بافق شهرستانی کویری در استان یزد است که در جنوب شرقی شهر یزد واقع شده است.آب و هوای این شهرستان تابع اقلیم کویری است و در تابستان گرم و سوزان و در زمستان خشک و سرد است.حسب فراخور منطقه ای که شهرستان در آن قرار گرفته دشت های کویری از جاذبه های بافق،در آن بوجود آمده اند که به معرفی چند نمونه از آنها می پردازیم.
کویر کاراکال
کویر کاراکال در یزد در دل مرکز ایران قرار گرفته و نام آن از یک گربه وحشی به نام کاراکال برگرفته شده است. ایرانیان با توجه به هوش بالایی که این گربه دارد از آن برای شکار حیوانات مختلف استفاده می کردند. پوشش گیاهی که در این منطقه کویری وجود دارد بسیار ضعیف است و بیشتر از گیاه ماسه پسند هستند. از جمله گونه های گیاهی این منطقه می توان به بوته های نسیو به ندرت اسکنبیل اشاره کرد. در مرز شن زارها و نمک زارهای حاشیه آن هم می توان درختچه های گز را دید. از نکات مهم دسترسی به این کویر وجود جاده آسفالت تا خود مقصد است که دسترسی آن را برای همه راحت می کند.
از جمله تفریحات جذابی که در این کویر می توانید انجام دهید شترسواری، سافاری، موتورسواری روی شن های طلایی، غلت خوردن از بالای تپه های شن روان، پیاده روی در نخلستان ها است که هر کدام به تنهایی می توانند برای یک برنامه ی سفر بسیار جذاب و هیجان انگیز باشند. همچنین می توانید در اقامتگاه سنتی که در این کویر وجود دارد نیز بمانید و غرق در آسمان پر ستاره کویری شب شوید.به گردشگرانی که علاقه زیادی به زیبایی ها و سکوت کویری دارند، سفر به کویر کاراکال به شدت توصیه می شود، مهمترین دستاوردی که گردشگران این مقصد به دست می آورند آرامش و سکوتی است که در این کویر وجود دارد. چرا که کویر منبع سکوت و آرامش است. سکوت کویر، آسمان پرستاره شب‌های کویر، دنیای ناشناخته و گاه وهم‌انگیز کویر، تنها بخشی از ویژگی های این سرزمین شنی است. کویر کاراکال در یزد هم به دلیل دوری از مراکز پر سر و صدا مثل شهرهای بزرگ، آرامش و سکوت خاصی حکم فرما است.
دسترسی به کویر کاراکال :برای این که به کویر کاراکال در یزد دسترسی داشته باشید ابتدا باید به سمت شهر یزد بروید، سپس جاده کویری را که تقریبا در ۱۰۰ کیلومتری به سمت شهر بافق است را نیز طی کنید. اواسط بلوار شهر بافق باید به سمت چپ بپیچید و با طی کردن مسافتی حدود ۱۵ کیلومتر تا در نهایت به روستای صادق آباد که کویر کاراکال در آن قرار دارد برسید. در حین راهی که به سمت کویر کوراکال می روید می توانید بقایای یک قلعه قدیمی را که در حال بازسازی است را مشاهده کنید.همچنین در این منطقه نخلستان‌های بزرگی وجود دارد که بازدید از آنها در کنار درختان بی‌شمار انار و پسته خالی از لطف نیست.
کویر درانجیر
قسمتهای وسیعی از شمال، شرق و غرب شهرستان بافق را باتلاقها، نمکزارها و کویر های متعدد تشکیل می دهد که کویر بزرگ دره انجیردر شمال شهر بافق از آن جمله است.کویر بافق در فرو رفتگی شرق یزد که در واقع فرورفتگی اصلی کویر یزد است، قرار گرفته است. رودخانه های اصلی این کویر به بخش جنوبی وارد شده و مخروط افکنه های حاشیه ای و معمولاً سفید رنگ اطراف این کویر نشان دهنده شوری قابل توجه زمینهای اطراف این کویر می باشد.طول کویر بافق در حدود ۷۵ کیلومتر و عرض آن در حدود ۲۰ کیلومتر بوده و مساحت آن در حدود ۷۵۰ کیلومتر مربع می باشد. ۶۰٪ این کویر را زمینهای رسی و ۴۰٪ از آن را نمکزار وسیع پوشانده است. زمینهای رسی بخش جنوب و شمال غرب این کویر را پوشانده اند.
پوشش گیاهی:در داخل کویر درانجیر هیچ گونه گیاهی دیده نمیشود. تنها در حاشیه کویر گیاهان هالوفیت و شور پسند همچون اشنان و گز قابل مشاهده هستند. در خارج از منطقه کویر در زمینهایی که شوری خاک اندکی کاهش یافته می توان گیاهانی از قبیل تاغ، گون، اسفناج وحشی، تره تیزك، كاكوتی، فرفیون، گل گندم، شقایق كوهی، انغوزه، زنبق صحرایی، ملیكا، خارشتر، كلاه میرحسن، كاروانكش، افدرا، اسكنبیل، تاغ، قیچ، پرند، گز، گل كتانی، بابونه ای، شب بوی صحرایی، تلخك، اسفند ، علف شور، كلپوره، شیرینک را مشاهده کرد.در حاشیه نمکزار گونه های مختلف گیاهی انجیر وحشی، درمنه، رندک، بهوه شور، اشنان، آویشن، عجوه، اردلک، سمیسک، گون، بادام کوهی، بنه، قیچ، تاغ، گز، خارشتر، اسپند، تلخه بیان، کلاه میرحسن و اسکنبیل می باشد.
حیات وحش:به دلیل شوری خاک، ضعف پوشش گیاهی و نبود چشمه های آب شیرین، هیچگونه حیات وحشی برای این منطقه قابل تصور نیست اما در حاشیه نمکزار پستاندارنی شامل: یوزپلنگ، پلنگ، جبیر، قوچ و میش، کل و بز، کفتار، کاراکال، گربه وحشی، خرگوش، روباه معمولی و انواع جوندگان زندگی میکنند.
کبک، تیهو، باقرقره شکم سیاه، سنگ چشم خاکستری، چکاوک بیابانی، زاغ بور، دلیجه، دودوک و انواع مختلفی از پرندگان شکاری و گنجشک سانان نیز از مهمترین پرندگان این منطقه هستند.
لاک پشت مهمیز دار، بزمجه بیابانی، سوسمار خار دم ایرانی و آگامای چابک از جمله خزندگان پناهگاه حیات وحش دره انجیر بشمار می روند.
دسترسی:مسیر یزد به بافق از قسمت جنوبی این کویر عبور می کندمسیر دیگر مسیر آسفالته بافق به حسن آباد است که پس از حسن آباد مسیر خاکی می شود و به خرانق منتهی می گردد . این مسیر از حاشیه شرقی کویر عبور می کند.
براریگ بافق
این جاذبه طبیعی شامل تلماسه ها و تپه های شن روان با وسعت زیاد است. چنانچه از گذشتگان نقل شده، شن های روان تا ورودی شهر که امروز منطقه ای مسکونی شده ادامه داشته و همین شن های روان امروزه تپه های دیدنی را در جاده روستای قطرم و دهستان مبارکه و حسن آباد به وجود آورده که بسیار دیدنی است و جلوه خاصی به کویر بخشیده است.
از حاشیه کناری دشت یزد تا کفه بافق منطقه کویری با بیابانهای لخت و تپه های درهم ریخته و تحت تأثیر شنهای روان قرار دارد که با توجه به باتلاق نمک شمال شهر بافق، تثبیت شنهای روان کاری دشوار است. مسافران و گردشگرانی که قصد سفر به این مناطق را دارند باید از پیشروی در حوزه باتلاقها خود داری کننند. در مناطق باتلاقی، نمکزار و کویری شمال بافق هیچگونه امکانات رفاهی و خدماتی وجود ندارد، لذا توصیه می شود میهمانانی که قصد سفر به این مناطق و دیدن زیبایی های کویر را دارند با امکانات و تجهیزات کامل راهی این خطه شوند.
کویر مغستان (ریگ زرین)
کویر زرین در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال کویر بافق (درانجیر)، شمال غربی روستای ساغند و در جنوب روستای بیاضه قرار دارد. در قسمت شمالی این کویر ارتفاعات حاجی آباد زرین قرار گرفته که جهتی شمال شرقی – جنوب غربی دارند و قسمت جنوب غربی این کویر را گنبدها ی نمکی پوشانده است. کویر زرین از دو قسمت تشکیل شده است که توسط ارتفاعاتی که از میانه، کویر را قطع می کند به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شده است. در حاشیه شمالی کویر تپه های ماسه ای قرار دارند که جهتی شمالی – جنوبی دارند. در بخش شرقی کویر نیز این تپه ها مشاهده می شوند که در این قسمت جهتی شمال شرقی – جنوب غربی دارند.
سطح کویر جنوبی در حدود ۲۸۰ کیلومتر مربع است که ۴۵% آن را صفحات رسی و ۵۵% آن را حوزه خیس (باتلاقی) در بر گرفته است.در قسمت جنوب و جنوب غربی کویر صفحات رسی گسترش دارند. کویر شمالی از امتداد حاشیه جنوب شرقی و جنوب غربی بوسیله صفحات پوشیده از تپه های ماسه ای محصور گردیده است.چنین بنظر میرسد که تپه های شنی این منطقه تثبیت شده باشند. بر روی صفحات پوشیده از تپه های ماسه ای جهات مختلفی بادی ملاحظه می گردد ولی بنظر میرسد که باد غالب در این منطقه جهتی به سمت شمال شرقی داشته باشد. آب زیرزمینی در این منطقه بالا بوده و وجود گیاهان فرآتیک نشاندهنده شوری کم خاک در این منطقه می باشد. کویر شمالی ۳۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد و شکلی شبیه به مثلث دارد. ۸۷% آنرا صفحات رسی (به خصوص در قسمت شرقی) پوشانده است و ۱۳% آنرا حوزه خیس باتلاقی فرا گرفته است. رودخانه اصلی این کویر از سمت شرق کویر به کویر وارد شده که رودخانه ای فصلی می باشد.
پوشش جانوری:از جمله این تنوع زیستی می توان به گرگ , شغال , کفتار , روباه شنی , گربه شنی , بزمجه , لاسرتا , انواع مارمولک های گکو و آگاما , انواع مار , انواع عقرب , تیهو , عقاب ,هوبره، شاهین و … اشاره کرد .
ریگزار پتکستان
ریگزار پتکستان واقع در ۶ کیلومتری روستای مبارکه نیز از زیباترین مناظر و موقعیت های گردشکری بافق به حساب می آید، که کمپ کویرنوردی نیز با ارائه خدماتی مثل اسب سواری، شتر سواری، سافاری، موتور چهار چرخ و … در آن دایر است.
گردشگرانی که قصد سفر به این مناطق را دارند توجه داشته باشند که از پیشروری در حوزه باتلاقها خود داری کننند.در مناطق باتلاقی، نمکزار و کویری شمال بافق هیچگونه امکانات رفاهی و خدماتی وجود ندارد لذا توصیه می شود میهمانان نوروزی که قصد سفر به این مناطق و دیدن زیبایی های کویر را دارند با امکانات و تجهیزات کامل راهی این خطه شوند.
