مجموعه تاریخی گنبد سبز به عنوان برجهای آرامگاهی ترکیبشده با آموزههای اسلامی، گنجینهای ارزشمند برای بررسی فرهنگ، تاریخ، اعتقادات، آدابورسوم قم در سدههای گذشته است.مجموعه باغ گنبد سبز از سه مقبره تاریخی تشکیل شده و یکی از معروفترین جاهای دیدنی قم است.این مجموعه در محلی به نام دروازه کاشان قرار دارد و گنبد مقبرهها را با نامهای دیگری همچون «مقابر دروازهی کاشان»، «برج آرامگاهی گنبد سبز» و «مقابر باغ گنبد سبز» هم میشناسند.
بر اساس کتیبههای تاریخی، گنبد جنوبی مدفن خواجه اصیل الدین، فرزند علی صفی نیای بزرگ خاندان صفی و عموی بانی گنبد است. خواجه علی صفی در قم نایب خالصهجات خواجه علاء الدین محمد هندو بود و دیگری فرزند وی خواجه علی اصیل یا همان جمال الدین علی است و نخستین کسی از این خاندان است که بر حکومت قم و مضافات آن دست یافت. آغاز فرمانروایی وی بعد از درگذشت ابوسعید بهادر به سال ۷۳۶ هجری قمری بوده که سال ۷۵۹ نیز در حین عهده داری این مقام کشته شد .
کتیبههایی که روی بنای مقبرهها قرار دارند نشان میدهند که این مقبرهها از قرن هشتم هجری به یادگار ماندهاند و محل دفن خواجه اصلادین و خواجه علی صفی هستند، اما از آنجایی که کتیبه مقبره سوم تخریب شده مشخص نیست این مقبره متعلق به چه کسی است. البته به جز این سه نفر افراد دیگری هم در زیر این مقبرهها دفن شدهاند.
مقابر گنبد سبز از نگاه هنر گچبری از نمونه های بارز و منحصر به خود به شمار می روند و شامل : ۱- برج مقبره خواجه اصیل الدین ، محل دفن دو تن از امرای خاندان صفی به سال ۷۶۱ هجری قمری است . ۲- برج مقبره خواجه علی صفی محل دفن سه تن از امرای خاندان صفی به سال ۷۹۲ هجری قمری است ۳- برج مقبره شمالی متعلق به اواخر قرن هشتم و اوایل قرن نهم هجری قمری است .
با توجه به اینکه بدنه استوانه ای شکل بنا به صورت دوازده وجهی است از داخل بنا به هشت ضلعی منظم تغییر شکل داده است . تزیینات این بنا ها که انواع تکنیک های گچبری در آن به کار رفته ، از گنبد سلطانیه تأثیر گرفته و نوع آجر چینی منظم و متحد الشکل و طرح های بسیار زیبایی از شمسه و اسپرهای کار شده و کتیبه های به خط ثلث یا کوفی با گچبری برجسته سفید رنگ و زمینه لاجوردی با نقوش اسلیمی میان دو حاشیه نقش و نگار شده و در ادامه طاق نما ها و درگاه هایی چند گانه که به صورت قرینه و مقرنس گشته حاکی از شیوه های متنوع گچبری چند رنگ است و قسمت هایی از آن توسط شمسه ای عظیم با گره بندی های متعدد تزین یافته که همه آن ها نمونه هایی بسیار زیبا و بدیع از نوع هنر معماری ذوق و سلیقه گچبری و رنگ آمیزی هنرمندان قمی در آن زمان به نمایش می گذارد.
مقابر باغ گنبد سبز در پانزدهم دی ماه سال ۱۳۱۰ با شماره ۱۲۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
آدرس: استان قم، شهر قم، خیابان انقلاب، مجاورت گلزار شهدا