کلیسای سیر یا “مارسرگیز” یکی از بناهای تاریخی و مذهبی استان آذربایجان غربی است که در دامنه کوه سیر و در 5 کیلومتری شهر ارومیه نزدیک تفرجگاه بند واقع شده است. این کلیسای سنگی از جاهای دیدنی ارومیه، بسیار مستحکم بوده و تمام دیوارها و سقف آن از سنگ های نامنظم به صورت ماهرانه ساخته شده است که یکی از ویژگی های جالب کلیسای سیر محسوب می شود.
کلیسای سیر ارومیه در زمان ساسانی به دستور زن مسیحی خسرو پرویز، پادشاه ساسانیان، به نام شیرین احداث شده است. به روایتی نقل میكنند كه در زمان «ماكسی میانوس» – امپراطور روم (210 الی 230 میلادی) – فردی به نام سركیس كه از رجال برجسته دربار بوده، به علت گرویدن به آئین مسیح مورد خشم و غضب امپراطور قرار می‌گیرد و با بی‌اعتنایی به فرمان امپراتور كه مبنی بر ترك آئین مسیح و بازگشت به كیش بت‌پرستی بود، هفتم اكتبر 215 میلادی به قتل می‌رسد.
در زمان خسرو پرویز نبردی سخت بین ایرانیان و رومیان در گرفت. شیرین، ملكه پادشاه كه دختر پادشاه ارمنستان هم بود، نذر كرد كه اگر شاه ایران بر رومیان غلبه نماید كلیسایی به نام مارسركیس بنا کند و چون رومیان مغلوب شدند و قسمت بزرگی از مناطق آذربایجان و ارمنستان به تصرف ایرانیان درآمد، شیرین كلیسای مارسركیس را در كوه سیر بنا کرد.
این بنا از دو قسمت تشکیل شده که شامل ورودی نسبتا كوتاه و سالن اول نيايش و محراب و اتاق های اطراف آن است و قسمت بعدی، سالن ديگری است كه به موازات سالن اول و اتاق های كوچكی كه به پشت محراب ارتباط دارند قرار گرفته است.
نمای داخلی هر دو سالن ساده بوده و با اندود گچ پوشانده شده و رنگ آميزی گرديده است. پوشش سالن ها به صورت طاق و گهواره ای و به شکل نيم بيضی و يادآور معماری دوره باستان است. در قسمت پشت ساختمان كليسا و متصل به آن فضای كوچكی قرار دارد كه شامل يك اطاق و دخمه ای در زير آن است كه به منزله چله خانه كليسا محسوب می شود.
نام اصلی این کلیسا مارسرگیز است که از کلمه مار به معنی حضرت يا صاحب و سرگيز لغت يونانی سن جرج می باشد كه در واقع محل دفن مارسرگيز است.
کلیسای سیر که دارای ارزش مذهبی زیادی است، زیارتگاه عموم مسیحیان، اعم از ارامنه، آشوری، کاتولیک و پروتستان است. مسیحیان مقیم ارومیه و روستاهای اطراف اعتقاد زیادی به آن دارند و هر سال از خرداد تا آبان، نذورات و صدقات خود را به صورت قربانی گوسفند طی مراسم جالبی با شركت روستائیان روستای سیر و دهات آشوری اجرا میكنند.
