خاوَران نام شهری در استان فارس در جنوب ایران است.این شهر از توابع شهرستان جهرم و در ۱۱۵ کیلومتری شیراز، ۳۵ کیلومتری سروستان و ۶۰ کیلومتری جهرم واقع شده‌است.موقع ورود به اين شهر زيبا اولين منظره‌ای که چشم بيننده را خيره می کند منظره بسيار زيبای باغهای سبز و خرم خرما است که اين شهر را مانند مرواريد در آغوش گرفته است. اين شهر به دليل کوهستانی بودن از آب وهوای مطبوعی برخوردار است که موجب شده اکثر درختان سردسيری و گرمسيري درکنار هم رويش يابد. اين شهر سرسبز پوشيده از درختان و چشمه سارانی است که می تواند آن را به عنوان يکی از مراکز گردشگری منطقه تبديل کند. شغل اغلب مردم اين شهر کشاورزی و مرغداری و باغبانی است. اين شهر دارای قناتهايی است که درواقع منابع اصلی آبياری باغهای اين شهر به شمار می روند. يکی از مهم‌ترين اين قناتها «قنات شيخ احمدی» است .
اهالی شهر خاوران مردمی خونگرم، مهمان نواز، سخت کوش، باصفا، صمیمی و مهربان هستند که به دلیل نزدیکی و رفت‌وآمد به شهر شیراز لهجه مردم خاوران بسیار نزدیک به لهجه پدنکی می‌باشد.
جمعیت: بر اساس آمار سازمان برنامه و بودجه در سال ۱۳۷۰ دارای ۵۳۸۷ نفر جمعیت بوده که در ناحیه کوهستانی واقع گردیده‌است.
مذهب: مردم شهر خاوران مسلمان و شیعه ۱۲ امامی هستند و بر اعتقادات مذهبی پایبندی خاصی دارند.
نام خاوران
نام پیشین خاوران، خانِکَهدان بوده که نظرات متفاوتی مبنی بر دلیل این نام‌گذاری وجود دارد. گروهی از پیشینیان معتقداند در آنجا مانند سایر مناطق کشور، حکومت ارباب و رعیت وجود داشته و خان (مهتر) و رعیت (کهتر) در آنجا هم نمود داشته؛ بنابراین نام «خانِ کِهدان» به معنای دو قشر خان و کهتر بر آن ماندگار شده است. بالاخره به دلیل نارضایتی عده‌ای از اهالی از این نام و تقاضای آنها برای تغییر نام شهر خود، نام خاوران برای این شهر برگزیده و در اسناد ملی ثبت شد.
قدمت محل به استناد سنگ‌نوشته‌ها
آثار زیادی حاکی از قدمت این محل مشاهده شده است. از جمله سنگ لوحی به نام رییس محمد صالح خانکهدانی به تاریخ 700 هجری قمری موجود است. در قبرستان امامزاده محمد نیز سنگ لوحی دیده شده است که تاریخ 700 سال قبل را نشان می‌دهد.
سنگ قبرها
سال‌های قبل از 1340 سنگ قبرهای زیادی در قبرستان خاوران به چشم می‌خورد که به صورت ناودان ساخته شده و روی آنها خطوط زیبایی نقش بسته بود. این سنگ‌ها که نام چهارده معصوم نیز روی آنها وجود داشت، به خوانین محلی در عهد شاه اسماعیل صفوی مربوط می‌شد. خطوط روی سنگ قبرها اثر استادان سنگ‌تراش و چیره‌دست از جمله استاد «عوض هنرمند»، چشم هر بیننده را خیره کرده و او را به تحسین وا می‌دارد.
خاوران در فارسنامۀ ناصری
فارسنامه ناصری توسط مرحوم میرزاحسن فسایی به رشته تحریر درآمده است و همچنان که از نام کتاب پیداست، مربوط به زمان ناصرالدین شاه است. آن مرحوم ابیاتی نیز در وصف سلاطین قاجار در این کتاب آورده است. در زیر چند سطر از این کتاب عیناً درج می‌شود که از آنها استنباط می‌شود هنگام نوشتن این عبارات، نویسنده در منطقه خفر (شهر خفر) مستقر بوده است.
«قصبه های این بلوک را نیز خفر گویند. هیجده فرسخ از شیراز دور است و عموم خانه‌های آن از خشت خام و گل و چوب است و شمار خانه‌های آن نزدیک به صد خانه است و کلانتر آن بلوک مُلاعابد خانکَهدانی پسر ملا محمدعلی است و خانکهدان پنج برابر بلکه بیشتر، از شهر خفر بزرگتر است و تمام املاک بلوک خفر مُلک اهالی شیراز گشته است به جز خانکهدان و دهات خفر بر این وجه است.»
خلق‌وخوی، فرهنگ و اعتقادات مردم خاوران
مهم‌ترین ویژگی مردم خاوران که باعث شهرت آنها در منطقه شده، سحرخیزی و سخت‌کوشی است. مردم خاوران از قدیم سحرخیز بودند و هر کس کار یا مسافرتی در پیش داشت، پیش از اذان صبح به راه می‌افتاد. به دلیل مرتفع بودن مکان زندگی و سختی حمل آب و مصالح ساختمانی، خانه‌سازی در این محل از دیگر آبادی‌ها مشکل‌تر بوده و همین، نشان از سخت‌کوشی مردم بوده است. صفت دیگر مردم خاوران غریب‌نوازی و میهمان‌دوستی بوده و هست. به طوری که دیده می‌شده بعضی افراد مهاجر وقتی به خاوران می‌رسیدند، تصمیم به اقامت گرفته و تا پایان عمر در این محل با آرامش زندگی می‌کردند.
فرهنگ و ادب والای مردم خاوران موجب شده آنها در مکالمات عامیانه و صحبت‌های روزمره خود، به طور وسیعی از اشعار و ضرب‌المثل‌ها برای انتقال مفاهیم استفاده کنند.
ما هم از نوادگان مرحوم ملا عابد خانکهدانی هستیم . ما که نه ملا شدیم و نه عابد .
خدا رحمتشون کنه….
به نام خدا
جا دارد یادی کنیم از مرحوم مغفور آقا غلامرضا سلطانی و کربلایی محمد رضا سلطانی از کلانتر و خان قدیم خاوران (خانکهدان) روحشان شاد و یادشان گرامی باد.