نيمور يا نيمهور شهری تاريخی است که در بخش مرکزی شهرستان محلات استان مرکزی ايران قرار دارد. نیم ور در ۲۵۰ کیلومتری جنوبتهران و مابین راه مواصلاتی شهرهای دلیجان به محلات و خمین قرار دارد. اين شهر دارای آثار تاريخی متعدد و کوههای سنگی دارای معادن سنگ غنی تراورتن، فلوئورين و سنگهای تزيينی است. از این رو صنعت غالب در این شهر مربوط به تجارت سنگ است.
بيشتر مردم اين شهر به زبان فارسی صحبت می کنند. نیمور از آنجایی که در بخش مرکز ایران قرار گرفتهاست، دارای آب و هوایی خشک است. اين شهر از زمان پيشينيان دارای هفت محله اصلی به نامهای پانخل، پاچنار، کوچه بالاکوه، دروازه، در آبانبار، کوچه قرچهقينی ها و کوچه درحمام بودهاست. البته امروزه با گسترش شهر، محلههای جديدی به نام خيابانهای اصلی شهر و همچنين محلههای مثل چهل دستگاه و شاجوب نيز پايه گذاری شدهاست.
وجه تسمیه
درباره علت نامگذاری اين منطقه اختلاف است. به عقيده برخی، نام اين شهر در دوران اشکانيان، آورد به معنای ميدان جنگ بودهاست. پس از پايان جنگهای اشکانيان به علت خاموش شدن شعله جنگ به نيم آورد تغيير نام پيدا کرده و اکنون پس از گذشت زمان به نيمور تبديل شدهاست.
البته نظريه ديگر درباره نامگذاری اين شهر اين است که اين شهر توسط يکی از امرای کيانيان به نام همای دختر بهمن ساخته شده که لقب او نيمور بودهاست.
همچنين از اين شهر در کتب تاريخی به نامهای ممنور، نيسور، تيمور نيز ياد شدهاست.روایتی عامیانه نیز روایت از داستانی شیرین در نام گذاری این شهر دارد که به سیل و دوران آبخیزی مربوط می شود.
بافت شهری
نیمور شهری است که هم بافت شهری مدرن و هم از بافت روستایی در آن دیده میشود. در نیمور از آنجا که علاوه بر بافت صنعتی خود، بافتی سنتی نیز دارد، سعی شده هر دوی این رویکردهای مدرن و سنتی با هم دیده شود. به همین دلیل به وسیله هنرمندان این شهر، بزرگترین فرش گل و سنگ کشور در نیمور درست شده تا نمادی از صنعت (سنگ) و سنت (فرشبافی) باشد.
نمایشگاه تخصصی سنگ و صنایع وابسته
در این نمایشگاه، آخرین دستاوردهای تولیدی و صنعتی در زمینه سنگهای تزئینی، معدن، ماشین آلات و تجهیزات معدنی و فرآوری به نمایش در میآید.
معدن و سنگهای تزیینی
کوههای سنگی منطقه نیمور و به خصوص کوههای آتشکوه و عباسآباد اصلیترین منبع درآمد برای اهالی بومی منطقه هستند که باعث شدهاند کارگران فصلی ومهاجران غیربومی نیز برای کار به این منطقه بیایند. طبق آمارهای ارائه شده از سوی مراجع رسمی، هشتاد درصدسلکنان شهرر نیمور، در زمینه اکتشاف، استخراج و فرآوری سنگ فعالیت میکنند.
آتشکده آتشکوه در نزدیکی نیمور علاوه بر موقعیت تاریخی، بزرگترین منبع سنگ تراورتن تزئینی صادراتی ایران میباشد. این معدن توسط قنبر رحیمی∗، که به سلطان سنگ ایران مشهور است،کشف شدهاست.
سنگهای به کار رفته در میدان آزادی تهران و همچنین حرم حضرت عباس و امام حسین در کربلا از این معدن استخراج شده و توسط ارباب قنبر رحیمی به عنوان هدیه به این مکانها داده شدهاست. هماکنون مجسمه ارباب قنبر در یکی از میادین شهرهای ایتالیا به عنوان پدر سنگ ایران به نمایش گذاشته شدهاست.
از سوی دیگر، بزرگترین فرش ساخته شده گل و سنگ کشور نیز یکی از سازههایی است که به عنوان معرف صنعت شهرهای نیمور و محلات ساخته و رونمایی شدهاست.
بند – پل نیم ور
در یازده کیلومتری غرب شهر “نیم ور” از توابع شهرستان محلات و در منتهی الیه حد غربی روستای ” باقرآباد” قرار دارد. بند- پل نیم ور بر روی رود لعل وار از مهم ترین رودخانه های استان مرکزی احداث شده است. تنها نمونه بند- پل سالم وفعال در سراسر ایران است و علی رغم گذشت بیش از هزار و پانصد سال از احداث آن هنوز کارایی خود را حفظ کرده است.
عزاداری محرم و نخل برداری
در ماه محرم مردم این شهر که عمدتاً شیعه هستند اقدام به برپایی عزاداری میکنند. همزمان با هفتمین روز ماه محرم، آیین سنتی علم بندان برگزار میشود و زنان با استفاده از پارچههای رنگی علمهای مخصوصی را برای عزاداری آماده میکنند. ظهر روز عاشورا نیز مردم با تجمع در امامزاده صالح نیمور، ضمن زیارت این بارگاه و عزاداری دستهای بر سر آرامگاه کشتهشدگان جنگ ایران و عراق حاضر میشوند.در عصر روز عاشورا و با حضور عزاداران، مراسم نخل برداری و تعزیه خوانی برگزار میشود. این نخل نشانه تابوتامام حسین و ۷۲ تن از یارانش است و قدمت آن به دوران صفویه بازمیگردد.
رقص بومی محلی در نیم ور
اجرای رقص های بومی محلی در آیین باستانی بیل گردانی شهر نیم ور (محلات)
جشن بیل گردانی به عنوان نمادی از تلاش و همدلی همه ساله در بهار و در آستانه فصل آبیاری مزارع با حضور خود جوش گروههای مختلف مردم در شهر نیم ور محلات استان مرکزی برگزار می شود. این جشن با قدمت حدود دوهزار ساله به عنوان نمادی برای تشکر الهه آب بوده و ریشه در فرهنگ آب و آبیاری و نمادی برای نشاندادن زور و پهلوانی به دشمنان بوده و به اعتقاد مردم منطقه نیمور این بازی آیینی، به برکت و زیادی آب کمک میکند.مردم منطقه برای حفظ این رسم معنوی هر سال در مواقعی که مسیر جوی های آب توسط گل و لای و یا رشد گیاهان و علفهای هرز در ماه اسفند و اوایل فصل بهار مسدود می شده و آبرسانی به مزارع این شهر به کندی انجام می گرفته، با اعلام بزرگان شهر، مردم با کمک یکدیگر به پاکسازی حریم جوی میپردازند.
قلعه جمشیدی
قلعه جمشیدی یا قلعه گبری از دیگر آثار باستانی شهر محلات است که از ایران کهن به یادگار مانده است. این قلعه در بین دیگر قلعههای تاریخی در برابر حملات و نفوذ دشمن جان نسبتا سالمی به در برده است و زمانی باعث نجات مردم این زاد و بوم شده است.
میل میلونه
میل میلونه باقیماندهٔ بنایِ سنگیِ عظیم و باستانی در شهر نیمور است، که که از سنگ و ساروج ساخته شدهاست.
مسجد جامع نیم ور
مسجد جامع نیمور که نام اصلی آن مسجد حاج عبدالمحمد نیموری است، از بناهای ثبت شده این شهر است. این مسجد دارای ستونهایی به شکل مربعی است. کتیبههای گچ بری شده در کناره سقف، بر روی ستونها قرار دارد. ساخت این بنا منسوب به دوره صفویه و قاجاریهاست.
یخچال نیمور
بنایی است که در قدیم از آن برای ساختن یخ در فصل زمستان و استفاده از آن در فصل تابستان استفاده میشدهاست. ساخت این بنا به دورهٔقاجاریه نسبت داده شدهاست. مردم شهر از این یخچال برای تهیه یخ مورد نیاز خود در فصل تابستان؛ استفاده میکردهاند. میرآبها که مسئول و مباشر و ناظر بر تقسیم آبها هستند، در فصل زمستان، برای تهیه یخ آب قنات یا نهرها را به حفرهها و گودالهایی که در نزدیک بنای یخچال بوده هدایت میکردند. بعد از آمادهشدن یخ، با کمک مردم یخها را خرد میکردند و روی بستری از کاه در چالهٔ یخچال میریختند. پس از پر شدن چاه یخچال، در آن را با گِل میبستند و عایقکاری میکردند. مردم شهر، در فصل تابستان درب یخچال را گشوده و از یخ موجود در آن استفاده میکردند.
پل باقرآباد
پل باقرآباد مربوط به دوره قاجار است و در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۶۹۳ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
رودخانه لعلبار
این رودخانه یکی از زیرشاخههای اصلی قمرود است و از دشتهای شمال شهر میگذرد. این رود به عنوان یکی از منابع اصلی آبیاری اراضی کشاورزی در منطقهاست. این رود بعد از پیوستن بهقمرود به رود قره چای میریزد.
غار گدار چشمه
این غار در کوه ارده و در جنوب نیمور قرار دارد.
غذاهای سنتی
کاچی غذایی محلی است که از روغن محلی، آرد گندم، آرد کاچی، نبات و آب تهیه میشود.
مهارت سنتی تهیه و پخت کاچی سنتی نیم ور بهشماره ۱۴۹۲ در فهرست آثار ناملموس ثبت شده و هر ساله نیز جشنواره جشنواره ملی باسلق و کاچی در این شهر برگزار میشود.
