بقعه متبرکه امام زاده هاشم از بقاع شاخص استان گیلان است و مردم گیلان و استانهای همجوار ارادت خاصی به این امامزاده جلیل القدر دارند.بقعه امامزاده هاشم در ۳۰ کیلومتری جاده رشت به تهران در استان گیلان قرار دارد. در شجره نامه موجود در بقعه، امامزاده هاشم چنین معرفی شده است هاشم بن محمدبن عبدالله بن حمزه بن محمدبن الحنفیه بن علی بن ابیطالب(ع).
این بنا دارای بازارچه، مهمانسرای چند طبقه، مسجد بزرگ و با شکوه، پارکینگ، پارک و تاسیسات مربوط به آن، کتابخانه، مجموعه اداری، غسالخانه، کشتارگاه و درمانگاه است و این مجموعه و از پای کوه تا قله آن ادامه دارد.
تاریخ دقیق شهادت و ساخت بنای بقعه امامزاده هاشم (ع)
از تاریخ شهادت این امامزاده اطلاع دقیقی در دست نیست اما آنچه موجود است ۱۳ رمضان در منطقه کنونی امامزاده هاشم (ع) به شهادت رسید و در این مکان دفن شده است.
همچنین تاریخ دقیق ساخت بقعه امامزاده هاشم نیز مشخص نیست و در برخی کتب قدمت بنا در هشت قرن پیش برآورد می شود ولی در سال هزار و ۳۴۹ با تخریب بنای اطراف بقعه مبارکه بنای خشتی با گنبد تخم مرغی شکل مشاهده شده است که قدمت آن به سال چهارم هجری قمری تخمین زده شد.
آنچه تاریخ نشان می دهد در حدود سال ۱۲۴۶ هجری قمری حاکم رشت منوچهرخان معتمدالدوله در زمان فتحعلی شاه قاجار دستور مرمت راه رشت به قزوین را داد. در همان سال طاعون در گیلان شیوع یافت و در طی چند هفته نصف جمعیت رشت افزون بر ۴۰ هزار نفر از بین رفتند.
در کتیبه ای موجود در مسجد جامع رشت نقش شده در سنه ۱۲۷۹ ناصرالدین شاه، عایدات ده سراوان را پس از حذف مالیات برای نگهداری جاده رشت منجیل، تغییر کاروانسرا و … مازاد را وقف تعمیر بقاع متبرکه و مساجد این منطقه کرده است. منوچهرخان بنای این امامزاده را تغییر اساسی داد و بعدها نیز مکرر بقعه را تعمیر کرد.
در جنگ جهانی اول بر اثر احتراق مهمات و قورخانه روسها در تپه بالای امامزاده هاشم (ع) بنای بقعه و صندوق و سایر امامزاده از میان رفت.
در جریان جنگ جهانی اول و مبارزات میرزا و یارانش این بقعه آسیب فراوان دید و در سال ۱۳۵۲ بنا به شیوه معماری اسلامی مرمت شد. برای آخرین بار زلزله رودبار در سال ۱۳۶۹ صدمات جدی بر آن وارد ساخت.
بقعه امامزاده هاشم (ع) از سال ۱۳۷۲ تاکنون به طور گسترده بازسازی و مرمت شده و تاسیسات آن گسترش یافته است. پس از پایان مرمت محیط اطراف، اداره اوقاف به احداث ساختمانهای متعددی مانند زائرسرا، حمام، هتل و بازار اقدام کرده است که این عناصر چهره امروزی مجموعه زیارتی – مذهبی را شکل می دهند.
بنای امامزاده طی قرنهای متمادی بارها بازسازی و مرمت شد و هربار سبک و اسلوب متفاوتی در معماری آن استفاده شده است. هم اکنون تاسیساتی چون بازارچه، مهمانسرای چند طبقه، مسجد بزرگ و باشکوه، پارکینگ، پارک و تاسیسات مربوط به آن، کتابخانه، مجموعه اداری، غسالخانه، کشتارگاه و درمانگاه دارد که وسعت این مجموعه پنج هزار و ۸۵۶ متر مربع است و از پای کوه تا قله آن ادامه دارد.
مجموعه امامزاده هاشم (ع) دارای چند کاربری متفاوت در نتیجه موقعیت ویژه اقلیمی و جغرافیایی است که از دیرباز پذیرای گردشگران زیادی بوده است. این بنا شامل دو قسمت مسجد و صحن اصلی است که دو گنبد بر روی هر قسمت قرار دارد، گنبد صحن امامزاده از سمت جنوبی و بر فراز تپه از لابلای درختان قابل رویت و به عنوان نشانه سایت است.
از گذشته تابحال قسمتی از اطراف حرم مطهر به قبرستان اختصاص یافته که از سال ۱۳۶۰ توجه بیشتری به محوطه قبرستان شده است.
بازارچه امامزاده هاشم (ع) به طرح سنتی در سال ۱۳۵۸ ساخته و در اطراف حیاط مرکزی شکل گرفته است اما به دلیل کور بودن دید از جاده تنها مغازه های ردیف اول مورد استفاده واقع شده است. در امتداد این مغازه ها و جداره جاده، واحدهای تجاری دیگری به صورت خودجوش رشد کرده اند.
سایت امامزاده هاشم (ع) رشت موقعیتی مناسب برای ساخت مجموعه تفریحگاهی است
سایت امامزاده هاشم (ع) رشت با داشتن پتانسیلهای قوی جغرافیایی، اقلیمی و مذهبی موقعیتی مناسب برای احداث مجموعه تفریحگاهی است.
موقعیت ویژه بقعه بر روی تپه مجاور جاده تصور ذهنی خاصی در ذهن رهگذران در طول سالیان متمادی به وجود آورده است. هدف این طرح حفظ این تصور مشترک و تقویت آن در ضمن پاسخگویی به نیاز مسافران بین شهری و زوار است به نحوی که هویت امامزاده نیز حفظ شود.
سایت امامزاده هاشم (ع) مجموعه ای با هویت مذهبی و زیارتگاهی با عملکرد توقفگاه بین راهی و ورودی پهنه شمالی کشور از مسیری خاص می توان شمرد که شناختی کامل در مبانی نظری با موضوعات مقابر و گورستانها، راهها و ابنیه وابسته به آن و ورودی و دروازه ها را شامل شده است.
بقعه متبرکه امامزاده هاشم (ع ) در کیلومتر ۳۵ بزرگراه رشت به تهران، منطقه سراوان را به شهری پویا و سرزنده در حاشیه بزرگراه تبدیل کرده است.
روستای امامزاده هاشم (ع) از توابع بخش سنگر شهرستان رشت است این روستا قدمتی چندصد ساله دارد و نام قدیم آن “عسکر سرا کمدم” بوده است که بعد از دفن امامزاده به مرور به نام وی تغییر یافته است. مردم روستای امامزاده هاشم (ع) به زبانهای گیلکی، آذری، کردی و… سخن می گویند، دین اسلام دارند و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
جنگل انبوه، مهمترین جاذبه طبیعی روستای امامزاده هاشم (ع) است. این جنگل زیبا با درختان بلند کاج، صنوبر و تبریزی در تمام فصول سال زیبایی خاصی را به نمایش می گذارد.
سفیدرود، بزرگترین رودخانه استان گیلان در ضلع شرقی روستای امامزاده هاشم (ع) جریان دارد و سواحل آن پذیرای گردشگران در فصول بهار و تابستان است. چشم انداز رودخانه و شالیزارهای پیرامون آن بسیار تماشایی است. پارک جنگلی سردار جنگل در ضلع جنوبی روستا با امکاناتی نظیر پارک کودک و سرویس بهداشتی برای گردشگران جالب توجه است.
جلوه های بسیار زیبای طبیعی روستای امامزاده هاشم (ع) آن را به یکی از قطبهای گردشگری طبیعی بدل کرده است. اهمیت گردشگری روستای امامزاده هاشم (ع)، مدیون طبیعت بکر و زیارتگاه هاشم بن محمد از نوادگان علی بن ابیطالب (ع) است.
مردم روستای امامزاده هاشم (ع) اعیاد مذهبی و سوگواریهای اهل بیت (ع) را به گونه ای خاص در بارگاه امامزاده برگزار می کنند و در برگزاری مراسم ملی چهارشنبه سوری، تحویل سال نو، دید و بازدید نوروزی، سیزده بدر و شب یلدا در این مکان اهتمام دارند.
