جاهای دیدنی کجور مازندران ، در کجور نوشهر کجا بریم ؟

اين بخش در سال 1369تحت نام بخش کجور ايجاد گرديد. در حال حاضر با جمعيتی معادل 12786 نفر به 3591 خانوار بر اساس آمار سرشماری نفوس و مسكن 1385 سرويس می دهد. به لحاظ قرارگيری و نحوه مکان يابی جغرافيايی کاملاً کوهپایه ایی و کوهستانی می باشد.
مرکزيت اين بخش روستای پول می باشد که تقريباً مرکز جغرافيايی می باشد. از لحاظ معيشتی اکثر ساکنين اين بخش به سبب شرايط محيطی ، کشاورزی در آن رونق دارد و در سالهای اخير حرکاتی در بخش صنايع کوچک تبديلی در حال شکل گيری می باشد که عموماً به خاطر مزيت نسبی که اين بخش از آن برخودار می باشد در مکانهايی نزديک جاده اصلی .استقرار يافته اند

موقعيت جغرافيايی روستای کجور 

روستای مورد مطالعه از نظر موقيت جغرافيايی در طول جغرافیایی ˚51 و 35 دقيقه و 35 ثانیه شرقی و عرض جغرافیایی ˚36 و 23 دقيقه شمالی و 51 درجه و 44 دقیقه شرقی واقع گردیده است. ارتفاع روستای کجور از سطح آبهای آزاد به 1550متر می رسد که در جنوب شرقی شهرستان نوشهر قرار گرفته است . به لحاظ موقعيت جغرافيايی روستا از سمت شمال به روستای چمرکوه ، از جنوب به روستا های پیچلو ، لیگوش ، انگیل ، سریوده از غرب به روستاهای چناربن ،لاشك و از سمت شرق به روستاهای فیروزکلای علیا و سفلی میرسد.

فاصله تا مراکز سطوح تقسیماتی دهستان ، بخش ، شهرستان و استان

روستای کجور به لحاظ موقعیت قرارگیری و فواصل دسترسی در جایگاه مناسبی در منطقه برخودار می باشد. یکی از شاخصهای اساسی در تعیین مکانهای مرکزی براساس مدلهای مختلف از جمله مکان مرکزی کریستالر و آگوست لوش ، فاصله می باشد. روستای کجور با قرار گرفتن در مرکز منطقه ، به لحاظ خدمات رسانی به روستاهای حوزه نفوذ از جایگاه مناسبی برخوردار می باشد و روستاهای بسیاری را در شعاع عملکردی خود دارد.

زبان و لهجه کجور

غالب به اتفاق مردم روستای کجور به زبان کردی تکلم می کنند واقع می توان گفت که زبان غالب و رایج در روستای کجور کردی می باشد. غالباً کرد زبانان از طایفه خواجه وند می باشند. به لحاظ لهجه نیز به تبعیت منطقه و استانی که در آن زندگی می کنند دارای لهجه مازندرانی بوده و در صورت نیاز و بر حسب ضرورت با لهجه مازندرانی و فارسی نیز تکلم می کنند. در واقع می توان گفت که تکلم اهالی روستای کجور تلفیقی از زبان کردی و لهجه مازندرانی می باشد. مردم این روستا از کرمانشاه ، یاسوج وکردستان به کجور کوچانده شده اند

قومیت کجور

از نظر پيشينه تاريخی در خصوص تقسيمات سياسی ، در گذشته مرزبندی تقسيمات سياسی از نقطه نظرهای فرهنگی ، معيشتی و جغرافيايی کاملاً منطبق با محدوده واقعی سياسی آن نبوده و به مرور در سالهای اخير مرزبندی سياسی- اداری شهرستان ، بخش ، دهستان و روستاها براساس حاکم تا حدودی به شکل واقعی انطباق يافت. روستا کجور از نظر تقسيمات سياسی در محدوده دهستان توابع كجور از بخش کجور شهرستان نوشهر واقع گرديده است. مرزبندی دهستان توابع كجور براساس ويژگيهای طبيعی و تاريخی صورت گرفته است. بنابراين روستا به لحاظ موقعيت مناسب استقرار از نظر تقسيمات سياسی ، مطلوب به نظر می رسد و مشکل خاصی در اين خصوص مشاهده نمی شود.

بعد از ورود آریایها به ایران آنان به سه گروه تقسیم بندی شدند. گروه اول مادها بودند که به سمت غرب ایران حرکت کردند و گروه دیگر پارت ها که در شمال شرق ایران سکنی گزیدند و در نهایت گروه سوم نیز پارسها که در جنوب ایران و در سرزمین فارس فعلی ساکن گشتند. اهالی روستای کجور غالباً از اقوام کُرد می باشند. این قوم از نژاد آریایی بوده و شاخه بزرگی از مادها را تشکیل می دهند و غالباً در غرب ایران در مناطق کردستان و کرمانشاه فعلی ساکن می باشند. در دوره های حکومت شاهان سابق از جمله قاجار و پهلوی به خاطر وجود یکسری از درگیریهای سیاسی و با اهداف مختلف ، عده ای از این کردها به شمال ایران کوچانده شدند. مهمترین منطقه ای که این اقوام ساکن شدند ، منطقه مورد مطالعه یعنی کجور و روستای کجور می باشد

دین، مذهب و فرقه مذهبی

تمامی ساکنین روستای کجور به لحاظ دینی ، مسلمان بوده و غالب به اتفاق نیز شیعه مذهب می باشند

وجه تسميه و گذشته تاريخی روستای کجور

روستای کجور در طول تاریخ بانامهای مختلفی ازجمله رویان ، گنجور ، کچور ، کجه وکجور آورده شده است . در زمينه پيشينه تاريخی منطقه بايد گفت سابقه تاريخی روستا متأثر از سابقه تاريخی استان و منطقه است. استان مازندران از ديرباز جامعه ای اسکان يافته بوده و قدمت سکونت به شش هزار سال قبل بر می گردد. در حقيقت يکی از قديمترين ايالت های ايران و مرکز عمده تمدن آرياييها در شمال ايران بوده است. اين استان بزرگترين و آبادترين سرزمين در شمال ايران در سده های اوليه اسلامی و قبل از آن بوده است. منطقه در زمان هخامنشيان به بعد به صورت يک ايالت با تشکيلات منظم درآمد با ورود اسلام در سده های اوليه آن به خصوص دوران طلايی اسلام و بعد از آن مازندران نقش مهمی در شکوفايی فرهنگ و تمدن اسلامی و ايرانی داشته است.در تقسيمات جغرافيايی تاريخی طبرستان ، مازندران غربی از شرق به غرب شامل سه ناحيه نور ، كجور و كلارستاق می شود. مجموع اين سه منطقه را به علاوه طالقان و تنكابن سابقاً رويان می گفتند. نام رويان در برخی منابع تاريخی نيز به عنوان شهر ذكر شده است مثلاً در كتاب حدود العالم المشرق الی المغرب كه به سال 372 قمری تأليف شده است چنين آمده است كه قسمتی از خاك طبرستان سلطانی جداگانه بنام استندار داشته و شهرهای ناتل و چالوس و روذان (= رویان) و كلار
یاقوت در معجم البلدان خود كه به سال 623 قمری نوشت ، ذيل كلمه رويان می نويسد: رويان نام شهری بزرگ و كوه وسيعی از كوههای طبرستان است. بزرگترين شهری از طبرستان كه در دشت است آمل و بزرگترين شهر كوهستانی رويان است. رويان در اقليم چهارم است(از آستارا تا استرآباد، ص 162).
اما با توضيحاتی كه رابينو در كتاب مازندران و استرآباد از قول ابوالفداء می دهد مشخص می گردد كه رويان به عنوان نام منطقه صحيح است نه به عنوان نام شهر و شهر مورد نظر مورخين مذكور همان شهركجور می باشد:
ابوالفداء می نويسد شهر رويان به شهرستان نيز معروف بر قله محلی كوهستانی در 16 فرسخی قزوين واقع بوده و بر طبق اظهارات ياقوت رويان پايتخت ناحيه كوهستانی طبرستان بود. چنانكه آمل مركز قسمت جلگه و هموار آن بود. رويان عماراتی زيبا داشت و باغات آن از لحاظ حاصلخيزی مشهور بود. نزديك رويان شهر كوچك سعيد آباد واقع بود. در تاريخ 21 ذی الحجه 740 هجری (1240 میلادی) استاندار جلال الدوله اسكندر شروع به تجديد بنای قلعه و شهر كجور نمود. رويان (كه كجور هم خوانده می شد) در موقع تاخت و تاز مغول خراب شد. مغولها در زمان چنگیز وبه فرمان وی به مازندران حمله شد . سپاه تیمور در مازندران باسپاه مرعشیان در تاریخ ششم ذی القعده سال 794ه.ق. برخورد کردند با اینکه مقاومت زیادی از طرف مازندرانی ها صورت گرفت اما تاب مقاومت نداشتند . مرعشیان در قاعه ماهان پناهنده شدند . سید کمال الدین فرمانده سپاه مرعشیان حدود دو ماه در این قلعه مقاومت کرد . سپس مغولها به کجور دست یافته وآن را ویران نمودند . می گویند آنقدر کشتار در کجور صورت گرفته که صدایی از خروسی تا چندین ماه در نمی آمد . آثار کجور بعد از حمله مغول کاملأ محو گشته بود . در زمان ملک جلال الدوله اسکندر نه تنها کجور بلکه تمامی شهرهای مازندران را به همراهی برادرانش که هرکدام پادشاه منطقه ای بودند ترمیم شد. ملک جلا ل ادوله اسکندر در اطراف شهر باروها كشيد و ارك آنرا در 21 ذی الحجه 746 هجری تمام كرد و در ناحيه رويان قلعه شاه دز را كه خود در آنجا منزل داشت بنا نمود. نام رويان تا نيمه دوم سده هشتم هجری بكار می رفته است و پس از آن كم كم از جغرافيای مازندران ناپديد شده است و به جايش كلمه رستمدله يا رستمدار به ميان آمده است.
در مورد اين تغيير نام نيز در كتابهای تاريخی معاصر اختلاف نظرات می باشد. آقای دكتر منوچهر ستوده كه تحقيقاتشان مستندتر و قابل اعتمادتر از منبع قبلی می باشد در اين مورد معتقدند: همين ناحيه رويان با كمی اختلاف مرزی از اوايل قرن هفتم به نام « استندار » خوانده شد. در كتاب تاريخ رويان مولانا اولياء الله آملی كه در سال 746 قمری پايان يافته است سی بار به لفظ استندر بر می خوريم با دقت در اين متون می توان به اين نتيجه رسيد كه حدود خاك رستمدار در متون همزمان يا نزديك به زمان تأليف اين كتاب نظير نزهته القلوب حمدالله مستوفی نيز لغت رستمدار ديده می شود كاملاً قابل انطباق با حدود خاك رويان است. بنابراين خاك رويان يا رستمدار كه شهر كجور از شهرهای معظم آن بوده است شامل ناحيه: كوهستان ، كلارستاق ، بيرون بشم ، ميان بشم ، كلاردشت ، كجور (شامل دشت و كوهستان) و نور (شامل دشت و كوهستان) لورا (شامل دهكده های كنار كرج رود تا دوآب شهرستانك وارنگه بزرگ و كوچك و رودبار قصران و لارقصران است. حد شرقی آن رودخانه هراز و حد غربی آن رودخانه نمكاو رود (نمك آبرو) و حد شمالی آن حاشيه دريای مازندران و حد جنوبی آن رشته كوههای توچال است. ذيلاً به معرفی هر كدام از نواحی فوق الذكر پرداخته می شود:

كلارستاق

نواحی ييلاقی كلارستاق پيوسته كوهستان ناميده می شدند. عناوين كوهستان شرق ، كوهستان غرب و بيرون بشم برجسته ترين و صعب العبورترين ارتفاعات مازندران را شامل می شدند. كوهستانهايی كه هرگز برای دشمنان منطقه دست يافتنی نبودند.
قسمتهايی از كوهستان يعنی مناطق ايلت ، دلير و انگوران در زمانهای گذشته در قلمرو اسمعيليه قرار داشتند كه هنوز هم آثار قلاع و برجهای فراوان آنها در اين محدوده باقی مانده اند. مانند قلعه گردرو در حدفاصل بين ايلت و هريجان و قلعه گردن كه در بالای دزبن سر راه ايلت قرار دارد. وجه تسميه دزبن چنان است كه ابتدا دژبن بوده است يعنی زير دژ يا بن دژ و بر اثر كثرت استعمال يا به دلايل ديگر دزبن تغيير يافته است. خرابه هايی كه در قسمت شرقی دهكده ايلت ديده می شود نشان دهنده شهروند بودن اين منطقه در زمانهای گذشته است. نشانه هايی از سنگ چينهای ساختمانی و تنبوشه های پخش آب هنوز هم ديده می شوند. آشكار است كه منطقه كوهستان غرب و حتی مناطق كلاردشت و بيرون بشم روزگاری زير نفوذ قدرت اسمعيليه بودند آثار و بقايای دختر قلعه های متعدد و دژها در اين مناطق نشانه بارز اين ادعاست.
دختر قلعه گردرو بين بيرون بشم و كوهستان غرب و روبروی ولی آباد در هرازچم بين الامل و گردونه اسلك قرار دارد و خط الرأس آن از يكسو به كوهستان كهار بالای گته ده در طالقان امتداد دارد و از سوی ديگر تا دزبن كشيده شده است.
قلعه ديگری در گردنه تلی كش بالای دزبن قرار دارد كه به قلعه تلی كش نيز معروف است. دختر قلعه سلطان سرا ، در قلعه كوهستان پُل كرات و در اعماق جنگل وجود دارد كه استخر و آثار ديوار و ديگر متعلقات يك قلعه قديمی در آنجا ديده می شود.
بطور كلی در همه اين دختر قلعه ها بقايای سنگها و آجرهای خام و ساروج و ديگر ملزمات مناسب روز برای استحكام و ساختمان اين قلاع باقی مانده است. بهترين دليل بودن كلمه دختر در جلو اين قلعه ها بكر بودن آنها در زمان حمله دشمن بوده است. بدين معنی كه دختر قلعه ها هرگز برای دشمنان و بيگانگان دست يافتنی نبودند علاوه بر اين قلعه ها سنگرهای محكم ديگر بنام « دژ » در سراسر معبرهای تنگ و راههای متعد قدیمی منطقه وجود داشت بنام دژبن (كه اكنون دزبن خوانده می شود) از دژ مستحکمی در بالای كوه مشرف به مهمانخانه دزبن حكايت دارد كه خرابه های آن برجا مانده است.

تاريخ شهرهای منطقه کجور

شهرهای قديمی ايران از نظر جغرافيای در نقاطی پا گرفته اند كه عامل ناهمواری نقش محدود كننده ای نداشته است. از آنجايی كه علت وجود شهرها علاوه بر عامل نظامی يا ارتباطی ، بطور عمده اقتصادی به ويژه مبادله كالايی بوده است. بسياری از شهرهای ايران در كانونهايی پا گرفته اند كه پسكرانه زراعی وسيعی در پيرامون آنها وجود داشته است. در نواحی كوهستانی به دليل نبود زمينهای مستعد كافی برای كشاورزی، مناسبات توليدی در زمينه توليدات زراعی وجود نداشته است و يا اينكه در حدی نبوده است كه بتواند بصورت مازاد توليدات كشاورزی مبادله شود. از طرف ديگر صورت بندی اجتماعی مستقر در نواحی كوهستانی ، عمدتاً جوامع ايلی و كوچ نشين را شامل می شد كه به تبعيت از چرای دام ، پيوسته از محلی به محل ديگر كوچ می كردند. اين عدم وابستگی پايدار به محيط طبيعی ، خود يكی از مهمترين دلايل عدم پيدايش و تكوين كانونهای شهری در نواحی كوهستانی است.
از نظر حمل و نقل و خطوط ارتباطی نيز كوهستانها برخلاف دشت ها و نواحی هموار مشكلات زيادی به همراه دارند. در فصول سرد زمستان بارشهای زمستانی بصورت برفها و يا ريزش باران در ديگر فصول مانع بزرگ ارتباطی به شمار می آيند. از اين رو شهرهای كوهستانی در امتداد راهها و گذرگاههای موجود واقع شده اند. متون تاريخی و همچنين آثار بجا مانده از گذشته مؤيد اين است كه در دورههای مختلف تاريخی، چندين شهر در ناحيه مطالعاتی شكل گرفته و قرنها به حيات خود ادامه دادند يا می دهند. با توجه به موقعيت خاص منطقه (كه در واقع دروازه غربی طبرستان محسوب می گرديد) اكثر شهرهای اين ناحيه ، شهرهايی با اهداف نظامی بوده اند بدون پسكرانه های لازم زراعی. از اين رو در طول تاريخ ، با تغيير شرايط منطقه و يا بر اثر حوادث طبيعی برخی از آنان اهميت خود را از دست داده اند. امروزه به عنوان يك روستا مطرح می باشند (شهر كجور و توير) و فقط شهرهايی توانستند به حيات خود تا عصر ادامه بدهند كه علاوه بر ساير عملكردها نقش اقتصادی مركزيت نواحی روستای را نيز داشته باشند (چالوس) و يا اينكه در سالهای اخير نقشهای جديد را تقبل كرده باشند. بطور مثال شهر كلاردشت با توجه به اهميت روزافزون توريستی اش به شدت در حال رشد و توسعه می باشد و همانطوريكه در گزارش مرحله اول نيز ذكر گرديد ، در سالهای اخير دارای بالاترين ميزان رشد در بين شهرهای استان مازندران بوده است.

شهر كجور 

ظهیرالدين در كتاب تاريخ مازندران می نويسد: وقتی كه منوچهر در مقابل افراسياب مجبور به عقب نشينی شد در كوش رحل اقامت افكند و در جلگه كجور كه بالای كوش است و آن موقع زير آب بود. چون رودخانه كجور راهی به دريا نداشت منوچهرصخره هايی كه جلو رودخانه را سد كرده بود ، بركند و آب بعضی از سنگها را تا ساحل دريا برد كه هنوز هم در محلی به نام سی سنگان ديده می شوند. پس از خشك شدن آن اراضی را كشت و زرع كردند و منوچهر شهر رويان را در آن محل برپا ساخت.

روستای کجور

شهر تاريخی كجور از قديمی ترين ايام ، مركز ناحيه رويان و سپس پايتخت رستمدار بوده است. اين شهر كه در دامنه كوه بود حصاری محكم و استوار داشته است. ابن اسفنديار می نويسد كه در سال 273 محمدبن زين اسماعيل حالب الحجاره حصار كجور را مرمت كرد. اين عبارت می رساند كه قبل از او حصاری بر اين شهر ساخته بودند. اين شهر كه خرابه های آن امروزه در منطقه وسيعی باقی است ، در تاخت و تاز مغولان خراب شد. ملك جلال الدوله اسكندر، روز شنبه بيست و يكم ذی الحجه موافق با بيست و هفتم تيرماه قديم سنه 746 هجری بنای شهر كجور را گذاشت
رابينو می نويسد كه در تاريخ 21 ذی الحجه سنه 740 قمری استندار جلال الدوله اسكندر شروع به تجديد بنای قلعه و شهر كجور كرد. نامبرده باروی شهر را تجديد بنا كرد و ارگ آنرا در 21 ذی الحجه سال 746 هجری تمام كرد و در ناحيه رويان قلعه شاه دز را كه خود در آن منزل داشت بنا نمود. در زمان او شهر كجور پايتخت بوده است .

كردهای كجور

موج مهاجرتهای اجباری به استان مازندران از دوره صفويه با اهداف سياسی نظامی آغاز شد. در اين دوره طوايفی از اقوام كرد از نواحی غربی ايران در خصوص تاريخ دقيق مهاجرت خواجه وندها روايت های متفاوتی وجود دارد، اما آنچه بنابر شواهد تاريخی درست تر می نمايد اين است كه مهاجرت اجباری اقوام كُرد به نواحی مختلف از زمان شاه اسماعيل صفوی آغاز شده بود و در عهد پادشاهان ديگر همچون شاه عباس و حتی پس از زوال دولت صفوی نيز توسط نادرشاه افشار وكريم خان زند ادامه يافت. در واقع خواجه وندها پس از آرياييان دومين گروه مهاجری بودند كه به قصد اقامت دايم به اين مناطق وارد شدند.
خواجه وندها نسبت به ساير تيره ها از جمعيت بيشتری برخوردارند، به همين دليل در بعضی از نوشته های قديم، ايلهای اين منطقه را خواجه وندها نيز می نامند.
رابينو در سفرنامه مازندران و استرآباد می نويسد:
سكنه كجور خواجه وندها و گيلك ها هستند كه هر كدام حاكم بخصوص دارند. سكنه نواحی تنكابن و كلارستاق و كجور كه سابقاً جزء رستمدار بودند، خود را مازندرانی محسوب نمی دارند و مازندرانی ها نيز آنها را گيلك می شمارند. ايلها، در دوره های متفاوتی از تاريخ به اين منطقه كوچانده شده اند. اين مهاجرتها در پی سياست سركوبی مخالفان منطقه صورت گرفته است.
خواجه وندها اصلاً از کردستان ،کرمانشاه و لرستان هستند. آغامحمدخان قاجار آنها را از اردلان و گروس(بیجارکنونی) به مازندران غربی آورد تا با عبدالملکی ها که از شهریار به مازندران کوچ داده شده بودند ، تهران یعنی پایتخت را از هر گونه شورش و اغتشاش اهالی آن حدود محافظت کنند.

عوامل مؤثر در شکل گیری روستا

ارتباط مستقيمی بين استقرار يك سكونتگاه با عوامل طبيعی ، اقتصادی و اجتماعی وجود دارد. از جمله عوامل مؤثر در شكل گيری روستای کجور را می توان وجود اراضی مستعد و حاصلخيز، جنگل، وجود رودخانه کاچ رود ، چشمه های متعدد ، آب فراوان ، وضعيت توپوگرافی منطقه ، زمينه مناسب دامداری ، وجود امامزاده و آثار تاريخی ذكر كرد.
بنابراين رمز حیات و زندگی روستاها و اقتصاد روستائی ایران در شرايط اقلیمی و نوسانات آب و هوائی کشور نهفته و این شرايط از زمان گذشته بسیار دور تا به حال حاضر قویاً مؤثر بوده است ، چنانچه دعای کوروش کبیر از خدای خود برای حفظ این مملکت از خشکسالی مؤید این مدعا است.

مراحل رشد و توسعه روستا

مکان اولیه ایی که این روستا در آن شکل گرفته دقیقاً مشخص نیست و بنا به قول ريش سفيدان و مقامات محلی ، مکان اولیه را در کناره رودخانه و زمانی در مجاورت امامزادهایی بنام خالدو شعیب در مركز روستاوامام زاده عبدالله در قسمت شمال روستا می دانستند و افراد هم مکان فعلی را بیاد دارند ولی نگاه قابل ذکر اینست که در هر جای که بوده باشد از رودخانه کاچ رود چندان دور نبوده است. همچنین بدنبال نور و آفتاب کافی در وسط جنگل می گشته اند و گاهی هم زراعت می کرد.
در سالهای اخیر رشد و توسعه اصلی روستا به نحو چشمگیری به جاده ارتباطی بستگی دارد و افراد علاقه و تمایل بیشتری به جایگزین شدن در طرفین جاده اصلی تمايل نشان می دهند و بیشتر خانه های نوساز در این مکانها احداث شده اند. در پیشنهادات طرح هادی روستای مذکورهم شکل رشد متمرکز تائید شده و گسترش آتیه روستا را به جنوب کشانده اند.
آنچه در رابطه با فرم و شکل روستاهای متمرکز و این روستا قابل تفسیر است ، اینکه این نوع توسعه در فضای جغرافیایی امکان تأمین سرویس و خدمات و تجهیزات شهری را برای دسترسی سریع و آسان ممکن می سازد و رساندن تسهیلات زیر بنائی شهری مناسب و هزینه بالائی را برای مردم و مسئولین نخواهد داشت مثلاً لوله کشی آب ، شبکه برق ، ایاب و ذهاب اطفال برای مدارس ، مراجعه اهالی برای رفع نیازهای روزانه و در دسترسی به اماکن بهداشتی. اما مزایای این نوع شکل روستا – شهری را نمی توان انکار کرد

آستانه مبارکه امامزاده عبدالله واقع در کجور

عنوان محل تجمع ساكنان روستا محسوب می گردد. لذا با توجه به مطالعات ميدانی و اظهارات مسئولان محلی مركز محله روستای کجور در قسمت مركز و حاشيه فضای مذهبی شكل گرفته است كه از ويژگی های اين مركز محله می توان به تراكم واحدهای مسكونی ، تجاری و همچنين تعداد شبكه معابر كه از چندين نقطه به آن محدود م گردند، اشاره نمود.

قلمرو جغرافیایی کجور :

منطقه کجور بین کوه دماوند و علم کوه و یا به عبارتی دیگر بین دو دره هراز و چالوس واقع شده است . این منطقه از مغرب به چالوس ، از مشرق به سولده نور ، ازجنوی به نور و از شمال به دریای خزر مشرف است.

همان طور که گفته شد این منطقه دارای ۱۴ تابعه می باشد که عبارتند از :

۱- بلده : بلده وخورشید رستاق

۲- انگاس: انگاس – انگیل – بدیع خیل – ورزان – گنگر- هما رخیل – خواچک – کم چاک – نیتل – پی چلو

۳- بندپی : نجارده – نصر آباد

۴- چلندر: علی آباد – تازه آباد – امزی ده – انار وار – چلندر – چالک – دزدک – حوض کوتی – ملکار – سنگ سرا

۵- فیروزکلا علیا : علوی کلا- عزت-کابولج – شن کنا – منوچهر کلا – میانک – میانشهر – ملا کلا – مندل – پیمت – وازک

۶-گیران:علی آباد – بینتاسی – ده گیری – حبیب آباد- خیرسر- خواچک – هلستان – حسن آباد – حسین آباد – کولکسرا-کرکرورسر(کورکورسر)- مجید آباد – موسی آباد- نیرنگ – پالوچ ده – سنگ تجن – شریعت آباد – شکری کلا – تازه آباد

۷- کچه رستاق: المده – بازیار کلا – بلحکان – فیلمرز-فلزی کلا – حسن آباد – هنرومرز- کچه آباد – کچه رو- نوده – سیاهرود-زرین کلا – بنجو کول

۸- کالج : بون- دانکوه – کاسگر- محله – کنلگ رود – لزیر- نشو- پس پرس – کلوسر – سنگ نو – تاچکی – ترک ده

۹- کلورودپی – خضرتیزه-کهیر-نارینج بن – پاشا کلا – ونوش – صلاح الدین کلا

۱۰- خیرودکنار : آب بندانک – علی اباد میر – اسب سمده – درزی کلا – خیرود کنار – لیتنگان – مارگیر ده – ورودی – سعادت آباد- شب حسن کج (شبخوس کاج )- شمع جاران – سلطان علی کیا

۱۱- کوهپر : چمرکوه- آل دره – اویل – نامخال – بالو – چار – چورن -چناربن_ حیرت – کترکلا – کوشکک – لاشک کنار – نیمور-ناسنگ – سمور-پول – لاشک – ولسپ (دلسب)- ویسر

۱۲- پنجک رستاق : بسطام – بانذر – چتن – دشت نظیر – نیرس – فیروز آباد – حسن آباد کیلکو – سما – منجیر

۱۳- زانوس رستاق : آستانکرود – دونگسی – لته پشت -گیل کلا – کندلوس (میخساز) – ملا کلا – خوش – کینج – کیاکلا – کوش – لکتور-لرگان – لزورینگ – ملا – نعل – نیچکوه – پیده – ساس (اسلام آباد)- ستوک ( سی تک ) – اطاقسرا

۱۴- زندرستاق : امیرآباد – مرزن آباد – گندرود – کرت کلا – لیکش – پایین سرا – سروی – سیاه کلا – سنگر – ولمه

اماکنی نیز در این منطقه وجود دارند که تا حدودی بوی آبادی می دهند اما آبادی مطلق نیستند و به عنوان چراگاه دام ها و یا آبادی های مخروبه به حساب می آیند که جمعیت شان از ده خانوار تجاوز نمی کند؛ از جمله این آبادی ها می توان اجو ، دلم ، دیماکرود ، کانی ، گرم دره ، بدیع خیل ، قلعه کتی و حنی سک را نام برد.

آب و هوا کجور :

منطقه کجور دارای آب وهوایی معتدل و مر طوب می باشد. هوا در اکثر مواقع نظم فصلی ندارد و به همین علت نمی توان آن را به وضوح در یکی از گروه های فصلی قرار داد. زمستان های این منطقه بسیار سرد و با بارش برف همراه است و دارای تابستان هایی معتدل و مرطوب است. میزان بارندگی در این منطقه بسیار زیاد است و همین امر موجب تنوع پوشش گیاهی شده است. پوشش گیاهی مردم منطقه را به امر کشاورزی ، زراعت و باغداری واداشته است .

کوهها و رودخانه ها :

همان طور که در معرفی منطقه اشاره شد این منطقه بین دو کوه دماوند و علم کوه ونیز دو ده هراز و چالوس واقع شده است. اما علاوه بر این کوه هایی کم و بیش مرتفع و رودخانه های پرآبی در این منطقه وجود دارد.این منطقه دارای چشمه های آب گرم می باشد که هر ساله جمعیت زیادی را به خود جلب می کند.

منابع طبیعی کجور :

استان مازندران به ویژه دامنه سلسله جبال البرز دارای درختان جنگلی و پوشش گیاهی انبوهی است. منطقه کجور نیز به علت واقع شدن در این استان و قرارگیری آن در دامنه ها وارتفاعات دارای پوشش گیاهی غنی است . از طبیعت این منطقه جنگل های بی شمار و دشت هایی بی نظیر را می توان نام برد که جلوه آن نظر هر بیننده ای را جلب می کند.

همچنین منطقه کجور به علت داشتن گیاهان زینتی و دارویی آن را معرف خاص و عام کرده است.

حیات وحش کجور :

این منطقه به علت داشتن آب و هوای معتدل و مرطوب و پوشش گیاهی و جنگلی انبوه و دارا بودن دشت های مرتفع و علفزارها ، دارای جانوران متنوعی می باشد که بسیاری از آنها کمیاب یا حتی نایا ب در اکثر نقاط کشور و در بعضی موارد ، دنیا می باشد که به دلیل حمایت نکردن و گمنام ماندن بعضی از آنها متاسفانه در حال انقراض می باشند و یا منقرض شده اند.(مثل پلنگ)

فرهنگ عامه :

مردم منطقه بخصوص بومیان منطقه سفید پوست در بعضی موارد بور و چشم آبی هستند . عموما با هوش و با استعداد و مردم زحمتکش و مهربان و دلسوز و میهمانواز هستند . چندان به فکر مال دنیا نیستند و عموما قانع و کمتر بلند پروازی می کنند . اگر محبتی در حق شان شود محال است آن را بی پاسخ بگذارند در این منطقه سرقت ، قتل ، جنایت خیلی کم اتفاق می افتد وبا آن که نه ماه از سال اکثر خانه ها خالی از سکنه است و درها همه باز است کمتر پیش آمده که چیزی به سرقت رفته باشد.

این مردم برای حفظ آبروی شان بسیار اهمیت قائلند اما اگر پردۀ گفتارشان با یکی پاره شد دیگر از گفتن حرفی یا تهمتی رویگردان نیستند .بازار شایعه به دلیل بیکاری و نبودن سرگرمی همیشه گرم است .برای حق نان ونمک احترام قائلند .در این منطقه به علت بافت عمیق خانوادگی زنان از مردان رو نمی گیرند تمام عقد ها در اینجا عقد دائم است.

به ندرت پیش آمده که زنی طلاق گرفته باشد . زنان بیشتر از مردان برای تامین هزینه زندگی و خانواده تلاش می کنند . اکثر زنان قبل از شروع کار روزانه یک بار به جنگل می روند و هیزم مورد نیاز خانه را تامین می کنند .سپس بجز خانه داری در گله داری و کشاورزی دوش به دوش مرد خانه خود کار می کنند .

آسیا کردن گندم ، سفید کردن خانه ، شکستن هیزم برای تنور ، دوشیدن گاو ، جالیز کاری ، کاشتن سبزی ، ازجمله وظایف زن محسوب می شود . اگر چه مراسم و آیین های سنتی آنان روبه انقراض است اما هنوز در گوشه و کنار دهکده ها کجور روح تعاون و همیاری دیده می شو د.

گویش محلی :

لهجه مردم منطقه کجور اکثرا مازندرانی و در بعضی از مناطق خواجه وندی هم صحبت می کنند که به نوعی لهجه کردی محسوب می شود .

آداب و سنن :

یکی از مسائلی که وضع یک منطقه را مشخص می کند دانستن آداب و سنن آن منطقه است که موضوعات زیر از اهم آنها بشمار می آید : تولد : وقتی کودکی متولد می شود موارد ذیل انجام می گیرد:

– شستشو و غسل نوزاد – زدن ناف نوزاد – خواندن اذان و اقامه در گوشهای راست و چپ نوزاد – قنداق کردن – قبل از این که کودک به دو روز برسد اسم برایش انتخاب می کنند – اغلب نام گذاری به عهده پدربزرگ و مادر بزرگ بود – ایام و اعیاد نقش زیادی در نام گذاری دارند – شش روز بعد از تولد شب ششم (یا همان پنج و یک)را جشن می گیرند – روز هفتم اسخاره می گیرند و نوزاد رو به گهواره می بندند – ده روز بعد از تولد نوزاد را به حمام می بردند و به حمامی سور می دهند – پس از چهل روز مادر و کودک را باهم به حمام می بردند که به اصطلاح آب چله می گویند.

ی