لباس محلی زیبای استان زنجان

لباس هر استان و شهری نمایشگر فرهنگ و باور آن منطقه است برای همین آشنایی با لباس محلی استان زنجان باعث شناخت بیشتر ما از فرهنگ و نوع رفتار وکردارشان می شود.با وجود کمرنگ شدن پوشش محلی در زنجان و گرایش مردم به مد روز اما هنوز هم تعداد کمی از مردم به لباس بومی خود عشق می ورزند و گاهی اوقات آنهارا در مراسم ها و جشن های باستانی استفاده می کنند.نوع لباس در شهرستان زنجان به ویژه پوشاک زنان در ضمن سادگی، بسیار زیبا و متنوع است.

لباس محلی زنانه در زنجان

سرپوش

برای سر معمولاً از سه نوع پوشش استفاده می‌شود: ابتدا با پارچه‌ای به نام «پوشن»، روی سر و قوس پیشانی را محکم می‌بندند، سپس به منظور محافظت از پوشن، «چنه‌آلتی» (زیرچانه) را به سر می‌بندند. چندالتی از سکه‌های قلاب‌دار به هم پیوسته و منجوق‌های رنگارنگ تشکیل شده است و از زیر چانه تا فرق سر پیچیده می‌شود. پوشش سوم «یاشماق» (روسوی) است که برای پوشش دهان، چانه و گردن استفاده می‌شود.

چرقد

روسری به ابعاد ۵/۱ * ۵/۱ متر است و از پارچه «گوزگوز» یا «حریال» (ابریشم) تهیه می‌شود. این سرپوش در روستاهای آب بر و آستاگل «یایلیق» و در روستای ئیدی بلاغ «آق چرقد» نامیده می‌شود. زنان جهت حجاب گوشه‌ای از روسری خود را جلوی دهان خود می‌گیرند که به آن «یاشماق» گویند.
قره یایلیق

روسری به ابعاد ۵/۱*۵/۱ متر است و از پارچه‌های مختلف گل‌دار با زمینه مشکی تهیه می‌شود. این روسری فقط مورد استفاده زنان روستای آب بر است.
شال

روسری ابریشمی به ابعاد ۷۰/۱*۵۰/۱ متر است و زنان بالای بیست و پنج سال آن را به دور سر خود می‌بستند. این سرپوش مورد استفاده زنان روستاهای گنبد و کاروانسرا بود. با ذکر این نکته که در روستای کاروانسرا این سرپوش «پوشن» نامیده می‌شود.

چادرشب

این سرپوش را زنان با توجه به توان مالی خویش از پارچه‌های رنگی تهیه می‌کنند. این سرپوش در روستای آب بر «چادیر»، در روستاهای گنبد و ئیدی بلاغ «چرشو»، در روستای اورتا بلاغ «چرشاب»، در روستای کاروانسرا «چرشاد»، در روستای دلگی «چارشاب» و در سایر نقاط «چادر نامیده می‌شود.
روبند

روبند اغلب در مسافرت‌ها و مراسم مورد استفاده قرار می‌گرفت. روبند در ناحیه جلوی چشم باز و در قسمت پیشانی بند، پارچه‌های داشت و زنان می‌توانستند آن را در پشت سر گره بزنند. روبند در روستای کاروانسرا «اوربند» و در روستای آب بر
«آغ روبان» نامیده می‌شود.
کله یاغی

روسری به ابعاد ۵/۱* ۵/۱ از جنس ابریشم است که در روستای اورتا بلاغ به هنگام بردن عروس به پیشانی او می‌بندند.
بالاتنه

پوشش بالاتنه ابتدا «جلیزقا» (جلیقه) است که آستین ندارد. نوع آستین‌دار این پوشش «سل» نام دارد و مورد استفاده متمولین است. معمولاً زیر جلیزقا «گوینگ» می‌پوشند. گوینگ اندکی از جلیزقا بلند‌تر است و طرح‌های متنوع و رنگارنگ دارد. زیر گوینگ پوششی به نام «تومان» می‌پوشند که دو نوع است: تومان بلند «شلیته» نام دارد و معمولاً افراد چهل سال به بالا آن را می‌پوشند. تومان کوتاه «قصا تومان» نام دارد و مورد استفاده جوانان است.

تن پوش زنان زنجان

کوی نک

پیراهنی آستین‌دار با دگمه‌هایی در سر دست و یقه‌ای گرد است. این پیراهن متشکل از دو قسمت بالا تنه و پایین تنه است. نیم تنه این پیراهن گشاد و طرفین آن از قسمت پایین دارای چاک است. برای تزیین لبه چاک‌ها دور آن را یراق و منجوق می‌دوزند. بلندی پیراهن جوانان تا روی زانو و بلندی آن در لباس زنان مسن یک وجب بالای مچ پا است.
تومام (تُنبان) 

دامن چین‌دار گشادی است و دور تا دور لبه پایینی آن را برای تزیین یراق رنگی می‌دوزند. تومان در ناحیه کمر با بند پشمی به نام «تومان باغی» محکم می‌شود. اندازه تومان جوانان کوتاه‌تر از تومان پیرزنان است. تومان را اغلب از پارچه‌های حریال، ناصریه تهیه می‌کنند.
پاچین

پیراهنی متشکل از دو قسمت بالا تنه و پایین تنه است. بالا تنه ساده و پایین تنه گشاد و چین‌دار است و تا روی مچ پا می‌رسد. پوشیدن این پیراهن سابقاً در روستای دلگی و گنبد معمول بود.

پسته

جلیقه‌ای از پارچه مخملی است و برای تزیین دور یقه آن را یراق و سکه می‌دوزند. اگر چه این جلیقه از ناحیه جلو باز است، ولی با سه یا چهار دگمه بر روی هم محکم می‌شود. این جلیقه در طرفین دو چاک به اندازه تقریبی چهار الی پنج سانتی‌متر دارد. هم‌چنین در قسمت جلوی آن دو جیب کوچک دیده می‌شود. این تن‌پوش در روستای گنبد «جلتقا» و در سایر نقاط «جلیقا» نامیده می‌شود.
یل 

کتی آستین‌دار مانند کت‌های امروزی از جنس پارچه‌های ابریشمی در رنگ‌های یک‌دست سنگین است و جیبی در زیر بغل برای نگهداری سکه و پول دارد. بلندی یل تا روی کمر می‌رسد. دور یقه یل را برای تزیین سکه‌دوزی می‌کردند.
ارخالیق 

ارخالیق مانند یل است، با این تفاوت که بلندی آن کمی پایین‌تر از کمر می‌رسد.
شلوار

شلوار معمولاً از پارچه تیره رنگ و ضخیم انتخاب می‌شود. شلوار دیگری تحت عنوان «نیم ساق» وجود دارد، از این شلوار در میهمانی‌ها و مسافرت‌ها استفاده می‌شود. این شلوار نوعی جوراب شلواری است و در قسمت پا به جوراب مجهز است.

 

پاپوش زنان زنجان

پاپوشی از جنس پشم گوسفند است و در نقش‌های مختلف توسط خود زنان روستایی بافته می‌شود.

تزئینات زنانه عبارتند از انگشتر، النگو و بویماق که از سکه‌های پول قلابدار از تار منجوق آویزان شده و از چند ردیف تشکیل شده است. ناگفته نماند که «چنه‌التی» (زیر چانه) نیز ضمن داشتن عملکرد خاص، نوعی عنصر تزیینی است.

لباس محلی مردان استان زنجان

سرپوش
کچه بورکی kecaborke :کلاهی نمدی به شکل گود است.

کلاه بخارایی: از جنس پوست بره و به شکل گرد دوخته می‌شود.
کلاه لبه‌دار: کلاهی گرد و کمی بلند با لبه مدور است و بیشتر توسط طبقات مرفه در مسافرت‌ها و مراسم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کلاه قزاقی: کلاهی گرد و استوانه‌ای شکل است.
شفگه safga: کلاهی است نوک‌دار که از پارچه فاستونی تهیه می‌شود. این کلاه را اغلب از بازار شهر زنجان تهیه می‌کنند.
تاسکی: این کلاه گرد و دوکی شکل با اتصال شش یا هفت ترکه دوخته می‌شده است.
کانفا kanfa: کلاهی است گرد که از نخ پنبه یا کاموا بافته می‌شود.
شال بورکیsalborki: کلاهی است به شکل عرقچین که از چهار ترکه نوع شال بافت تهیه می‌شود. لبه این کلاه را با پارچه مشکی رنگ می‌دوزند که در اصطلاح محلی به آن کوبه koba می‌گویند . امروزه بیشتر آقایان از این کلاه استفاده می‌کنند.

تن پوش مردان زنجان

کؤینک koynak

پیراهنی یقه گرد و آستین‌دار، از جنس متقال یا ابریشم است. این پیراهن از زیر گردن تا روی سینه باز و دارای سه دگمه است.
جلیقه 

این تن‌پوش از دو قسمت رو و پشت شکل می‌گیرد. پارچه قسمت پشت اغلب از متقال مشکی رنگ و پارچه قسمت رو از نوع شال بافت است. هم‌چنین دو جیب و دو چاک کوچک در قسمت پهلو دارد. در روستاهای اورتابلاغ به این تن پوش «پسته»، در گنبد «جلتقا»، در ئیدی بلاغ و تلخاب «کؤینک اوستی koynak usti و در سایر نقاط جلیقا گفته می‌شود.
کت

این تن‌پوش به شکل کت‌های امروزی است و از پارچه دست‌باف محلی به نام «شال» تهیه و دوخته می‌شود. این تن‌پوش در روستاهای تلخاب و ئیدی بلاغ به «اوی ما»، در آستاگل «چوخا»، در اورتا بلاغ «پنجه»، در گنبد «کوت» و در سایر نقاط به «شال کتی» معروف است.
ستره setra

این کت که در روستاهای ئیدی بلاغ و تلخاب مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جنس پارچه وطنی با یقة گرد و آستین‌دار و از ناحیه جلو باز و بدون دگمه است. کت ستره توسط شالی که بر روی کمر بسته می‌شود، بر بدن شخص محکم می‌گردد. بلندی این کت تا روی زانو می‌رسد.
سردریsardari

این تن‌پوش آستین‌دار از جنس ماهوت یا شال تهیه می‌شود و بیشتر طبقه مرفه از آن استفاده می‌کنند. بلندی این تن پوش کمی پایین‌تر از زانو است. نیم تنه پایین سردری در ناحیه کمر چین‌دار و گشاد است.
پلتو paltov

این تن‌پوش به شکل پالتوهای امروزی است و نیم تنه بالایی آن چند دگمه در لبه دارد.
کؤرکkurk

جنس این تن‌پوش آستین‌دار از پوست و آستر آن از متقال است. بلندی این تن‌پوش تا روی زانو می‌رسد و اغلب طبقات مرفه از آن استفاده می‌کنند.
شالوار

این شلوار خشتک‌دار مانند شلوارهای راحتی امروزی از پارچه متقال تهیه و دوخته می‌شود. این شلوار در ناحیه کمر با بندی به نام «تومان باغی» محکم می‌گردد. این تن‌پوش در روستاهای اورتا بلاغ به «باغلی شالوار» و در کاروانسرا به «خمسه» معروف است.
شال شالواری

نوع دیگری از شلوارهای محلی است و توسط زنان روستایی از پشم تابیده شده گوسفند تهیه می‌شود.
پیراهن پشمی 

پیراهنی آستین‌دار یا بدون آستین با یقة هفت از پشم تابیده شده گوسفند است. این پیراهن در روستای تلخاب «جاکیت»، در گنبد «چکمه کوینکcakmakoynak » و در اورتابلاغ «یون کوینک» نامیده می‌شود.
کپنک kapank

تن پوشی نمدی و بدون آستین است و بلندی آن تا پایین زانو می‌رسد. این تن پوش مورد استفاده چوپانان است.

متاسفانه لباس های محلی استان زنجان در حال از بین رفتن است در صورتی که می توان آنها را با تلفیق مدل های سنتی به مدل های به روز احیاء کرد و بعنوان یادگاری از نسل های گذشته به دست آیندگان سپرد که اینها نمادی از فرهنگ استان است.