منطقه شکار ممنوع زرینه اوباتو که در زبان کردی به آن “زرینه هوه تو” میگویند، در بخش کرفتو شهرستان دیواندره کردستان و در 125 کیلومتری جاده سنندج به سقز قرار دارد و از لحاظ زیست محیطی یکی از مناطق ارزشمند و خوش آب و هوای دیواندره به شمار میرود که در آن گونههای جانوری مختلفی زندگی میکنند و محل رویش گونههای گیاهی نادر است.
این منطقه دشتی مرتفع که از جاذبه های گردشگری دیواندره می باشد ، با ارتفاع 2200 متر از سطح دریا است و از سردترین مناطق ایران محسوب میگردد. در قسمت غربی دشت، کوه چهل چشمه واقع شده و در جنوب این کوه دشت سرسبز سارال قرار گرفته است. اين زيستگاه با مساحتی درحدود 24000 هكتارزيستگاه پرنده حمايت شده و روبه انقراض ميش مرغ با نام محلی ميش سی و نام علمی otis tarda بوده است. دراين رابطه برنامه های حفاظتی و مطالعاتی در دست اقدام می باشد. این پرنده زیبا و ارزشمند در فصول بهار، تابستان و پاییز در این منطقه دیده میشود و گاهی نیز جوجه آوری نیز در بین آنها صورت میگیرد. مزارع نخود از مهمترین جاهایی است که مرغ میشها در آن تخمگذاری میکنند و متأسفانه برخی کشاورزان بدون آگاهی با جمعآوری تخمها و جوجهها و یا جا به جا کردن آنها خسارت زیادی به جمعیت گونه مرغ میشها میزنند.
حیات وحش
میش مرغ (Otis tarda) یکی از بزرگترین پرندگان ایران است که از نظر حفاظتی در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) در طبقه آسیبپذیر (VU) قرار دارد.
همچنین اینگونه یکی از پرندگان نادر ایران محسوب میشود که در سال 1346 از سوی کانون شکار و صید آن زمان و سازمان حفاظت محیطزیست فعلی «حمایت شده» اعلام شد. ولی با وجود تمامی این اقدامات، ضروری است از شکار آن جلوگیری شود و برای حفاظت از محلهای جوجهآوری آن بهویژه در شمال غرب کشور اقدامات جدی و فوری به عمل آید. یکی از مهمترین محلهای تجمع و زادآوری میشمرغها در ایران دشتهای اطراف شهرستان بوکان است که جمعیت قابلتوجهی از میشمرغها را حمایت میکند.
هر سال در دشتهای سوتاو و حمامیان، 27 تا 60 قطعه، دشت ینگجه-آلبلاغ، 21 تا 25 قطعه و دشت سه کانیان نیز 10 قطعه میشمرغ شمارش میشود. بهطور کلی، هرچه از شمال غربی ایران به سمت غرب میرویم از تعداد میشمرغها کاسته میشود؛ یعنی دشتهای آذربایجان بیش از دشتهای کردستان، کرمانشاه و همدان میشمرغها را در خود جای داده و میدهد.
شکار میشمرغها در دهه اول انقلاب و قبل از آن یکی از مهمترین دلایل کاهش جمعیت اینگونه بوده است. اغلب زیستگاههای اینگونه شامل تپه ماهورهای کم ارتفاع و دشتهای باز، بهمزارع کشاورزی بهخصوص به اراضی دیم کم بازده تبدیل شده است. تبدیل اراضی، اینگونه را ناچار کرده که مزارع گندم، نخود و جو را بهعنوان زیستگاه خود انتخاب کند. این عامل در مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت محصولات، یعنی در تمام مراحل کشت و زرع به پرنده استرس وارد کرده و همیشه آن را در معرض تهدید و خطر قرار میدهد. کاهش شدید جمعیت میشمرغ در اغلب زیستگاههای مهم آن بهدلیل چرای بیرویه، تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک، ناامن شدن منطقه و کاهش غذا برای اینگونه نیز بوده است.
همچنین بروز پدیده خشکسالی در سالهای 74 تا 80 نیز از جمله عوامل طبیعی مهم در کاهش جمعیت میشمرغ بوده است، زیرا در زمان خشکسالی گندمزارها و سایر مزارع از جمله مزارع نخود که محل تخمگذاری و تغذیه این پرنده بود، خشک شده و یا ارتفاع رویشی آنها برای انتخاب محل آشیانهسازی و استتار مناسب نبوده است. مسئله مهم دیگر تردد مالکین مزارع در منطقه است. این موضوع باعث رمکردن و فرار میشمرغها از لانه میشود. همچنین برخی افراد آگاهانه یا بدون آگاهی اقدام به جمعآوری تخمها یا جوجهها میکنند که این کار خسارت جبران ناپذیری به جمعیت گونه و تنوع ژنتیک آن وارد میکند.
اما دیدنی های دیواندره تنها به منطقه شکارممنوع زرینه اوباتو ختم نمیشود، طبیعت خدادادی این منطقه در گوشه گوشه دیواندره چیزی برای شگفتزده کردنمان دارد. اگر اهل گشت و گذار در طبیعت باشید، در سفر به دیواندره بازدید از غار کرفتو که تنها 15 کیلومتر با زرینه فاصله دارد، یا کوه چهل چشمه به همراه یک طبیعتگردی پر نشاط حسابی حالتان را خوب میکند.
