کلیسای ننه مریم از آثار بی نظیر و تاریخی آشوری‌های ارومیه

اکثر ما در مورد خیلی از بناهای تاریخی ایران سخنانی شنیده‌ایم و ممکن است بارها تصاویرشان را در عکس‌ها و رسانه‌های مختلف هم به چشم دیده باشیم، اما تعداد کمی از ما از وجود دومین کلیسای تاریخی جهان در ارومیه باخبر هستیم. کلیسای ننه مریم از جاهای دیدنی ارومیه، که امروزه به نام کلیسای شرق آشور نامیده می‌شود، در خیابان قدس شهر ارومیه قرار دارد و یکی از آثار بی نظیر و تاریخی آشوری‌های ارومیه محسوب می‌شود.

تاریخچه

کلیسای ننه مریم، مارت مریم یا مریم مقدس، پس از کلیسای بیت‌الحم در فلسطین، قدیمی‌ترین کلیسای جهان است که تاریخ ساختش به سال 32 میلادی باز می‌گردد. کلیسایی که قبلا آتشکده‌ی زرتشتیان بوده و تبدیل آن به کلیسا روایت جالبی دارد. گفته می‌شود هنگامی که حضرت مسیح (ع) زاده شد، سه تن از موبدان زرتشتی که در این معبد زندگی می‌کردند با دیدن ستاره‌ای درخشان که به سمت شرق حرکت می‌کرد در می‌یابند که منجی موعود متولد شده است.

طبق بیانات مورخان مسیحی این سه موبد از اورشلیم به شهر ارومیه‌ی‌ امروزی سفر کرده و آتشکده را به کلیسا تبدیل می‌کنند. از آن پس، به پیروی از دین مسیح می‌پردازند و تا زمان مرگ در این مکان باقی می‌مانند. گفته می‌شود که این سه تن در کنار کلیسا دفن شده‌اند. جالب است بدانید که این روایت روی سنگ قبر موبد کلیسا حک شده است. سنگ قبری که تا پیش از شروع جنگ جهانی اول توسط قوای روسیه به داخل کلیسا منتقل شد و در همان مکان نگهداری می‌شد؛ اما امروزه این سنگ قبر در موزه قرار دارد.

معماری کلیسای ننه مریم ارومیه

در معماری ساختمان این کلیسای مقدس، سبک معماری عمارات دورات ساسانیان به کار برده شده است و می توان قرینه سازی های زیبایی را در بنای که در بناهای آتشکده های ساسانیان استفاده شده در این کلیسا هم مشاهده کنید. علاوه بر این سازندگان این بنای تاریخی برای داخل آن تلفیقی از معماری ساسانی و پارتی را به‌کار برده‌اند؛ اما درون این کلیسا با دیگر کلیساهای موجود در جهان، تفاوتی اساسی دارد.

در این مکان مذهبی نباید انتظار تزئینات چشمگیر و زیباسازی های قابل توجهی را داشته باشید اما به نوبه ی خودش این کلیسا هم زیبایی های خاص خودش را در بدو ورود شما به خودش جذب خواهد کرد. دلیل این امر نیز اعتقاد آشوریان به پرهیز از هر گونه آراستن و تزئین کردن کلیساهای خود است که در مورد این مکان مذهبی نیز چنین رفتار شده است.

در این بنای تاریخی دالان هایی تودرتویی وجود دارد که با مصالح خوبی همچون سنگ و ملات ساخته شده است. سقف دالان های این کلیسا کوتاه است و همانند درب ورودی آن که برخی از بازدیدکنندگان را مجبور می سازد و هنگام ورود سر خود را خم کنند. این مکان مذهبی دارای محرابی است که بسیار ساده و در عین حال بسیار معنوی نفس‌گیر است و شاید همین سادگی بنا باشد که تماشاگر را به عمق معنویت و تاریخ بشریت فرو می‌ برد.

جالب است بدانید که پشت محراب عکسی از حضرت مسیح قرار دارد که به نظر می رسد جایگاه حضور کشیشی در زمان هایی که مراسم های مذهبی برگزار می شود نیز می باشد. محراب این کلیسا اتاق کوچک و گنبدی شگل است که سازندگان آن را تودرتو بنا کرده اند. برای ورود به این اتاق فقط کشیش ها اجازه دارند. در سمت راست محراب نیز می‌توان راهرویی را مشاهده کرد که زائران پس از پیمودن آن به محلی که غسل تعمید در آن انجام می‌شود و نیز محلی که شمع‌ ها را در آن‌جا روشن می ‌کنند، می ‌رساند.

اولین باری که تعمیرات و بازسازی بر روی کلیسای ننه مریم صورت گرفت، در قرن ششم پس از میلاد در سال ۶۴۲ انجام شده است که به اعتقاد مورخان این بازسازی به دستور یکی از شاهزاده های چین صورت گرفته است. با توجه به اسناد تاریخی، شاهزاده‌ ی چین که نامش «بافری» بوده است، در قرن هفتم میلادی برای ملاقات با اسقف اعظم نینوا، عازم بین‌ النهرین می‌شود و سپس به ارومیه سفر می ‌کند. البته ناگفته نماند که تا اواخر قرن ۱۹ میلادی نمای ظاهری کلیسا بسیار ساده بود؛ ولی پس از ورود زرتشتیان روسیه، تغییراتی اساسی در آن انجام شد و ساختمان پس از تعمیر و بازسازی، به سبک گنبدهای روسی ساخته شد. بیشتر ساختمان‌های کلیسای ننه مریم و همچنین قسمت قدیمی این بنای مذهبی، در بخش شمالی صحن قرار گرفته است.