جاذبه تاریخی ، مذهبی گنبد خشتی

نویسنده:

سمیرا هادی

در تاریخ:

بنای تاریخی- مذهبی موسوم به «گنبد خشتی» از جاذبه های مشهد، در یکی از گذرهای قدیمی مشهد منشعب از میدان طبرسی به نام چهار سوق نوغان قرار دارد. این بنا مدفن «سلطان غیاث‌الدین محمد» از سادات مشهور موسوی شهر مشهد است که نسب شریفش با هفده واسطه به امام موسی بن جعفر(ع) می‌رسد.بر روی سنگ مزارش این چنین کتیبه شده: « مرتضی، اعظم سلطان النقباء، غیاث‌الدنیا والدین، امیر سلطان محمد بن سلطان النقباء بدرالمله والدین طاهر…» و در ادامه تاریخ وفاتش ماه رمضان المبارک سال 832ه.ق آمده است.

جاذبه تاریخی ، مذهبی گنبد خشتی

جایگاه اجداد وی بسیار متعالی و اشخاص ذی نفوذی بوده‌اند به نحوی که در سده پنجم تا نهم هجری اداره اصلی حرم حضرت رضا(ع) را به عهده داشتند به همین علت نام آن‌ها بر روی اغلب اشیای تاریخی آستان قدس رضوی مانند کاشی‌های سنجری، سنگاب خوارزمشاهی و در مسجد بالا سر کتیبه شده است. ایشان در قرون هفتم تا نهم هجری نقیب سادات شهر مشهد و در سده نهم تا یازدهم هجری از جمله بزرگان این شهر بوده اند. گویا بنایی که بر مزار وی ساخته شده همزمان با وفاتش در زمان سلطنت شاهرخ تیموری بوده است. بنابراین قدیمی‌ترین بنای مشهد پس از حرم مطهر بر جای مانده از سادات موسوی است.

وجه تسمیه بنا به «گنبد خشتی» نیز به دلیل آجری یا خشتی بودن آن بوده است.

فضای ورودی بنا از ضلع جنوبی آن وارد رواقی چهار ضلعی می‌شود و سپس به محوطه اصلی، با چهار شاه‌‌نشین منتهی می‌گردد. در زمان احداث بنا «سوره ملک» با خط خوش ثلث در زیر پوشش داخلی، کتیبه شده، لبه‌های چهار ایوان نیز با سوره واقعه به قلم شیوای ریحان آراسته گردیده است.

طول ضریح ۲ متر، عرض ۱٫۸ متر و ارتفاع آن ۲٫۷ متر است و از آهن ساخته شده است. داخل ضریح که به وسیله شیشه محصور شده، تخته سنگی حجاری شده به ارتفاع ۸۰ و عرض ۷۰ و طول ۱۷۰ سانتی متر قرار دارد.

بنابر شواهد، گنبد خشتی در زمان قاجار مرمت و فضای داخلی آن با نقاشی وکتیبه مزین شده است.

گنبد خشتی بار دیگر به علت فرسوده شدن به مرمت نیاز پیدا می‌کند و این بار در سال 1378توسط میراث فرهنگی خراسان این کار آغاز می‌شود و در حین کار بخشی از کتیبه‌های اصیل دوران تیموری نمایان می‌شوند؛ این مرمت تا سال 1380 به طول می‌انجامد تا در اختیار بازدیدکنندگان و زائرین قرار گیرد.

جاذبه تاریخی ، مذهبی گنبد خشتی

این بنا تاریخی در اردیبهشت 1356 در آاثر ملی به ثبت رسیده است. دسترسی به این بنا از طریق خیابان طبرسی، نرسیده به میدان طبرسی، بازارچه احسان، کوچه خشتی امکان پذیر است.

محصولات سفر

دیدگاه خود را بنویسید