مرغک رود یا رود شاندرمن از جاذبه های گردشگری ماسال است. رود شاندرمن، رودی است با جریان آب دائِمی از حوضه دریای خزر, که در شهر شاندرمن از توابِع شهرستان ماسال واقع گردیده است.
این رود از دو آبریزه مهم زیر سرچشمه گرفته است:
ارتفاعات کوه«بزندار Bezen Dār» در ناحیه شرق ییلاق تابستانی «لارَهژییَه».
کوههای«وَناوْ» از منطقه عمومی خشکهدریا در ۲۸ کیلومتری باختر شهرستان ماسال و شاندرمن.
آبریزهی اول با گذر از جنگل انبوه و متراکم «لیرزانَه Lirzānah» با رودخانهی «کورَکَش» مخلوط میشود و سپس درّه جنوبی کوه «چِمَهپِشْت» را به سمت خاور طی میکند و در ناحیه لَچور با شاخه منشعب از منطقهی ییلاقی «وَناوْ» حومهی خشکهدریا (آبریزه دوّم) مخلوط میشود.این رود آنگاه پس از عبور و سیرابکردن مناطق وسیعی از روستاها و مزارع و شالیزارهای منطقهی عمومیشاندرمن، در ناحیه ضیابر از طریقغازیان وارد تالاب بندرانزلیمیشود.
مختصات جغرافیایی مرغک عبارت است از:
طول مسیر ۴۵ کیلومتر,
ارتفاع سرچشمه ۲۷۰۰ متر,
ارتفاع ریزشگاه ۲۸- متر,
شیب متوسط ۶% (ششدرصد),
مسیر کلی جریان آب, خـاور شمالی.
بخشی از حوضه آبریز مرغکرود را نواحی کوهستانی مرتفع و بخش دیگر را مناطق کمارتفاع مشرف به دریای خزر تشکیل میدهد.
اگرچه تالشان منطقه این رود را با نام «لالَهرِوار» به معنای «رودخانه بزرگ» میشناسند ولیکن در محافل رسمی و اداری با نامهای «مُرْغَکْ» و «شاندِرْمَن» و «اَلکانَ رود» شناخته میشود
برخی از چشمهها و رودها و ریزابههای تشکیل دهندهی عمدهی رود مرغک از مبداء تا انتها عبارتند از:
چشمههای کوه و ییلاق وسیع «سِرَسی» (سرخسنگان),ریزابهی چشمههای ییلاقات و کوههای «اورَهبند»,«وَناوْ» و «دَشتِه», «چشمههای ییلاقات گُلیدَشْت و چَرَهچال», «چشمههای پرآب کوه اَمْروئَهخْوار», «پوستَهلیوَهچِمَه» منشعب از ییلاق نایَهشَر.
رودخانه خروشان ییلاق «خوئَهلونَه», آب این رودخانه از چشمههای کوههای «سیفآستونَه», «کَلَهنا چِمَه»، بند و کوه دیدنی«شَلَهخوار» و دیگر آبریزههای حومه تأمین میشود.
درّهی سِرَهکَشْ. باید توجه داشت چشمهها و درههای مذکور ابتدا به استخر بزرگ خشکهدریا (دریاچهی خشکهدریا) سرازیر میشوند و پس از لبریز شدن این استخر بزرگ، از زاویه جنوب شرقی آن خارج و راهی نقاط پاییندست میشوند.
چشمههای ییلاق و کوه سرسبز «وییَرگا»،درهی کوه اَسبَهریسَه, چشمهها و آبریزههای فراوان کوه سَربَهدار,چشمههای قشلاق کوهسار, که این مسیر دارای آبشارهای زیبایی است؛ نظیر آبشار پلهکانی «شَتَهمیل»،دهها دره و چشمهی منشعب از کوههای «مِلاسون، خِماسون، اَنْدَهچَر، آویشو (غار منحصر به فرد آویشو) و …»
شاخه اصلی رود مُرْغَکْ که بعضاً در کتب متقدم با نام «چالهسرا» نام برده شده است, ضمن عبور از دیواره شمالی کوههای امامزاده شفیع و دران و با گذر از مرز جنوبی روستای چالهسرا و مرز شمالی روستای سیاهمرد, از نیمه جنوب غربی وارد بازار شاندرمن و از نیمه جنوب شرقی این ناحیه عبور کرده و راهی روستاهای پاشْکَم, توسَهسرا, قَران, خشکرودبار, بیشَهگاه (ویشَگا), ضیابر و… میشود.
رود مرغک در نهایت با پیوستن به شاخهای از رودخانه «خالهکائی» در محل کوتمجان به چکور در بهمبر میرسد و سپس وارد تالاب سیاکشیم و از آنجا به خزر میپیوندد.
رود شاندرمن از نظر میزان آبدهی سالانه, در مقایسه با رودهای شاخه فومنات (تالاب انزلی) غرب گیلان, در ردیف هفتم قرار دارد. از ایستگاه امامزاده شفیع به بعد سطحی برابر با ۲۳۱ کیلومتر مربع حوزه آبخیز این رود است.
وفور آب مناسب و قابل استفاده در امور زراعی و کشاورزی سبب گردیده تقریباً از همان سرچشمه تا انتها که نزدیک تالاب انزلی میباشد تمامی شالیزارهای مسیر از آن بهرهمند شوند.
اگرچه تا روستای طالبدره مزارع بهرهمند از آب رود مرغک انگشتشمار و بسیار کم و موردی است ولیکن از این روستا به بعد هرچه مسیر مرغک طولانیتر میشود وسعت بهرهبری از آب آن نیز افزونتر میگردد. چه آنکه این مسیر را دشتهایی پیشروست که دیرزمانی است به مزارع و شالیزارهای برنج تبدیل گشتهاند.
پلهای مهم و معروف و قدیمی بر روی این رود
برای تردد از روی رودخانه و سهولت رفت و آمد به طرفین آن در نقاط بسیاری از رودخانه پلهایی تعبیه شده است. برخی از مهمترین و پررفت و آمدترین پلهای رود شاندرمن, از مبداء به مقصد عبارتند از:
پل کوهسار: اولین پلی است که در دل جنگلهای منطقه بر روی رودخانه شاندرمن نصب است تا اهالی ییلاقات جنوبی منطقه شاندرمن را به طرفین رودخانه منتقل نماید. این پل تماماً از چوب درختان جنگلی بوده و قابل استفاده برای رفت و آمد انسان و همچنین تردد چهارپایان کوچک و بزرگ میباشد.
پل لَچور: این پل بر روی دهانه ورودی شاخه شمالی رود مرغک که از ییلاقات «دولی گیریه» و «أمرادول» میآید, زده شده است. به نظر میرسد پل لچور قدیمیترین پلی است که بر روی رود شاندرمن احداث شده است.
پل لِلکونی روار، پل حاجیبیجار،پل طالبدره،پل چالهسرا،پل شاندرمن: پل مواصلاتی و بسیار مهم و استراتژیکی است که دو نیمهی بازار و شهر شاندرمن را به هم متصل مینماید. پل قران، پل خشکرودبار.
