سازه های آبی شوشتر در فهرست میراث جهانی یونسکو

سازه‌های آبی تاریخی شوشتر مجموعه‌ای به هم پیوسته از پلها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب هستند که در ارتباط با یکدیگر کار می‌کنند و در دوران هخامنشیان تا ساسانیان، جهت بهره‌گیری بیشتر از آب ساخته شده‌اند. در سفرنامه مادام ژان دیولافوآ باستان‌شناس نامدار فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده‌است.

سازه های آبی شوشتر کجاست؟

منطقه خوش آب و هوا و زیبای سازه های آبی شوشتر خوزستان یکی از مناطق خوش آب و هوای ایران است که می توانیم به شما مسافران و جهانگردان عزیز معرفی نماییم. شما میتوانید در تور اهواز گردی به این مکان هم سری بزنید.

شوشتر به دلیل موقعیت ویژه ای که در جلگه خوزستان دارد، محل رودخانه های کارون و دز است. رودخانه دز از غرب شوشتر می گذرد و به نوعی مرز این شهر با شوش و دزفول را می سازد. امّا رودخانه کارون با عبور از کوهپایه های بختیاری پس از سد گتوند وارد دشت عقیلی می شود، سپس با گذشتن از تنگه ای بین کوه های فدلک و کوشکک به طور کامل در جلگه خوزستان جاری می شود.

آب رودخانه کارون پیش از ورود به شوشتر به تخته سنگ بزرگی که شوشتر روی آن بنا شده، برخورد می کند و توسط بند میزان به دو شاخه گرگر و شطیط تقسیم می شود. شاخه گرگر کارون از داخل شهر عبور کرده، آبشارهای زیبایی را بوجود می آورد. بسیاری از تأسیسات آبرسانی قدیم مثل آسیاب ها، کانال های پل، سد بندها و آبشارها بر روی سازه های آبی شوشتر در استان خوزستان ساخته شده که از عجایب روزگارها به شمار می رفت. ساختار شوشتر و دزفول تابع متناسب بودن زمین، جایگاه صخره ها و پستی و بلندی های خاک و سیلان رودخانه ها است. معماری آجر و سازه های آبی شوشتر از لحاظ ساخت دارای ابداعات خاص و ویژه ای است.

مجموعه سازه های آبی شوشتر خوزستان در جهت بهره گیری از نیروی آب به عنوان محرک آسیاب های صنعتی ساخته شده است. یکسری آسیاب در سازه های آبی شوشتر برای آرد کردن گندم به کار می رفته است. همچنین تعدادی از آسیاب های سازه های آبی تاریخی شوشتر برای تولید نیروی برق برای تعدادی از خانوارهای همجوار استفاده شد. سازه های تاریخی آبی شوشتر دارای 33 آسیاب بوده است.

سرچشمه و آب گیری مجموعه سازه های آبی شوشتر از نهر گرگر صورت می گیرد. آسیاب های آبی شوشتر به عنوان اولین شهر صنعتی بوجود آمده در ایران به شمار می آید. بیشترین قسمت فعالیت آسیاب های آبی شوشتر مربوط به کانال ها و تونل ها بوده و آب را از پشت سد گرگر به محوطه هدایت کرده و از طریق کانال های فرعی به مصرف آسیاب ها می رسید.

ورودی های مجموعه سازه های آبی شوشتر، امکان  ایجاد دسترسی به مجموعه را میسر می ساخت که فقط از طریق پلکان امکان پذیر بود.

سازه های آبی شوشتر یونسکو 

سازه های آبی شوشتر نقش بسزایی در تامین آب کشاورزی، آب شرب و ارتقاء سطح زندگی شهری شوشتر داشته است. این سازه ها با قرار گیری در شهر شوشتر تاثیر بسزایی در رونق بخشی به گردشگری شهر شوشتر و بالابردن سطح کیفی شهر را داشته است. شهر تاریخی شوشتر با قرار دادن نام این سازه های آبی به بزرگترین موزه آبی دنیا توانسته تا در میان میراث جهان دریچه ای نو در راستای فضای شهری ارائه دهد.

در سال 2009 میلادی سازه های آبی شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران به ثبت جهانی یونسکو رسید.

اگر می خواهید از شهرک شوشتر نو که در سال 2000 میلادی جایزه جهانی معماری را گرفت دیدن نمایید و یا طبیعت زیبای کرانه های کارون را ببینید و از تماشای دشت گل زیبا لذت ببرید و حتماً به استان خوزستان و شهر شوشتر سفر نمایید.

عکس های سازه های آبی شوشتر

بند دارا

بند دارا در منطقه میاناب و بر روی رود گرگر ساخته شده و مربوط به دوران هخامنشیان است.

بند دختر

بند دختر در آخرین تنگهٔ کوهستانی که رود کارون از آن عبور می‌کند، بنا شده‌است.

بند ماهی بازان

بند ماهی بازان در اراضی شهر تاریخی دستوا و به منظور بالا نگهداشتن سطح آب ساخته شده‌است. این بند با شماره ۴۲۰۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

نهر داریون

نهر داریون در دوره داریوش اول هخامنشی حفر شده و وظیفه آبیاری دشت میاناب شوشتر را داشته‌است. این نهر با شماره ۴۱۴۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

نهر گرگر

رودخانه دست کند گرگر، ساخته شده در دوره هخامنشی

نهر گرگر شاخه‌ای مصنوعی از رود کارون است که در شمال شهر شوشتر توسط بند میزان از رود کارون جدا می‌شود و راه جنوب را در پیش می‌گیرد. این نهر با شماره ۱۷۵۹۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

بند میزان و کلاه فرنگی

بند میزان یک اثر بسیار مهم در مجموعه بناهای آبی تاریخی شوشتر است که رودخانه کارون را به دو شاخه شطیط و گرگر با نسبت مشخص ۴ دانگه و ۲ دانگه تقسیم می‌کند. این بند با شماره ۲۳۳۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

پل بند شرابدار

بند شرابدار در جنوب شوشتر و بر روی شاخه‌ای از نهر داریون موسوم به نهر رقت به صورت شرقی- غربی قرار گرفته‌است. این سازه را بین دو بنای آبی مهم پل بند لشکر و پل بند ماهی بازان شاهدیم که در ضلع جنوبی آن قسمتی از حصار شهر قرار گرفته‌است. این پل بند با شماره ۴۲۱۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

سازه‌های شوشتر در نگاه سیاحان

یکی از سفرنامه نویسان مشهور که از عجایب شوشتر تعریف و تمجید کرده‌است ابن بطوطه است او در این شهر با علمایی ملاقات نموده که از علم و دانش آن‌ها شگفت زده شده‌است او از شوشتر با نام عربی شده و معرب توستر یا تستر نام برده است. او همچنین از عظمت پل‌های شوشتر نام برده است.