خانه ملک یکی از برجسته ترین آثار تاریخی است که در خیابان امام خمینی مشهد واقع شده است. خانه ملک منزلگاه فردی نیکوکار و ثروتمند مشهدی به نام حاج ملک حسین بوده است. روایت است که ملک حسین یکی از ثروتمندترین افراد در طی 100 سال اخیر بوده است و از دارایی های بی نهایتی برخوردار بوده است.
حاج ملک حسین در طول سالیان دراز اجاره دار تمام املاک و اموال منقول و غیر منقوا آستان قدس رضوی در مشهد مقدس بوده است. وی از هوش و ذکاوت زیادی در امور اقتصادی و بازار داشته و از این راه توانست ثروت زیادی را برای خود کسب کند. بی شک علاقمندان با دیدن آن و اشنایی با زندگی حاج حسین ملک می توانند تجربیات اقتصادی قدیم او را مدرن کرده و سرلوحه امور اقتصادی خود قرار دهند.
حاج حسین ملک که در سال 1251 هجری شمسی در تهران به دنیا آمد، قسمت اعظم ثروت خود را از راه ارث پدری به دست آورده بود و پس از مدتی شروع به وقف اموال خود کرد.کتابخانه ملی ملک در تهران، دو بیمارستان در تربت جام و چناران، باغ ملک آباد و 200 هکتار زمین به تمام فرهنگیان مشهد از جمله اوقاف این فرد خیر به شمار می‌آید.
این ملک از جاهای دیدنی مشهد، در بین تمام خانه های تاریخی مشهد سرآمد همگی می باشد. این خانه در دوران قاجار ساخته شده است و در سال 1377 در مجموعه ی آثار ملی قرار گرفته است. این ساختمان که حاصل هنر معماری ایرانیان در اواخر دوره ی قاجار می باشد، یکی از زیباترین و منحصر به فردترین بناهای تاریخی در مشهد می باشد که توجه هرگردشگری را به خود جلب می کند.
خانه ملک که در گذشته بسیار بزرگتر از امروز بوده، اما اکنون تنها بخش بیرونی آن برجای مانده که شامل دو طبقه است. خانه ملک زیربنایی برابر با 600 متر مربع دارد و زمین آن نیز 1659 متر مربع است.طبقه بالایی دارای سقف مشبک و منبت کاری شده چوبی و شومینه گچبری زیبایی است. تلفیق معماری سنتی و اروپایی و استفاده از المان‌های خاص معماری بر زیبایی این خانه تاریخی افزوده است.
امروزه این مکان تاریخی میزبان و مرکز هنرهای سنتی و میراث فرهنگی و گردشگری مشهد می باشد و در سال 1385 به عنوان “خانه توریست” معرفی و نامگذاری شد.در خانه ملک مشهدی، امروزه کارگاه های آموزشی بسیاری زیر نظر اساتید برجسته ی کشور برگزار می گردد. از جمله ی این کلاس ها می توان به کارگاه آموزشی سفال و سرامیک، آموزش لعاب کاری،کارگاه بافت فرش و گلیم بافی، آموزش سوزن دوزی و دوخت سنتی،کارگاه منبت کاری و معرق کاری اشاره کرد. شایان ذکر است که آموزش های دیگری از جمله جلد سازی و صحافی هم انجام می شود.
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، حمام ملک را حمام خصوصی و ویژه در مشهد در دوران خود معرفی کرده است. حمام آن که در زیر خاک در باغ خانه ملک مدفون شده بود به کمک باستان شناسان کشف شد. مساحت ین حمام 127 متر می باشد و زیر زمینی می باشد. این حمام زیر زمینی که با معمار ی اسلامی ساخته شده است دارای بخش های مختلفی می باشد. اگر شما ازاین حمام دیدن کنید با این قسمت ها در حمام خانه تاریخی ملک مشهدی روبرو می شوید ازجمله: گرمخانه، میان در، سرویس بهداشتی، نمازخانه، آتش دان و انبار چوب و مواد سوختنی.
نمای آن تلفیقی از معماری قاجاریه، پهلوی و سنتی و اروپایی می باشد. این تلفیق باعث شده است این بنای تاریخی از زیبایی و اهمیت زیادی برخوردار باشد.
