دره شمخال ، یکی از زیباترین دره‌های ایران

دره شمخال در فاصله ۲۵ کیلومتری جنوب مرز ترکمنستان و شهر مرزی باجگیران در استان خراسان رضوی قرار گرفته و با بزرگترین شهر نزدیک آن که قوچان می باشد ۸۰ کیلومتر فاصله دارد. نام این دره خوش آب و هوا از یک روستایی که در کوهپایه های این کوه قرار داشته گرفته شده است. این دره از جاذبه های گردشگری قوچان، از روستای شمخال که هم نام آن می باشد آغاز شده و در روستای محمد تقی بیگ از توابع درونگر پایان می یابد.

دره شمخال به عنوان یک دره رودخانه از به هم پیوستن رودهای شارک، قرچه، دربادام، شمخال و همچنین اضافه شدن چشمه هایی که از این کوه ها نشئات می گیرد به وجود آمده است. طول این دره در حدود ۱۸ کیلومتر بوده و دیواره های کوه های اطراف آن تا ۲۰۰ متر بوده و این رودخانه در نهایت به شالیزارهای انتهای آن ریخته و آن ها را سیراب می کند. در بسیاری از قسمت های این دره و در کنار آب های این رودخانه شاهد درختان گردو جنگلی با قدمت های چندین صد ساله خواهید بود که از جاذبه های بکر این منطقه هستند.

در ۱۰ کیلومتری ابتدای رودخانه منطقه ای به نام حمام آب وجود داشته که گردشگران زیادی را سالانه در خود جای می دهد. در ابتدای دره رودخانه ای فصلی قرار گرفته که چشم اندازی زیبا را در کنار بوی عطر درختان گردو و رطوبت صخره های اطراف دره فراهم آورده است. دره شمخال دارای مسیری پر پیچ و خم بوده که بر جذابیت آن می افزاید.

شمخال به زبان کردی کرمانجی نام یک تفنگ قدیمی دست ساز می باشد. جالب است بدانید در زبان کردی کرمانجی یک ضرب المثل جالب وجود دارد که می گوید : مگر تیر شمخال به تو خورده است، و خوب است بدانید این ضرب المثل برای افرادی استفاده می شود که در مواجهه با یک اتفاق ساده خیلی ناراحتند و اعتراض می کنند.

پوشش گیاهی

پوشش گیاهی این منطقه بیشترگردو، انجیر، زردآلو، چنار، بید، سپیدار، تمشک، موسیر، آنوخ (کاکوتی)، چریش، هفشان، گون، ریخوک، زرشک، گژی (زالزالک) و صدها گیاه وحشی و دارویی دیگر است.

دره شمخال دارای دیواره های عظیم و پر صلابت صخره ای است که اطرافش چونان دژی رودخانه را در خود گرفته اند و در عین صلابت با سبزی سبزه و روشنی آب در آمیخته و جلوه ای زیبا و رنگی از آثار گذر زمان چون شکست ها و تخلخلها را بر دیوارها می توان دید. عطر درختان گردو در آغاز مسیر با بوی خوش نم و رطوبت دیواره های سنگی عطر زندگی را همه جا پراکنده میکند و هر چه پیش بروید بر تعداد بوته های تمشک وحشی کمای، موسیر، آنوخ، چریش (نوعی سبزی که در نان محلی استفاده می شود)، گون، درختچه های زرشک وحشی و هزار و یک گیاه دارویی که برای مردم منطقه آشنایی دیرینه هستند، بیشتر می شود. این شکوه، زیبائی، صفا و تنهائی نوعی افسونگری در خود دارد که چشم هر بیننده را افسون و در خود محو می کند.

روستای شمخال

روستای شمخال از شمال شرقی به کوه آسلمه و از جنوب شرقی به رودخانه دائمی کال شمخال محدود است. این روستا بنای تاریخی کهنی ندارد اما اقلیم مساعد، خاک مرغوب و منابع غنی آب، تاثیر فراوانی در شکل گیری روستا داشته و اسم روستا ظاهرا از یک نوع تفنگ به نام شمخال گرفته شده است. مردم روستا که اینک حدود 500 نفر هستند کرد کرمانج و پیرو مذهب شیعه اند و عموما از طریق کشاورزی به ویژه باغداری و دامداری و عده ای هم از راه صنایع دستی معیشت می گذرانند.
زیارت امامزاده باء در نزدیکی روستای دربادام از رسوم ویژه مردم دره شمخال است که هر هفته به زیارت این امامزاده می روند.

زمان سفر به دره شمخال

بهترین فصل برای سفر به دره شمخال ماه هایی از سال هستند که سرسبز و پر آب می باشند مثل فصل بهار و تابستان، با توجه به اینکه طول مسیر ۱۸ کیلومتر است نمی توان تمامی زیبایی های آن را یک روزه با دقت مشاهده کرد بنابراین پیشنهاد می گردد تا برای سفر به این مکان زیبا برنامه ای دو روزه را برای سفر خود تنظیم نمایید. در ابتدای مسیر تابلویی با عنوان معرفی دره شمخال قرار گرفته و ابتدای مسیر با جویی کم آب و پوشش گیاهی کم آغاز می شود. منطقه های کبوترخانه و حمام اول فضاهایی است که به دلیل مسطح بودن این نقاط می توان در آنجا کمپ زده و شب را گذراند. حمام اول چشمه های پر آب و جاری داشته که یکی از بهترین مکان ها برای اقامت شبانه است اما پیشنهاد می گردد کمپ خود را در منطقه کبوترخانه که آن نیز دارای چشمه ای کم آب است برپا کرده زیرا در این صورت شما روز اول حدود ۱۱ کیلومتر از مسافت دره را پیموده اید و برای روز دوم مسیر کوتاهتری را در پیش خواهید داشت. در فاصله بین حمام اول و دوم چهار صخره قرار گرفته است که شما سابق بر این به وسیله نردبان هایی بهسازی شده بود اما در حال حاضر این نردبان ها وجود نداشته و می توانید با کمی احتیاط بدون طناب از این صخره ها عبور نمایید. فاصله از روستای شمخال تا حمام اول حدود ۷ کیلومتر، از حمام اول تا کبوترخانه حدود ۴ کیلومتر، از کبوترخانه تا دوآبی کمتر از یک کیلومتر و از دوآبی دربادام تا انتهای تنگه و روستای محمد تقی بیگ حدود ۶ کیلومتر می باشد.

لوازم سفر و توصیه های دیگر

کفش با زیره سفت و محکم بیشتر به کار می آید. شبهای آن سرد است. در روزهای آفتابی و در نیمه دوم مسیر به عینک آفتابی و کلاه آفتاب گیر نیاز دارید اما ضروری نیست. چون لباسها در طول مسیر خیس می شوند حداقل به یک شلوار یا شلوارک راحت برای خواب شب نیاز دارید. لطفا زباله های خود را در طبیعت رها نکنید.