شهرستان پرجمعیت و زیبای عجبشیر یکی از مناطق بکر گردشگری آذربایجان شرقی است که روستاهای زیبای آن سالهاست مقصد گردشگری خیل عظیمی از مردم کشورمان بوده است.
شهرستان عجب شیر در سینه جلگه حاصلخیز، روی رسوبات غنی رودخانه قلعه چای، در دامنه جنوبی ارتفاعات تورجان از پیش کوههای توده سهند واقع شده و دارای آب و هوای نسبتا معتدل است تا حدی که در ایام نوروز گرم تر از سایر نقاط آذربایجان شرقی بوده و پذیرای میهمانان نوروزی است.عجب شیر با 30 هزار نفر جمعیت و با برخورداری از آثار متعدد تاریخی که قدمت برخی از آن ها به سه هزار سال نیز می رسد و مناظر طبیعی منحصر به فرد خود همه ساله گردشگران زیادی را درفصول مختلف سال به خود فرا می خواند.
وقتی از تبریز فاصله می گیری بهشتی از شهرها و روستاهای زیبا را می بینی که هر یک در سمت و سویی از آذربایجان شرقی قد برافراشته اند و گردشگران زیادی را مجذوب زیبایی های خفته خود کرده اند.
شهرستان عجب شیر با مساحت 750 کیلومتر مربع از شمال به شهرستان های زیبای اسکو و آذرشهر، از شرق به مراغه، از غرب به دریاچه ارومیه و از جنوب به بناب محدود است.
این شهرستان به جهت نزدیکی به مرکز استان از امتیازات ویژه ای برخوردار است، چنانچه قصد سفر به این شهرستان را دارید می توانید با یک تیر دو نشان بزنید، هم به تبریز و اماکن تفریحی و تاریخی آن سر بزنید و به جهت نزدیکی تبریز به عجب شیر و روستاهای خارق العاده آن می توانید به عجبشیر هم بیایید و از نزدیک طعم میوه های خوشمزه روستاهای این شهرستان را بچشید.
این شهرستان در 90 کیلومتری مرکز آذربایجان شرقی قرار دارد و غرب آن به نمک زار دریاچه ارومیه محدود می شود.
وجود این شوره زارها سبب شده که مسافران زیادی برای درمان و شفا بخشی به ساحل دریاچه بیایند و دستها و پاهای خود را در شوره زار نمک دفن کنند و باعث درمان بیماری های خاص عضلانی، استخوانی و آرتروز خود شوند.
اگر در فصل بهار به این شهرستان سفر کنید بوی شکوفه درخت بادام از کیلومترها ان طرف تر هم به مشام می رسد و بادام این شهرستان در تابستان مشتری های زیادی دارد.
اگر هم در تابستان به این شهر بیایید، حتما زرد آلو با خود سوغاتی ببرید که زردآلوی عجب شیر خاص است و به گفته کشاورزان و باغداران عجبشیری خوردنش انرژی پنهانی دارد.
البته گوجه فرنگی، انگور، سیب، خیار، گیلاس و گردو نیز از دیگر محصولات این شهرستان است.
دیدنی های عجب شیر
قلعه چای عجب شیر
قلعه چای از توابع شهرستان عجب شیر در استان آذربایجان شرقی در شمال غربی ایران است. سد قلعه چای عجب شیر در ۲۰ کیلومتری این شهرستان واقع شده که در آذر ماه ۸۷ در جریان سفر دوم هیات دولت به استان آذربایجان شرقی به بهره برداری رسیده است. آب سد قلعه چای عجب شير هفت هزار هكتار از اراضی اين شهرستان را تامين مي كند.سد قلعه چای عجب شير روی رودخانه قلعه چای در مختصات جغرافيايی عرض ۳۷ درجه و ۳۱ دقيقه شمالی و طول ۴۶ درجه و ۷ دقيقه شرقی و به فاصله ۲۰ كيلومتری شمال شرقی شهرستان عجب شير واقع شده است.
سد قلعه چای با هدف استحصال ۵۵ ميليون مترمكعب آب از آب رودخانه قلعه چای و همچنین آبياری ۱۱ هزار و ۹۰۰ هكتار از اراضی پاياب ساخته شده است.با اجرای سد قلعه چای ۶۷۰۰ هكتار از اراضی پاياب سد، بهبود و ۵۲۰۰ هكتار نيز توسعه یافته و ۸۵۰۰۰ تن از محصولات اصلی و ۲۰۶۰ تن از محصولات فرعی توليدی منطقه افزايش یافته است.
سد قلعه چای از نوع خاكی با هسته ناتراوای رسی است كه طول تاج آن ۳۳۶ متر، عرض تاج ۱۰ متر و ارتفاع آن از پی ۸۵ متر، طول درياچه سد ۳/۵ كيلومتر در رقوم نرمال است.
حجم مفيد سد قلعه چای ۴۰ ميليون مترمكعب است كه قابليت تنظيم ۵۵ ميليون مترمكعب را دارد و سرريز سد از نوع آزاد و خارج از بدنه سد كه طول آن ۴۵ متر است می تواند ۱۱۷۰ مترمكعب در ثانيه سيلاب را تخليه كند و متوسط دبی رودخانه ۲/۴ مترمكعب در ثانيه می باشد كه متوسط حجم آورد سالانه آن در محل احداث سد ۷۶ ميليون مترمكعب می باشد.
بندر رحمانلو
بندر رحمانلو از توابع دهستان دیزجرود غربی بخش مرکزی شهرستان عجب شیر، در ساحل شرقی دریاچه ارومیه واقع شده است. این بندر یکی از بنادر مهم و به نظر صاحب‌نظران، زیباترین نقطه دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی است که به عنوان منطقه ملی گردشگری معرفی شده است. ساحل این بندر تاریخی از زمان‌های دور و به ویژه قاجاریه، محل تفریح عمومی مردم و شاهان این سلسله بوده است. در سمت شمالی بندر رحمانلو اسکله‌ای برای پهلو گرفتن کشتی‌های باری و مسافری و در بخش جنوبی محلی برای مسافرینی که به منظور استفاده از آب و لجن دریاچه به این بندر می‌آیند، احداث شده است.
از دیگر امکانات این منطقه گردشگری، احداث پیست سوارکاری به طول یک کیلومتر توسط اداره تربیت بدنی شهرستان عجب شیر میباشد.
مساجد چوبی عجب شیر
مساجد چوبی و تاریخی دوره صفوی که خاستگاه معماری ابنیه های چوبی در آذربایجان بوده، به یقین کاخ های چهل ستون، هشت بهشت و عالی قاپو در اصفهان و برخی از ابنیه ها در ایران برگرفته از معماری چوبی آن است.
این مساجد هم اکنون علاوه بر استفاده به عنوان اماکن مذهبی و مقدس، زمینه خوبی برای جذب گردشگران علاقه مند به آثار تاریخی و فرهنگی است.مساجد جامع شیرلو و روستاهای گوراوان و شیشوان از جمله مساجد چوبی شهرستان عجبشیر هستند که سقف چوبی آنها به کنده کاری و رنگ آمیزی های طبیعی و گیاهی زیبایی مزین شده است.
این اثر در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۴۸ با شماره ثبت ۸۷۸ به‌عنوان یکی ازآثار ملی ایران به ثبت رسیده است.وجه تسمیه مسجد جامع شیرلو به دلیل رنگ‌آمیزی آن است. شیر در زبان محلی به معنی سفید میباشد.مسجد جامع “شیرلوی” عجب شیر یکی از مساجد باشکوه و زیبای ستوندار چوبی ایران به شمار می‌رود، شهرت آن به واسطه وجود ستون‌های چوبی، سرستون‌های مقرنس و سقف چوبی منقوش آن میباشد.
وجه تسمیه مسجد جامع شیرلو به دلیل رنگ‌آمیزی آن است. سالانه گردشگران بسیاری که از اقصی نقاط ایران و جهان برای گردش به استان می‌آیند، برای بازدید از این مسجد راهی شهرستان عجب شیر میشوند.مسجد جامع( شیرلو) عجب شیر مربوط به دوران صفویه میباشد، ولی با توجه به کتیبه های موجود در این مسجد برخی تاریخ بنای آن را به دوران قاجاریه نسبت میدهند.
مسجد جامع شیرلوی شهرستان عجبشیر نمودی از تلفیق زیبای هنر و مذهب است.این مسجد تاریخی و زیبا دارای شبستانی بوده که از لحاظ زیبایی با مسجد جامع میدان بناب قابل مقایسه است. شبستان آن به ابعاد ۲۰*۱۵ متر میباشد.
شبستان این مسجد دارای دیوارهای آجری و ستون های چوبی با سرستون های مقرنس و قطار بندی شده و سقف چوبی منقش است.
آبشار هرگلان
آبشار هرگلان در موقعیت جغرافیایی N373528 E460157 در استان آذربایجان شرقی واقع است. عجب شیر در ساحل شرقی دریاچه ارومیه و در ناحیه غربی کوه سهند واقع شده است و آب و هوای سرد کوهستانی دارد. شهرستان عجبشیر با برخورداری از آثار متعدد تاریخی که قدمت برخی ازآن ها به سه هزار سال نیز می رسد و مناظر طبیعی منحصر به فرد خود همه ساله گردشگران زیادی را درفصول مختلف سال به سوی خود فرامی خواند. ابنیه های تاریخی و مناظر بکرطبیعی حاشیه رودخانه قلعه چای و آبشار هرگلان عجبشیر برای گردشگران چشم نواز است. بندر رحمانلو، در سواحل شرقی دریاچه ارومیه که از مناظر زیبای طبیعی و دیدنی این شهرستان به حساب می آید، سالانه هزاران گردشگر داخلی و خارجی را در دامن خود پذیرا می شود.
این آبشار در نزدیکی شهرستان عجبشیر و در حاشیه روستایی به همین نام قرار گرفته است. ارتفاع آبشار در حدود ۵۰ متر است .برای دسترسی به آبشار از روستای هرگلان نیاز به ۲ ساعت پیاده روی سبک است. در بالای صخره ای که بشار از آن فرو میریزد صخره سنگی شبیه به تندیس قرار دارد كه در بين اهالی منطقه به قيز قيه (دختر صخره‌اي) معروف است.
پل قیزیل کورپی خانیان
پل قیزیل کورپی خانیان مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان عجبشیر، بخش قلعه چای، دهستان دیزجرود شرقی، روستای خانیان واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۲۸۵۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کویر کبودان
در شمال شرقی دریاچه ارومیه کویر نسبتا وسیعی وجود دارد که در اطراف آن بیابانی در حال تشکیل است. در گوشه شمال شرق (در فاصله بین بندر شرفخانه در شمال، آبادی داش‌کسن در جنوب) بعد از حریم دریاچه، جلگه کویری وسیعی قرار گرفته که به سمت شرق تا نزدیکیهای تبریز کشیده شده است. این جلگه کویری نام مخصوصی ندارد. مردم آبادیهای مجاور زمینهای کویری را شوره زار و باتلاق میگویند. وسعت کویر بالغ بر ۱۵هزارو ۹۰۰ کیلومتر مربع و نزدیک به ۸۴۸ کیلومتر مربع آن در معرض طغیانهای دریاچه قرار میگیرد. محور طولی کویر حدود ۵۰ کیلومتر و جهت آن از شمال شرقی به جنوب غربی است. پهنای متوسط آن ۳۲ کیلومتر میباشد. ارتفاع مطلق سطح کویر در گوشه شرقی ۱۳۰۰ متر میباشد و مرکز کویر که هم سطح دریاست حدود ۲۵ متر پستتر از قسمت شرقی است. فرازای دریاچه ۱۲۷۵ متر است. کویر کبودان چشم‌گیرترین تضاد را نه تنها در حوضه دریاچه ارومیه بلکه در تمام سرزمین آذربایجان به وجود آورده است.
آب‌های جاری رودهایی که از ارتفاعات شرقی (توده سهند) سرچشمه میگیرد به تلخه رود پیوسته و در نزدیکی آذرشهر به طور مستقیم به دریاچه یا باتلاقهای ساحلی میریزد. به این ترتیب از طرف مشرق هیچ رودی به سطح کویر نمیرسد. رودهایی که از سمت شمال به سمت جنوب جریان دارند، قبل از رسیدن به کویر در سطح مخروط افکنههای بزرگ به شاخههای متعددی تقسیم میشوند و به مصرف آبیاری باغها و زمینهای مزروعی میرسد. آب تمام رودهایی که از سمت شمال و شمال شرقی به حوزه میرسد، دارای مقادیر زیادی نمک است. آجی چای بزرگترین رود این حوضه با بریدن چند گنبد نمکی در مسیر خود بیشتر از همه در تشکیل خاکهای شور و حتی شوری فوق‌العاده دریاچه موثر است.
در سمت غرب بناب رسوبات دریاچهای شامل سیلیست، نمک و رس منطقه را پوشانده و با توجه به نفوذ پذیری کم آب‌های سطحی، موجب ایجاد باتلاق و شورهزار در این منطقه گردیده است. یکی از رودخانههای نسبتا پرآب حوضه آبریز دریاچه ارومیه است. از این رودخانه تعداد ۱۲ نهر در دشت بناب منشعب و اغلب آبادیهای واقع در این ناحیه را مشروب می‌نماید. مازاد آب آن از طریق روستای قراچیق به دریاچه ارومیه میریزد. اراضی این روستا به علت نفوذپذیری کم، نمیتواند تمام آب‌ها را منتقل نماید. در نتیجه اغلب اراضی آن به صورت باتلاق و شورهزار در آمده است. حوزه دشت مراغه و بناب تواماّ در حدود ۳۴۰ کیلومتر مربع وسعت دارد که از این مقدار حدود ۴۰ کیلومتر مربع آن را زمینهای شورهزار باتلاقی تشکیل می‌دهد. زمینهای شورهزار اطراف دریاچه ارومیه که در حدود ۴۰ کیلومتر مربع است از نظر زراعت و مخزن آب هیچ‌گونه ارزشی ندارند.
سمت دشت عجب شیر در حدود ۸۰ کیلومتر مربع وسعت دارد که مقدار ۱۰ کیلومتر از آن شورهزار باتلاقی است. حوزه دشت ملک کندی در حدود ۳۸۰ کیلومتر مربع میباشد که ۸۰ کیلومتر آن را زمینهای شورهزار باتلاقی و بقیه را زمینهای قابل استفاده کشاورزی تشکیل می‌دهد.
امامزاده سیدابوالقاسم(ع)
بقعة امامزاده سید ابوالقاسم در فاصلة ۲ کیلومتری شمال شهرستان عجب شیر و نزدیک قبرستان این شهر واقع شده است. این شهرستان یکی از مهمترین شهرهای استان آذربایجان شرقی می باشد که در جنوب غربی استان واقع شده است. فاصله اش از مرکز استان ۹۰ کیلومتر است و به علت قرار گرفتن در ۸ کیلومتری کرانة جنوب شرقی دریاچة اورمیه و مسیر محور ارتباطی آذربایجان شرقی به استان های آذربایجان غربی ، کردستان و غرب کشور همچنین واقع شدن در مسیر راه آهن استانبول – تبریز – تهران و با دسترسی به امکانات و تسهیلات بنادر رحمانلو ، دانالو و قبادلو و ارتباط با کرانة غربی دریاچة اورمیه از طریق این بنادر از یک موقعیت ممتاز جغرافیایی در سطح استان و کشور برخوردار شده است.۱ عجب شیر با مساحتی در حدود ۱۹۲۸ کیلومتر مربع و با اختصاص ۱۱/۴ درصد از وسعت استان از غرب به دریاچة اورمیه ، از شمال به آذرشهر ، از شرق به مراغه ، از شمال شرق به اسکو و از جنوب به بناب محدود شده است.
قلعه ضحاک عجب شیر
قلعه چای از مناطق نمونه گردشگری آذربایجان شرقی است که در شهرستان عجب شیر واقع است و سالانه گردشگران و علاقه مندان زیادی را به سوی خود جذب می کند.
منطقه گردشگری قلعه چای با فاصله 55 کیلومتری از مرکز شهرستان عجب شیر، غنی از جاذبه های تاریخی و فرهنگی میباشد که چندین جاذبه گردشگری در این منطقه وسیع گردشگری گرد آمده است. گور دخمه تاریخی نیگه چی، روستای صخره ای چهار برود و دو چشمه آب معدنی از شاخص ترین جاذبه های آن به شمار می رود.
منطقه قلعه چای در شهرستان عجب شیرهمچنین دارای پنج قلعه تاریخی و ثبت شده مربوط به هزاره اول پیش از میلاد است که شامل قلعه ضحاک، کهن دژ، جوان قلعه و قلعه حوری است.
قلعه ضحاك در شهرستان عجب شیر با بیش از سه هزارسال قدمت بر فراز كوه «منفرد» با ناگفتنی های بسیار و حكایتهای زیاد، از مكانهای مهم اقوام مانایی و مادها بوده است. این قلعه در شهرستان عجب شیر در آذربایجان شرقی یكی از مكانهای دیدنی است كه در ارتفاع ۲۳۰۰متری از بستر رودخانه «قلعه چای » در دوران تاریخ كهن ایران زمین پا برجا بوده و آثار زیادی در داخل و پیرامون خود از دوران هخامنشیان، اشكانیان، ساسانیان و عصر تمدن اسلامی به یادگار دارد. قدمت قلعه ضحاك به اقوام مانایی و مادها برمی گردد و برای آن در تاریخ نامهای متعددی از جمله ضحاك، اژدهاك، قیز قلعه س، داش قلعه سی، باروآس، رویی دژ و قلعه گویی ذكر شده است.
قلعه ضحاک عجبشیر در سال 1386 توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره 22544 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قابل ذکر است که استان آذربایجان شرقی دارای دو قلعه ضحاک میباشد. دیگری متعلق به شهرستان هشترود است.
