تالاب انزلی

ریشه‌یابی نام‌گذاری تالاب

در زبان گیلکی، واژه «همزلی» معانی نظیر سایش و نزدیکی آب و خشکی را می‌دهد که می‌تواند، برگرفته از وجود مرداب در منطقه باشد و از پیشینیان منطقه به ارث رسیده‌است.[در زبان یونانی نیز واژه‌هایی نظیر «انزلیوس و انزلیا» وجود دارد به معنی «مرداب» با توجه به اینکه جزیره و مرداب در این منطقه از قدمتی ۱۵۰۰۰ ساله برخوردار است.این نامگذاری می‌تواند به دورانی به مراتب کهن‌تر بازگردد و حتی نام‌گذاری شهر انزلی نیز می‌تواند برگرفته از وجود یکی از بزرگترین تالاب‌های جهان در این منطقه باشد.

یکی از شهرهای مهم استان گیلان از نظر اقتصادی شهر بندر انزلی است. این شهر با دارا بودن جاذبه های گردشگری زیبا و طبیعت بکر و منحصر به فردش، هر ساله پذیرای میلیون ها گردشگر داخلی و خارجی است. در این مطلب قصد داریم شما را با یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری این شهر که از قضا یکی از مهم ترین تالاب های بین المللی کشور هم هست، آشنا کنیم. پس در ادامه با ما همراه باشید تا سری به تالاب انزلی در استان گیلان بزنیم.

بندر انزلی یکی از شهرهاییست که در سفر به گیلان، دیدن آن را نباید از دست داد. این شهر بزرگ ترین بندر ایران در سواحل جنوبی دریای مازندران است. طبق آمار سازمان هواشناسی کشور، بندر انزلی پر باران ترین شهر ایران محسوب می شود. به دلیل قرار گیری این شهر در جوار دریای مازندران و بارش فراوان باران در آن، جاذبه های طبیعی بسیار متنوع و زیبایی در این منطقه ایجاد شده اند. یکی از این جاذبه های طبیعی بسیار مشهور، تالاب انزلی است.

تالاب انزلی کجاست؟

این تالاب بین المللی در استان سرسبز گیلان و در جنوب غربی سواحل دریای مازندران قرار دارد. تالاب انزلی در جنوب غربی شهرستان بندر انزلی و در فاصله حدود ۴۰ کیلومتری از مرکز استان گیلان جای گرفته است. این تالاب از جنوب به صومعه سرا، از شرق به پیر بازار، از شمال به شهرستان انزلی و از غرب به کپورچال و آبکنار انزلی محدود است.

تالاب انزلی یکی از زیباترین و مهم ترین تالاب های کشور است. به عقیده اکثر کارشناسان محیط زیست کشور، این تالاب بین المللی نه تنها در ایران، بلکه در جهان نمونه است و از تنوع زیستی زیادی برخوردار است. این تالاب یکی از تالاب های آب شیرین کشور است که مناظر منحصر به فردی را می توان در آن مشاهده کرد.  همین مناظر شگفت انگیز و البته تنوع زیستی این تالاب، این مکان را به عنوان یکی از پر طرفدارترین مقاصد طبیعت گردی برای طبیعت گردان و گردشگران معرفی کرده است.

در جای جای این تالاب، نیلوفرهای آبی بسیار زیبایی مشاهده می شوند که با حرکت موج دار آب، به رقص در می آیند. در گوشه و کنار تالاب انزلی نیزار ها و لاله های دریایی، منظره ای چشم نواز را خلق می کنند.

وسعت تالاب انزلی، بسته به فصل و شرایط آب و هوایی متفاوت است. در طول فصول پر بارش وسعت این تالاب زیبا به حدود ۱۲۰ کیلومتر مربع و در فصول کم باران به حدود ۸۰ کیلومتر مربع می رسد.  عمق آب تالاب نیز به همین عوامل بستگی دارد و در فصول پر بارش به حداکثر ۵٫۲ متر می رسد.

این تالاب که از تالاب های ساحلی (Coastal Wetland) به حساب می آید دارای ۱۱ رود اصلی است که پس از آبیاری مزارع بسیاری، به داخل آن می ریزند. حدود ۳۰ رود فرعی و کوچکتر دیگر هم وظیفه آب رسانی به تالاب را به خوبی ایفا می کنند. در واقع این رودخانه ها وارد تالاب انزلی که حکم یک تصفیه خانه را ایفا می کند، شده و بعد از آن به وسیله یک کانال کشتیرانی به دریای خزر می ریزند.

زیبایی های تالاب انزلی

لاله های دریایی، نیلوفر های آبی و نیزارهای وسیع اطراف این تالاب، مناظر شگفت انگیزی را خلق می کنند که چشمان هر بیننده ای را مات و مبهوت خود خواهند کرد. فصل رویش این گیاهان تابستان است. از اواخر خرداد ماه هر سال لاله های دریایی این تالاب سر از آب بیرون آورده و بر روی آب شناور می شوند. قایق سواری در میان این گیاهان زیبا، لذت زیادی را برایتان به ارمغان خواهد آورد.

تالاب انزلی، محل سکونت و تخم ریزی گونه های بسیاری از آبزیان است. گونه های بسیار زیادی از پرندگان نادر بومی و مهاجر نیز این مکان را برای سکونت یا استراحت موقت خود انتخاب می کنند. در این تالاب بیش از ۱۰۰ گونه پرنده و ۵۰ گونه ماهی وجود دارند. بنابراین، این منطقه بهشتیست برای علاقه مندان به پرنده نگری و شناخت پرندگان و آبزیان مختلف. از جمله پرندگانی که می توان در این منطقه مشاهده کرد، می توان حواصیل، انواع اردک، کشیم سیاه گردن، غاز پا کوتاه، قو، عروس غاز، یلوه کوچک و … را نام برد.

در تالاب انزلی، چند منطقه حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش هم وجود دارند که مامن زندگی گونه های نادری از پرندگان و ماهی های مختلف اند. پناهگاه حیات وحش سلکه، پناهگاه حیات وحش سرخانکل و منطقه حفاظت شده سیاه کشیم از این جمله اند.

گشت زدن در میان این همه زیبایی با قایق، تماشای حیوانات موجود در آن، عکاسی از طبیعت و حیات وحش منطقه، ماهیگیری و تفریحات آبی نظیر جت اسکی و … تالاب انزلی را به یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری گیلان تبدیل کرده است.

به خطر افتادن اکوسیستم تالاب انزلی

مشکل مهم تالاب انزلی آلودگی روزافزون آب آن است. چرا که تقریباً فاضلاب تمام خانه‌های مسکونی و اغلب کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی واقع در اطراف تالاب به درون آن یا به داخل رودخانه‌هایی که به تالاب می‌ریزند سرازیر می‌شوند. طبق نظر مؤسسهٔ استاندارد در صورتی‌که مقدار آمونیاک از ۵ درصد بیشتر و زباله‌ها و زواید این ناحیه به داخل مرداب ریخته شود تردیدی نیست که با آلوده شدن بیش از پیش آب‌های مرداب که محیط آن در گذشته به منزله بزرگترین زایشگاه و پرورش انواع ماهی فلس دار از جمله ماهی سفید به‌شمار می‌رفت باقی‌ماندهٔ منابع آبزی مرداب هم در معرض خطر انهدام قطعی قرار خواهد گرفت. از دیگر دلایلی که موجب تهدید تالاب انزلی شده، افزایش سطح رسوب‌ها که باعث کاهش عمق این تالاب شده و هم‌چنین تغییر کاربری زمین‌ها و تبدیل بخشی از «اراضی حاشیه تالاب» به زمین‌های کشاورزی است. در همین حال فاضلاب گوهررود و زرجوب بعد از ریخته‌شدن به رودخانه پیربازار، راهی تالاب انزلی می‌شود که وضعیت آلودگی مرداب انزلی را تشدید می‌کند.

در فروردین ۱۳۹۴، مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان، از کاهش عمق به این تالاب به کمتر از ۱ متر خبر داد و دلیل آن را ورود سالانه، ۲۵۰ هزار متر مکعب، رسوبات طبیعی و خانگی و صنعتی دانست که از ۱۰ رودخانه و ۵ شهرستان، به آن محل وارد می‌شود و نقش مهمی در خشک شدن این تالاب ایفا می‌کند.

بهترین زمان سفر به تالاب

به دلیل رویش گل های تالاب در فصل بهار، بهترین فصل سفر به آن فصل بهار به خصوص خرداد ماه است.

سخن نهایی

نام تالاب انزلی از سال ۱۳۵۴ در فهرست تالاب های بین المللی تحت حفاظت قرار گرفت. این تالاب با تالاب کوشیره در ژاپن پیوند خواهر خواندگی دارد. اهمیت این تالاب به اندازه ایست که در سال ۹۳ در فهرست مونترآل قرار گرفت و به عنوان تالابی که نیاز بیشتری به مراقب دارد معرفی شد. تالاب بین المللی انزلی از مهم ترین اکوسیستم های موجود در کشور که بیش از ۱۰۰ گونه پرنده نادر و ۵۰ گونه آبزی، حیاتشان به آن وابسته است. بنابراین در سفر به این منطقه حداکثر تلاش خود را برای آلوده نکردن این منطقه و صدمه وارد نکردن به آن انجام دهید.