چاههای تلا لافت یا چاه های تلا آب که در بخش مرکزی شهرستان قشم جای گرفته، از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. در سمت شمال غربی این جزیره جایی در کنار خلیج زیبای فارس و در مجاورت جنگل های حرا، روستایی زیبا را می بینید که بادگیرهای باشکوهش زبانزد خاص و عام است. این روستا که در میان درختان سرسبز و نخلستان های تماشایی قرار دارد روستای زیبای لافت است. اما ما در این مطلب قصد داریم تا درباره ی چاه های طلا در این روستا یا تل آب ها اطلاعاتی را خدمتتان ارائه دهیم.
چاههای لافت که به «چاههای طلا» نیز معروف است، در پشت قلعه لافت و در داخل گودال مجاور قلعه قرار گرفته اند و بر اساس تعداد روزهای سال کبیسه حلقه وجود دارد و به منظور جمع آوری آب باران حفر شده اند. برخی از محققان قدمت آنها را مربوط به دوران هخامنشی می‌دانند.
مختصری درباره تاریخ چاه های طلا در لافت
با توجه به جاذبه های ارزشمند و تاریخی که در روستای لافت در قشم وجود دارد اما تا بسیاری ناشخناخته باقی مانده و حجم گردشگر کمی به این منطقه در جنوب ایران سفر می کند. پیشینه تاریخی بندر لافت به احتمال زیاد به هزاره اول قبل از میلاد بر می گردد و آن زمانی است که اولین سکونتگاه های روستایی در جزیره قشم شکل گرفت. از آن زمان تاکنون وقایع تاریخی بسیار مهمی در منطقه خلیج فارس بوقوع پیوسته است که بی شک نمی تواند بی ارتباط با لافت تاریخی باشد.
بندر لافت علی رغم ارزش های موجود در آن ، هنوز تا میزان زیادی نا شناخته مانده است. کمبود منابع ، اسناد و تحقیقات علمی ابهامات زیادی را در مورد این بندر، که لافت نام دارد نیز ایجاد نموده است. این بندر با سلف آن، لافت کهنه، که روزی چنان معتبر بوده که جزیره قشم نام خود را از آن ها می گرفته اما برای مدت های طولانی است که در گمنامی کامل قرار دارند. یکی دیگر از مواردی موجب کم رنگ شدن روستای لافت در قشم شد تسلط های پی در پی کشورهایی نظیر پرتغال، هلند، فرانسه، قبایل عرب و همینطور بویزهاستیلای پر دامنه انگلیسی ها بوده که سبب قطع ارتباط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جزیره قشم با پیکره ی اصلی سرزمین ایران نیز شده است.
چاههای تلا لافت قشم کنده شده در بندر لافت که در سنگ سیست کوه و در مکانى گود حفر شده اند و به مثابه ”آرتزین“ عمل مىکنند. بعضى از منابع ها نوشته اند آب چاه از باران و سرریز تل و صخره بالادست آن تأمین میشد به همین دلیل نام این چاه ها را ”تل آب“ نامیده شده و به مرور به ”تلا“ شهرت یافته اند. جایی دیگر اینگونه بیان شده است که به دلیل کمبود آب در مناطق خشک،از آب به عنوان طلا یاد میشده است،به همین دلیل به این نام معروف شده است.
جنس چاه های طلا در لافت
تل که مشرف بر چاه های طلا است با سطحی سنگی مرجانی آب باران را درون گودال های چاه ها نیز هدایت می کند و به علت این که کف چاه ها با لایه های گچی پوشیده شده اند، برای مدت طولانی آب موجود در این چاه ها خنک و سالم باقی می مانده است. یکی از مواردی بسیار جالب درباره چاه های طلا در لافت تعداد این چاه ها است که به تعداد ایام سال کبیسه ۳۶۶ حلقه بوده و مردم در هر روز از سال دهانه یکی از آن ها رو باز می کردند و از آن برای مصارف روزمره ی خودشان استفاده می کردند.
در اینجا چندین درخت کهور کهن به چشم میخورد، ساقه هاى پیچ در پیچ و گره خورده و قطور خود را درون سنگ فرو برده اند تا ریشهشان را به آب برسانند. مردم این منطقه چاههاى آب و درختان را مقدس می شمارند و در کنار چاه ها و زیر سایه درختان به عبادت میپردازند و بر شاخه هاى کهن ترین درخت با پارچه هاى سبز دخیل میبندند.
مردم بومى معتقدند که این درختها حافظ و نگهبان آب چاهها هستند و سرسبزى آنها نشان دهنده وجود آب شیرین در محل است. آب شیرین و زلال در سفره زیرزمینى و در سنگ شیست کوه جریان دارد که در گودىها تا ۱۰ متر و در بلندی ها در عمق بیشترى به آب رسیده اند.
از دیدنی ترین آنها برکه سنگی لافت است که در کنار چاه های طلا و قلعه نادری قرار دارد. آب باران پس از سرازیر شدن به این برکه وارد چاه ها می شود و آنها را پر می کند. این برکه حدود ۴۰۰ سال قدمت، ۱۰ متر عمق و دهانه ای به قطر ۱۲ متر می باشد.
جاذبه های دیگر روستای لافت در قشم
قلعه نادری لافت: قلعه ای در جنوب روستای لافت وجود دارد که با کمی فاصله گرفتن از چاه های طلا در لافت می توانید آن ها را مشاهده کنید. این قلعه نادری یا نادرشاهی نام دارد و بر اساس یک نقشه ی مربع شکل نیز ساخته شده و آثاری نظیر باروی قلعه، ۳۰ حلقه آب شیرین، ۳ برکه آب، ۲ آب انبار قدیمی و باقیمانده ۴ برج، تمام چیزی است که از آن بر جای مانده است.
زیارتگاه های لافت: دیگر جاذبه ای که بعد از بازدید از چاه های طلا در لافت می توانید از آن ها بازدید کنید، زیارتگاه های لافت است که در بافت قدیمی این روستا نیز قرار گرفته است. در فاصله کوتاهی از لافت، جزیره کوچکی به نام شیخ اندر آبی وجود دارد که فاقد سکنه است و در موقع مد دریا قسمت هایی از آن در زیر آب پنهان می شود. در شمال این جزیره مکانی مقدس قرار دارد که به زیارتگاه شیخ اندرآبی مشهور است و ماهیگیران و دریانوردان احترام زیادی برای آن قائل هستند.
آب انبارهایی با سقف گنبدی: همانطور که می دانید روستای لافت در جنوب ایران قرار دارند و این منطقه به دلیل گرمای زیادی که درش وجود دارد همواره با مشکل آب روبرو بوده است، از همین رو گزینه های مختلفی برای تامین آب مورد نیاز ساکنان وجود دارد که به غیر از چاه های طلا در لافت آب انبارهایی با سقف گنبدی هم در این منطقه وجود دارد که محلی برای ذخیره ی آب باران محسوب می شده اند. در لافت و اطراف آن حدود ۳۴ برکه وجود دارد که با سقف های گنبدی شکل و سفید رنگ شان شناخته می شوند؛ این نوع سقف در برابر گرمای جنوب ایستادگی کرده و مانع تبخیر آب می شود.
گورستان های تاریخی لافت: در ادامه ی لافت گردی می توانید به سمت گورستان های تاریخی این روستا بروید که قبرهایی با قدمت هزاران سال پیش در آن قرار دارد. یکی از این گورستان ها در اطراف زیارتگاه سید حسن پسر سید منصور قرار دارد و به نام قبرستان دارالمغفره مشهور است.
اسکله باستانی: قرارگیری این روستا در میان آب های نیلگون خلیج فارس باعث شده تا اسکله های آن نقش مهمی را در تردد مردم و ارسال و دریافت کالاها بازی کنند. در این روستا آثاری از یک اسکله وجود دارد که ساخت آن به دوران مادها، هخامنشیان و ساسانیان برمی گردد و با سنگ های لبه دار ساخته شده است.
