کوه خضر نبی در ۶ کیلومتری از مرګز قم به سمت جنوب و در جوار شهرک ایثار قرار دارد و از فراز این کوه تمام شهر قم دیده میشود. بر قله این کوه در سه هزار سال پیش غاری بوده که امروز به مسجد کوچکی تبدیل شدهاست و ګفته میشود که در زمان قدیم این مسجد محل زیارت حضرت خضر نبی بودهاست.سالها پیش قبل از اینکه هنوز شهر قم انقدر بزرگ نشده بوده این کوه که از جاذبه های مذهبی قم میباشد،محل نیایش عارفان بوده است.به دلیل قرار گیری کوه در بلندترین منطقه جغرافیایی قم، میتوان آن را در تمامی کمربندیها، نواحی مختلف شهرستان قم و گلوگاههای این منطقه از کشور مشاهده کرد که از ویژگیهای منحصر به فرد آن است.
برای تسهیل در رفت و آمد زائرین و بازدیدکنندگان این اثر تاریخی، مسیری پله مانند را برای آن طراحی کردهاند که تردد را برای تمامی سنین از جمله کودکان و کهنسالان، ممکن ساخته است.
با توجه به ارتفاع کوه از سطح زمین درجه حرارت نسبت به شهر قم مطلوبتر و در تابستانها خنکتر و زمستانها سردتر است، بادهای مزاحم کویری از شرق و بادهای مطبوع و باران زا از ناحیه غرب و شمال غربی وزیده و آب و هوای مجموعه کوه خضر نبی را تحت تاثیر قرار میدهد.
وجه تسمیه کوه خضر
علت نام گذاری کوه به خضر به دو علت است:یکی به دلیل رنگ سبز خاک و سنگ آن و علت دیگر آن جا را محل عبادت و حضور حضرت خضری نبی عنوان کرده اند.
کوه خضر از منظر روایات دینی
در لغتنامه دهخدا آمده:در ایران سه نقطه به نام قدمگاه خضر شهرت دارد، یکی کوه خضر نبی در قم و دوتای دیگر در مازندران وجود دارند. اولی برجی است در آمل نزدیک سبزهمیدان که در قبرستانی معروف به مصلا واقع شده است. و دومی بنای کوچکی است بین شهر استرآباد و قلعهخندان. در حدیثی از امام علی(ع)احداث مسجدی در نزدیکی این کوه آمده و گفته شده مکان یاران خاصه امام زمان خواهد بود،که شاید منظور همین مسجد مقدس جمکران باشد،در کتاب انوارالمشعشعین در این خصوص کاملا نوشته شده است.برخی از راویان معتقدند که زمان ظهورامام عصر(عج)، پرچم ایشان را بر فراز کوه خضر برافراشته میکنند.همچنین یکی از نشانههای نزدیک شدن ظهور رونق یافتن این مکان روحانی خواهد بود.
از سخنان امام صادق(ع) در مورد حضرت خضر چنین بر میآید که حضرت خضر(ع) از پیامبران بوده و از معجزاتش این بود که روی هر زمین خشکی مینشست زمین سبز و خرم میگشت و دلیل نامش، خضر(سبز) نیز همین است. نام اصلی خضر(ع) «تالیا بن ملکان بن عامر بن أرفخشید بن سام بن نوح علیهالسلام» است.خضر(ع) همان عالم الهی است که حضرت موسی(ع) به دیدارش رفت و در قرآن کریم نیز بدون ذکر نام ایشان با عبارتی درخشان ستوده شده است و اشارهای به همراهی وی با حضرت موسی(ع) دارد.
یکی از ویژگیهای مهم حضرت خضر(ع) آن است که عمر طولانی دارد و گفتهاند که زنده است و حتی شرکت حضرت خضر(ع) در مراسم عید غدیر در سرزمین غدیر خم ودر مراسم سوگواری رسول اکرم (ص) به هنگام رحلت آن حضرت ودر سوگ حضرت علی (ع) به هنگام شهادت آن حضرت در کتابهای حدیثی مشروح آمده است.
امام رضا(ع) می فرماید:حضرت خضر(ع) از آب حیات خورد، او زنده است و تا دمیده شدن صور از دنیا نمیرود، او پیش ما میآید و بر ما سلام میکند، ما صدایش را میشنویم و خودش را نمیبینیم، او در مراسم حج شرکت میکند و همه مناسک را انجام میدهد، در روز عرفه در سرزمین عرفات میایستد و برای دعای مؤمنان آمین میگوید.
از اخبار مختلف که از امامان اهل بیت(ع) نقل شده برمیآید که او تاکنون زنده است و هنوز از دنیا نرفته و از قدرت خدای سبحان هیچ دور نیست که بعضی از بندگان خود را عمری طولانی دهد و تا زمانی طولانی زنده نگهدارد.
از سال 1381 و به دنبال خاکسپاری 14 شهید گمنام در کوه خضر از آن به عنوان حرم شهدای گمنام یاد می شود.، پیکرهای پاک این بزرگواران در دامنهی کوه فضایی عرفانی و معنوی را برای اهل دل و زائران به ارمغان آورده است.ارادت و اعتقاد مردم شهیدپرور قم به مزار شهدای گمنام و کسب آرامش معنوی در این مکان مثال زدنی است.مزار شهدای گمنام کوه خضر نبی (ع) از لحاظ تعداد شهدای گمنام در کشور منحصر به فرد است،مزار این شهدا در بام شهر قم واقع شده و در واقع تداعی کننده رفعت و بلندای فرهنگ ایثار و شهادت است.
