شهر فین در شمالغربی در فاصله ۹۵ کیلومتری بندرعباس قرار دارد.محصور شدن فین در میان دیوارۀ کوهستانی و فاصلۀ آن از دریا باعث شده است که آب و هوای گرم و خشک داشته باشد. در واقع فین یکی از گرمترین مناطق استان هرمزگان در فصل تابستان است. اما به دلیل وجود چشمههای آب شرب و حفر قنات از روزگار گذشته، این منطقه سرسبز بوده است. به ویژه وجود گونههای متعدد نخل در این منطقه، فین را به نخلستان انبوهی تبدیل کرده است.
فین به معنی آمدن و تنفس را به تندی از بینی بیرون دادن آمده است (فرهنگ دهخدا و فرهنگ معین). نام فین در سه جای ایران به ثبت رسیده است: فین کاشان یعنی همان شهری که در حمام آن امیرکبیر را رگ زدند. دوم فین در الیگودرز و سوم فین بندرعباس. وجه اشتراک این سه منطقه وجود چشمهها و رودخانههای آب شرب و رواج زراعت و باغداری در آنهاست.
نام فین از گذشته همراه با مارم آمده است. مارم، بزرگترین روستای فین است که در فاصلۀ سه کیلومتری غرب آن واقع شده است. تعداد دهستانهای فین و مارم در منابع متفاوت ذکر شده است. دهخدا، فین را دارای بیست و هشت آبادی میداند در حالی که برخی مورخان تعداد آبادی های اصلی فین و مارم را هفده روستا آورده که عبارتند از: کوران، رضوان، سرزه، گیشان (خوشنگان)، کُهتَک وتیزَج، باغستان، تربویه، کَهن بالا (کهن به معنی قنات)، دُم تنگ، دشت، پشت تنگ، جونگان، مزرعۀ رضوان، فورخورج، کووه، لاور مورو، هرمودر و رضوان.
البته تعداد روستاهای تابعۀ فین بیش ازهفده روستا میباشد.براساس تقسیمات کشوری جدید، بخش فین بندرعباس شامل دهستانهای فین،سیاهو وگُهرِه است. فین ازسال ۱۳۳۷ شمسی به عنوان مرکز بخش فین شناخته شد.
این منطقه در روزگار باستان جزو اقلیم پارس وبه دلیل واقع شدن بر سر راه بندرعباس فعلی یکی از مسیرهای تجاری بوده است که فرمانروایان جهت لشکرکشی به مناطق جنوبی همواره به این منطقه توجه میکردند.
جاهای دیدنی فین هرمزگان
چربه مارم – آبشار مارم
چربه و آبشار دیدنی مارم از معدود جاهایی است که هر گردشگری که به فین میاد محال است از اون دیدن نکنه .چربه مارم بخاطر ساختار زیبا و طبیعی اون یکی از دیدنی ترین جاهایی است که در تمام ایام هفته و مخصوصاروزهای تعطیل شلوغه . در بیشتر تعطیلات و اعیاد در این مکان مراسم جشن و مسابقه برگزار میکنند و شاهد حضور عده کثیری از مردم از سراسر استان در آن هستیم.
این مکان همچنین بخاطر داشتن آب روان و خنک محل بسیار مناسبی برای حمام و آب تنی می باشد.
حمام فین هرمزگان
حمام فین با قدمت دوره قاجاریه، در شهر فین از توابع شهرستان بندر عباس در استان هرمزگان قرار دارد. این حمام در شمال شرقی شهر فین و در نزدیکی استخر فین واقع شده است.بنای اولین این اثر تاریخی مربوط به دوره قاجاریه میباشد که در آن دوره فاقد سقف بوده، اما بنای حاضر حدود سالهای ۱۳۴۰ ساخته شده است.مساحت این بنا بیش از ۷۰ متر است و از مصالح سنگهای تراشیده با ملات سیمان ساخته شده است.
همچنین از سیمان سفید برای روکش کردن دیوارههای فضای داخلی بنا استفاده شده است.در قسمت شمالی بنا درگاه ورودی قرار دارد که به وسیله یک راهپله به فضای درونی حمام راه دارد.فضای درون حمام نیز از دو بخش تشکیل شده؛ بخش اول دارای ۲ گنبد بوده و یک بینه در قسمت غربی آن وجود دارد.
باغ شهر فین
این یاغ یکی از نمونه های نادر و واقعی باغ شهر در سطح کشور و تنها باغ شهر جنوب هرمزگان است و همچنین قلعه فین نیز در این باغ قرار دارد.
قلعه فین
پاییز و زمستان، فصل سفر به جنوب کشور است. آب و هوای متعادل، جاذبه های فراوان، آب های شفاف خلیج فارس، مردم خونگرم همگی در کنار هم جمع شدهاند تا یک مسافرت فراموش نشدنی را به گردشگران تور بندرعباسِ رقم بزند. استان هرمزگان با این همه دیدنی همیشه زبانزد خاص و عام بوده است. اگر در سفر به بندرعباس به 95 کیلومتری استان هرمزگان بروید، به شهر فین میرسید و از شاهکار معماری دوره ایلخانی و تیموری به نام قلعه فین بندرعباس دیدن میکنید. این قلعهی عجیب و اسرارآمیز، بر روی تپهی بلندی واقع شده است که شکوه و عظمت خود را به رخ تمام گردشگران این شهر میکشاند. قلعه فین با فضای بزرگی و وسیعش 180 متر عرض و 290 متر طول دارد که بسیار تماشایی و دیدنی است. باستانشناسان معتقدند که این قلعه در اواسط ورود اسلام به ایران احداث شده است که در گذشته بیشتر کاربرد نطامی و حفاظتی داشت. در ساخت بخشهای مختلف قلعه فین بندرعباس، از مصالحی همچون ساروج، خشتهای مربع و سنگهای نامنظم استفاده شده است.
در بازدید از این قلعه در گوشه شمال شرقی برج مدوری به چشم میخورد که قسمتهای زیادی از آن فرو ریخته و اکنون شما دیواری را میبینید که نزدیک به 9 متر طول دارد و ارتفاع باقیمانده این دیوار به حدودا 3 متر میرسد. سفالهای پراکنده در دامنههای تپه طبیعی قلعه فین حکایت از این داستان دارد که زمان ساخت و قدمت این قلعه تاریخی به دوره ایلخانی و تیموری برمیگردد و تا دهههای اخیر نیز مورد استفادهی خانهای منطقه قرار میگرفت، چرا که بر روی دامنه تند آن الحاقاتی با اسکلت فلزی،سیمان، آجر و کاشی ساخته شد و بعدها به بدنه قلعه فین اضافه گردید.
آبگرم های فین ( ابگرم گرمش )
آبگرم معروف به آبگرم گرمش ( به فتح گ و ضم میم) در حدود ۳۰ کیلومتری غرب شهر فین واقع شده است که با خواص درمانی فوق العاده یکی از معدود آبگرمهای منحصر به فرد در بخش فین به شمار می رود.
روستای کهتک روستایی است در شمال غربی شهر فین و در پشت کوهی معروف به کوه آردان است.
از جاذبه های گردشگری این روستا می توان به جنگل های زیبای درختان سمیل ، کشاورزی انبوه ، مزارع سرسبز ، کوه زیبا و باشکوه باز و از جمله سد هایی که در این روستا احداث شده اند اشاره کرد.
در این روستا یک سد خاکی در قسمت شرق احداث شده و سدی دیگر که از بتون ساخته شده و در غرب روستا قرار گرفته است.
بارندگی های اخیر در منطقه باعث شده بود که مخزن سد بتونی با تمامی بزرگی و گنجایشی که داشت پر از آب شود و منظره ای زیبا را بوجود آورد.
جاذبه های گردشگری غرب فین(روستای پشتنگ و آبگرم بی بی)
مناظری که در این حوزه وجود دارند از لحاظ کمی زیاد و واقعا بی نظیر است و در صورتی سرمایه گذاری می تواند باعث جذب توریسم و گردشگر شود.
کوه باز فین هرمزگان
کوه باز با ارتفاع ۲۴۴۹ متر در شمال بخش فین از توابع بندرعباس قرار دارد، این کوه دارای خط الراسی پیوسته با کشیدگی از غرب به شرق می باشد.
دامنه ها ی جنوبی این کوه پر شیب و در شمال با دره ها و بریدگیهای ناشناخته احاطه شده است،کانون های زیستی منطقه عبارتنداز : فین، مارم، تیربوئیه، پشتنگ، کهتک، باغستان، گهره، قطب آباد. قله اصلی این بلندی تقریبا در مرکز خط الراس واقع شده است.
کوه باز یکی از بلندترین کوه های فین است که به اعتقاد بنده طلای زرنگار فین همین کوه باز است، کوه باز از روستای نارکان شروع و به روستای مزدون- چلو- گلدنو – دمتنگ مصری – دازان – باغستان – کهنه بالا – مینگو – کهتک – تربکستان -تربوییه و به تنگ حیدری ختم می شود.
روستای کوران
روستای کوران واقع در ۷۰ کیلو متری بخش فین تابع شهرستان بندرعباس است که در دل کوههایی واقع شده که شرایط آب و هوایی آن به گونه ای کرده است که فقط مدت ۲ ماه شاید کمتر هوای این منطقه گرم شود این روستا دارای محدوده جغرافیایی است که از شرق به روستای دشت( چاهان) از جنوب غرب به زاهد محمود از غرب به لارستان و از شمال با مناطقی از حاجی آباد و فارس ارتباط دارد.
روستای دم تنگ فین هرمزگان
روستای دم تنگ که در فاصله ۳۵ کیلومتری شمال شهرفین واقع شده بادارابودن مناظرطبیعی زیبا ازجمله پتانسیلهای بلقوه درزمینه جذب گردشگردرسطح بخش فین است.
روستای کهتک
روستای کهتک روستایی است در شمال غربی شهر فین و در پشت کوهی معروف به کوه آردان است.از جاذبه های گردشگری این روستا می توان به جنگل های زیبای درختان سمیل ، کشاورزی انبوه ، مزارع سرسبز ، کوه زیبا و باشکوه باز و از جمله سد هایی که در این روستا احداث شده اند اشاره کرد .در این روستا یک سد خاکی در قسمت شرق احداث شده و سدی دیگر که از بتون ساخته شده و در غرب روستا قرار گرفته است .
بارندگی های اخیر در منطقه باعث شده بود که مخزن سد بتونی با تمامی بزرگی و گنجایشی که داشت پر از آب شود و منظره ای زیبا را بوجود آورد.
روستای چلو گهره بخش فین
روستای چَلو (chalow) در دهستان گهره از توابع بخش فین شهرستان بندر عباس در استان هرمزگان در جنوب ایران است.
تلفظ: (چَلو chalow) در گویش محلی ساکنان اطراف بندرعباس به محلی اطلاق میشود که مالامال و لبریز از آب باشد، و مناطقی که آب فراوانی دارند به این نام خوانده میشوند . ارتفاع این روستا از سطح دریا ۶۱۰ متر است ، روستای چَلو در دو کیلومتری غرب مرکز دهستان گهره واقع شدهاست و فاصله آن تا شهر فین ۷۰ کیلومتر می باشد.
روستای شیخ عالی
روستای شیخ عالی در ۱۰کیلومتری جاده فین به بندرعباس قرار گرفته است و یکی از روستاهای است که از حیث کشاورزی رونق خوبی دارد خوب البته این امر به خاطر منابع خوب آبی است که در این روستا وجود دارد بطوری که قسمتی از آب شرب فین از ۲ حلقه چاه این روستا تأمین می شودوتعداد ۳ خانوار در این روستا زندگی میکنند.
پخت حلیم در خمرههای گِلی در محرم
عاشقان اباعبدالله الحسین(ع) بر اساس یکی از سنتهای قدیمی محرم در منبرهای شهرستان فین خمره حلیم نذری بار میگذارند.
طبخ حلیم در خمرههای گِلی (جُم) از آغاز محرم، به سبکی خاص در منبرهای (حسینیههای) شهرستان فین آغاز میشود. خمرههای مخصوص پخت حلیم را از لشتغان که از گذشته مرکز سفالگری هرمزگان بوده خریداری و بدنه بیرونی آن با موی بُز و گلاندود میکنند سپس در چالههایی که قبلاً تعبیهشده گل میگیرند تا ثابت شود و تکان نخورد.
پخت حلیم از ساعات آغازین صبح شروع میشود و به صبر و بردباری فراوانی احتیاج دارد. بسیاری از لغت شناسان نام این خوراکی را برگرفته از واژه عربی حلیم و از ریشه حلم و بردباری میدانند زیرا که پخت این خوراک به صبر و حلم زیادی نیاز دارد.
حلیمی که داخل جُم و روی آتش چوب و هیزم پخته می شه (عکس پایین ) خیلی خوشمزهتر از حلیمی که داخل دیگ پخته میشود و طرفداری بیشتری دارد.
جُم حلیمی خمرهای به بلندی تقریبی یک متر و مخروطی شکل است و برای تهیه حلیم به ترتیبی خاص گل میگیرند. این کار هنگام افروختن آتش مانع از ترکیدن خمره سفالی میشود. هیزم بار گذاشتن حلیم از کنده درخت نخل یا تا فال است و بافاصله در کنار خمرهها قرار میگیرند. تعداد آنها بین 4 تا 5 خمره است. به میزان دوسوم جُم از آب پر میشود و در ادامه 5 کیلو بلغور گندم به آن اضافه میشود.
مراسم حلیمپزی در خمرهای گلی در فین که قدمت 400 ساله دارد در فهرست معنوی میراث فرهنگی کشورمان ثبتشده است.مراسم پخت این نذری در منبر شیخ غلام محمد حاج علی، منبر خضر، منبر قتال یا ولیالله، منبر کل تراب یا پا قلعه و منبر کل خیری منسوب به خانواده جعفریها معمولاً طبخ میشود.
خمرههای مخصوص پخت حلیم را از لشتغان که از گذشته مرکز سفالگری هرمزگان بوده خریداری و بدنه بیرونی آن با موی بُز و گِل اندود میکنند سپس در چالههایی که قبلاً تعبیهشده گل میگیرند تا ثابت شود و تکان نخورد. این کار هنگام افروختن آتش مانع از ترکیدن خمره سفالی میشود.هیزم برای پخت حلیم از کنده درخت نخل یا تافال است و بافاصله در کنار خمرهها قرار میگیرد.
مردان هیئت به همراه یک آشپز خبره بر نحوه پخت حلیم نظارت دارند و باهم زدن حلیم مراقب ته نگرفتن نذری هستند که در اصطلاح محلی این عمل را (دار توی حلیم آوردن) میگویند. حوالی عصر حلیم آماده میشود و عزاداران پس از مراسم سینهزنی یا در بازگشت از مراسم معروف تعزیهخوانی (منبرپاقلعه فین) در گروههای چندنفری به منبرهای محل توزیع نذری میروند. در پایان دهه اول محرم جُم ها از زمین خارج و تمیز میشوند و در انبار حسینیهها و تکایا قرار میگیرند تا سالی دیگر و محرمی دیگر فرارسد و بساط حلیمپزان به سبک فرهنگ مردم فین برپا شود.
