دریاچه هامون کجاست؟

تالاب هامون مرکز گرد و غبار

خشک سالی های شدید و خشک شدن بستر دریاچه هامون موجب شده است تا با وزش کوچک ترین بادی ریزگردها از بستر تالاب ایجاد شوند.قطع آب ورودی رودخانه هیرمند، خشک سالی بیش از یک دهه و خشک شدن دریاچه هامون به همراه بادهای موسمی سیستان، مردم سیستان و بلوچستان را با مشکل های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی مواجه کرده است. توفان ها شن های روان را از بستر رودخانه و کشور افغانستان بلند می کنند و به خصوص در فصل تابستان به شهرهای سیستان و بلوچستان، زاهدان و زابل می وزند و زندگی مردم را با اختلالات جدی مواجه می کنند.

جانوران دریاچه هامون

دریاچه هامون تنها منطقه در شرق ایران است که پرنده ها به آن مهاجرت می کنند. ۲۳۹ گونه مختلف جانوری در دریاچه زندگی می کنند که از پرتعدادترین آن ها می توان به پلیکان، فلامینگو، غاز، قوی گنگ، باکلان، کفچه نوک،‌اردک تاجدار، آنقوت، هوبره، کبک، تیهو، عقاب، شاهی، سنقر، شاهین، دال، جغد، پرستوی دریایی، عقاب دریایی دم سفید، عقاب تالابی، سارگپه، مار چلیپر، افعی پلنگی، افعی شاخدار ایرانی، مار جعفری،‌ بزمجه، آگاما، ماهی گرگک، کپور ماهی، آمور سفید و سیاه ماهی اشاره کرد.

مرگ هامون موجب مرگ تمامی این موجودات نیز می شود. علاوه بر آن پوشش گیاهی اطراف آن نیز نابود شده است که در پی آن دامداری و پرورش گاوهای سیستانی نیز در منطقه نابود شد.

بخشهای دریاچه هامون

هامون هيرمند:اين هامون حدود 470 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و در فاصله 45 كيلومتری جنوب غربی شهرستان زابل واقع است. سطح آن از ساير هامون ها بيشتر ولی عمق آن كمتر است.عمق متوسط در زمان پر آبی يك متر، در شرايط ميان آبی 5/0 متر و در كم آبي صفر تعيين شده است.

هامون صابری:ارتفاع اين هامون حدود 475 متر از سطح دريا بوده و در فاصله 27 كيلومتری شمال غربی شهرستان زابل واقع شده است.عمق متوسط آن در مواقع پرآبی یک و نیم متر و در شرايط ميان آبی و كم آبی 1 متر تعيين شده است.اين هامون در تاريخ 23/6/1975 بعنوان تالاب بين المللی تعيين و با شماره 007R 21 ثبت گرديده است .

هامون پوزك:اين هامون سابقا سواران نيز ناميده می شد.مساحت آن 1484 كيلومتر مربع است كه 330 كيلومتر مربع آن در ايران و بقيه در خاك افغانستان است.هامون پوزك در تاريخ 23/6/1975 بعنوان تالاب بين المللی تعيين و با شماره 009R21 ثبت گرديده است. عمق متوسط آن در زمان پر آبی 2متر و در مواقع ميان آبی و كم آبی یک و نیم متر است .

علت های نابودی دریاچه هامون

علاوه بر تغییرات آب و هوایی کلی ایجاد زمین های زراعی در اطراف دریاچه، سد بندی بر روی رودخانه هایی که به هامون می ریزند،  افزایش جمعیت و نیاز به آب و غذای بیشتر، هدر رفت آب در آبیاری های غیر مدرن و غیر اصولی موجب خشک شدن هامون شد.

از سوی دیگر تأمین آب شرب شهرهای بزرگ نیز به این مصرف موارد اضافه شد. وارد کردن ماهی علف خواری بنام آمور بدون انجام تحقیق درباره سازگاری آن به منطقهپیامد فاجعه باری در پی داشت. آمور به سرعت تکثیر شد و تمامی نیزارهای تالاب را بلعید و نابود کرد و به یکی از علت های مهم تغییر منطقه تبدیل شد. ایجاد سد بر روی زمین هایی از جنس گل رس باعث شد جریان آب رودخانه هیرمند کندتر حرکت کند و آب کم تری به دریاچه برسد.