به یمن قدوم پربرکت آقا علی ابن موسی الرضا(ع) مشهد شهر محبوب ایرانی ها و بسیاری از شیعیان جهان است. شاید پربیراه نباشد اگر بگوییم مشهد موطن همه هشتاد میلیون جمعیت ایرانی است. هر موقع سال که عازم این شهر مقدس باشید، مشهد مملو از مسافرین و زائرینی است که خود را به حرم مطهر رسانده اند.
مشهد اما به جز جنبه مذهبی مشهودش شهری تاریخی و مدفن بزرگانی همچون فردوسی است. جاهای دیدنی مشهد برای هر گردشگری ایده آل است.
علاوه بر جاذبه های تاریخی، مذهبی و طبیعی این شهر، چند سالی است که سر و کله مراکز تفریحی پیشرفته و آنچنانی هم به مشهد باز شده است تا این شهر تبدیل به یک میزبان تمام و عیار شود و برای هر گردشگری جذاب!
خانه اردکانی (دولابیان) مربوط به اواخر دوره قاجار است. این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۳۹۱ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه تاریخی اردکانی در منطقه مرکزی مشهد و در نزدیکی حرم مطهر قرار دارد. اگر دقیقتر بخواهیم بگوییم این خانه در بولوار وحدت، وحدت ۲۱ (خیابان شهید سالاریمقدم) کوچه صفارهروی (کوچه ساربانها) بن بست دوم سمت چپ، پلاک ۱۲۷ واقع شده است.
این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۳۹۱ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید؛ اما در سال ۱۳۹۱ از فهرست آثار ملی خارج شد.
مالک اولیه بنا حسین اردکانی از تجار معروف مشهد بوده که پشم، پنبه، روغن و… تجارت میکرده است. وی سالها به همراه خانوادهاش در این منزل زندگی میکردند.
اردکانی بزرگ در سن ۶۳ سالگی فوت میکند و در سال ۱۳۵۳ دولابیان که از اقوام اردکانی بزرگ است این ملک را از فرزندان وی خریداری میکند.
دولابیان بعد از خرید ملک از ورثه ارکانی به همراه خانوادهاش در این منزل زندگی میکند؛ اما هنوز منزل مورد بحث در بین اهالی محل به اردکانی مشهور میباشد.
مهمترین ویژگی منزل اردکانی وجود عناصر اصلی کالبد خانههای سنتی ایران در آن میباشد که عبارتند از حیاط مرکزی، تابستاننشین، زمستاننشین، تنورخانه، شاهنشین، آب انبار و حوضخانه.
این بنا از زمان ساخت تاکنون به عنوان منزل مسکونی مورد استفاده بوده است.
خوشبختانه در این اثر مالک دخل و تصرف چندانی انجام نداده است. تنها تغییرات در این بنا مسدود کردن محل یکی از پنجرههای قسمت زمستاننشین با آجر و تکرار این عمل در محل یکی از دربهای این قسمت و جایگذاری دری کوچکتر در آن محل بوده است.
همچنین سیمانکاری دیوارهای نمای ساختمان قاجاری و دیوارهای حیاط در طبقه همکف که این عمل به علت تخریبنما ناشی از نفوذ رطوبت انجام شده است.
با بررسی طرح تفصیلی در پهنه پیرامونی این اثر ارزشمند تاریخی، به وضوح میتوان موقعیت خوب بنا را مشاهده کرد و به این نتیجه رسید که سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری میتواند علاوه بر پیگیری عدم خروج بناهای تاریخی از فهرست آثار ملی، این خانه تاریخی را بار دیگر در این فهرست جای داده و نسبت به حفظ و مرمت آن اقدام نماید.
