوت سرخ كوير يا همان انار بجستان نام برد كه به بسياری از كشورهای شرق دور صادر می شود و كام هر رهگذری و مسافری را نيز كه به اين شهر می آيد شيرين مي كند.
از سوغات مشهور شهر بجستان می توان از كلوچه و حلوای اين شهر نيز نام برد كه در بازار شهرهای اطراف جايگاه ويژهای دارد. ديگر سوغات و محصولات اين منطقه زعفران زيره حنا، پسته و خشكباری است كه می تواند بخش زيادی از سبد خريد مسافران را پر نمايد.

دیدنی های بجستان

مسجدجامع بجستان

اين بنا در مرکز و محله عليای شهر واقع گرديده و در سال 1270 ه-. ق به دستور حاج محمدرضاخان ساخته شده است. سبک ساختمانی مسجد بسيار شبيه مسجد حکيم اصفهان و دارای صحن وسيع، شبستان های زمستانی و تابستانی، ايوان، مناره و غرفه های متعددی است که مساحتی حدود 2500 متر مربع را در برمی گيرد. بنا دارای سه ورودی است که در شمال، غرب و شرق قرار گرفته اند .

ورودی ها از داخل و خارج با طاق های جناغی و نيم گنبد پوشش يافته اند و در دالان های ورودی دارای تزيينات کاشيکاری هستند. صحن مستطيل شکل مسجد به ابعاد تقريبی 700 متر در بخش شمال دارای حوضی سنگی است که بعدها به بنای مسجد افزوده شده است .

مسجد جامع بجستان در دوران‌ مختلف مورد بازسازی و مرمت بسیار قرار گرفته است. بر اساس كتيبه ‌ای در ايوان شمالی آن، این مسجد در سال ۹۹۴ هجری شمسی در زمان شاه عباس كبير و توسط حاج ناصرالدين محمد ابن احمد مرمت شده است. در دوران اخیر نیز این مسجد توسط میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری خراسان رضوی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. در برنامه ساماندهی این مسجد کف شبستان ضلع غربی آجر فرش شده و همچنین در این فضا کانالی برای عبور ابزار تاسیساتی ایجاد شده است. تمام درب و پنجره‌ های قبلی مسجد تعویض شد و به جای آن از درب و پنجره‌ های چوبی که توسط استادان و هنرمندان ساخته شده، استفاده شده است.

این بنای در تاریخ ۵ آذر ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۵۰۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. با گذشت تقریبا ۶۰۰ سال هنوز این مسجد، مورد استفاده و استقبال مردم بجستان است.

چندين سال قبل محققي آمريكايي به نام برنارد اكين (bernard okane) پس از سفري به بجستان در كتابي تحت عنوان ” معماري تيموري در خراسان” از مسجد جامع بجستان بعنوان بنایی متعلق به عهد تيموري نام برده است. اين مسجد بر اساس كتيبه آن تقريباً همزمان با مسجد گوهرشاد ساخته شده است.

 پل يونسی

از ابنیه تاریخی بجستان که بر امتداد کال شور و بر روی آن ایجاد شده سازه‌ای است آجری و مستحکم موسوم به پل یونسی که نام خود را از شهر یونسی واقع در ۴۵ کیلومتری بجستان گرفته‌است. معماری این پل دارای ۹ چشمه طاق جناقی و آبروهای نیمه مدور است که در بخشی از آن سنگ یا ملات ساروج و قسمت‌هایی دیگر از آجر و گچ ساخته شده‌است. این بنای تاریخی از یادگارهای دوره صفویه است.

 رباط زين آباد

اين بنای با ارزش در 60 كيلومتری گناباد و به فاصله 15 كيلومتريی جنوب شرقی بجستان و در امتداد جاده بجستان- فردوس واقع است . رباط زين آباد با وسعت تقريبی 2500 متر مربع به صورت نقشه چهار ضلعی و فضاهای معماری متفاوت توقف گاه كاروانيانی بوده است كه مسير كوير را طی می نموده اند . در اضلاع شمالی و جنوبی در هر طرف از صحن رباط فضاهايی به عرض سه متر برای اقامت مسافران و اتاق هايی نيز به ابعاد 3 * 4  متر تعبيه شده است . شاه نشين بنا كه قسمت شاخص اين اثر معماری محسوب می شود در ضلع غربی صحن قرار گرفته و ورودی آن با سه چشمه طاق و دو دالان كه به پشت شاه نشين منتهی می شود مشخص است . رباط زين آباد از يادگارهای معماری عصر قاجاريه است .

رباط فخر آباد

رباط چهار ایوانی فخر آباد در حاشیه روستایی به همین نام واقع است. این مکان با فضاهای وسیع خود ظاهراً در زمان رونق و آبادانی مورد استفاده کاروانیانی بوده‌است که از این طریق قصد سفر به سوی کویر را داشته‌اند. بنای رباط متعلق به دوره قاجاریه است و از معماری آن شامل سر در ورودی، ایوانچه‌های طرفین ورودی به عنوان توقف گاه تابستانی، شاه نشین، فضای اصطبل، بارانداز و صحن است. تزیینات جالب توجه این رباط استفاده از آجرهای با پخت ناقص است که با تلفیق آن با آجرهای معمولی اشکال هندسی زیبایی در قسمت پیشانی سر در ورودی و بخش شاه‌نشین آن به وجود آمده‌است.

مسجد مرنديز

این بنا با وسعت تقریبی ۶۰۰ متر مربع در ۳۷ کیلومتری شمال خاوری بجستان قرار دارد. معماری آن شامل صحن، ایوان، قبله و شبستان گنبد دار بوده و از نوع بناهای یک ایوانی است. ایوان مقصوره بنا دارای پوششی است که با ایجاد تاق و تویزه در آن شکل گرفته‌است. در بخش انتهایی این قسمت رسمی بندی‌های زیبا بر روی گچ ایجاد شده‌است. قسمتی از تزیینات این پوشش نیز به نقاشی “ل اخرایی و ردیفی از قطار بندی‌های گچی اختصاص یافته‌است. مسجد جامع مرندیز به سبب وجود بخشی از تزیینات و نمای بیرونی اطراف و صحن و ایوان از نظر نقشه و نوع عناصر تزیینی با مسجد تاریخی خواف، مسجد رشتخوار و گنبد مقبره قطب الدین حیدر مشابه‌است. این بنا متعلق به قرن یازدهم هجری است.

 مسجد مزار

در دامنه تپه‌ای طبیعی درروستای مزار فاصله پنج کیلومتر از بجستان اثر با ارزشی حفر شده و احتمالاً با قلعه دختر مزار در ارتباط است. در زمان‌هایی این مکان به عنوان سردابه و پناهگاهی می‌توانسته برای ساکنین آن مورد استفاده قرار گیرد. به احتمال بسیار زیاد این اثر در دوران اسلامی به عنوان زاویه و صومعه نیز به کار رفته‌است. امروزه این مکان با ا نجام تغییراتی در فضای داخلی به عنوان مسجد زمستانی اهالی مورد استفاده قرار گرفته که در مجاورت آن مسجد کنونی آرامگاه واقع است. این مکان شامل تعدادی ستون چهارضلعی و مستحکم با تاق‌ها و فضاهای وسیع است.

کاروانسرای قاسم‌آباد

کاروانسرای قاسم‌آباد یکی از بناهای با ارزش بر جای مانده از دوره صفوی می‌باشد که در روستایی به همین در ۲۰ کیلومتری غرب بجستان واقع گردیده‌است. بنای مذکور در مرکز روستا واقع گردیده و از خصوصیات بارز آن می‌توان به معماری بسیار زیبا، تزیینات نوع پو شش سقف‌ها و بادگیر چهارضلعی اشاره کرد. این بنا که یکی از کاروانسراهای شاه عباسی هفتگانه بجستان است در قدیم مسیر جاده ابریشم بوده که هم‌اکنون راه‌آهن بافق- مشهد از حاشیه آن عبور می‌کند. کاروانسرای قاسم‌آباد بنایی است از معماری گذشته در دل کویر زیبای بجستان که بادگیر چهارضلعی آن در خراسان از معروفیت بالایی برخوردار است.

پارک طبیعی بجستان

مجموعه پارک طبیعی و باغ بسیار زیبای پرندگان بجستان یکی از کم نظیرترین مجموعه‌های استان خراسان رضوی است این مجموعه شامل حیات وحش و نمایشگاه جلوه‌هایی از طبیعت و باغ پرندگان و سایت نگهداری آهو و جبیریم باشد. این پارک نسبتاً طبیعی چون نگینی زیبا در مرکز شهر بجستان است و دارای پرندگان زیبا و خوش الحانی همچون زاغی پا قرمز، طوطی‌های رنگارنگ، طاووس و … می‌باشد. این مجموعه همه روزه پذیرای علاقه‌مندان به طبیعت و مسافران نوروزی و گردشگری است که از این مسیر عبور می‌کنند.

منطقه حفاظت شده هلالی

منطقه حفاظت شده هلالی در جنوب شرق شهرستان بجستان، شمال شهرستان فردوس و غرب گناباد با وسعتی قریب به ۱۲۰۰۰۰ هکتار قرار گرفته‌است. منطقه ییلاقی سیاه‌کوه دارای کوه‌های مرتفع و به هم پیوسته و دره‌های سرسبز و عمیق و چشمه‌سارهای متعدد می‌باشد. از مهم‌ترین گونه‌های جانوری آن می‌توان به آهو، کل و بز، قوچ و میش، سمور و گربه وحشی اشاره کرد. پوشش گیاهی منطقه نیز شامل زیره سیاه، کاکوتی، رازیانه، درختان بنه، انجیر، تاغ، بادامشک و زرشک می‌باشد. این منطقه به‌دلیل آنکه در اقلیم نیمه‌خشک و بیابانی قرار گرفته‌است، قابلیت‌های مطلوبی در جهت جذب گردشگر و مسافران عبوری از این منطقه دارد. بهار این منطقه به لحاظ رویش گل‌های الوان از چشم‌انداز بسیار زیبایی برخوردار است.

کوير بجستان

منطقه طبيعی کوير بجستان در شمال غربی شهرستان بجستان و در 4 کيلومتری شمال روستاهای منصوری و زبيس آباد قرار دارد و يکی از کويرهای استان خراسان رضوی به شمار می رود.

اقامتگاه بوم گردی آصف

این اقامتگاه در نزدیکی شهر بجستان روستای هدف گردشگری مزار قرار دارد . این اقامتگاه با قیمت مناسب وپرسنل مجرب آماده پذیرایی از شما عزیزان می باشند .اقامتگاه بومگردی آصف در یکی از خانه های قدیمیروستا واقع شده است که حال و هوای خانه های سنتی به مهمان می دهد .

روستای جزین

این روستا در 40 کیلومتری بجستان واقع شده و نام قبلی آن گزین بوده است. بافت سنتی روستا که مجموعه‌ای کامل از بناهای تاریخی با معماری عصرصفوی و دوره‌های قبل از آن را در خود جای داده از منحصر به فردترین بافت‌های شهرستان بوده که اصالت خود را حفظ کرده است.
از ویژگی‌های بافت روستا می‌توان به آثارمعماری دست کندکه در دل تپه‌های روستا حفر شده است اشاره نمود که ارزش تاریخی بالایی دارند.