روستای ساتیاری یکی از زیباترین روستاهای اورامانات با مردمانی فهیم و مهمان‌نواز است.روستای ساتیاری از زیباترین جاذبه های گردشگری شهر پاوه در استان کرمانشاه است. این روستا در حد فاصل ۲۵ کیلومتری شهرستان پاوه قرار دارد. روستای ساتیاری نزدیک‌ترین روستا به بخش باینگان است. این روستا از لحاظ جغرافیایی آب‌وهوایی بسیار طبیعی و زیبا دارد. دامنه‌های روستا در فصل زمستان سفیدپوش و در فصل بهار پر از درختان متنوع و دارای سرسبزی چشم‌نوازی است. روستا دارای باغات فراوانی است. اکثر کوچه‌های این روستا سنگ‌فرش است.معماری سنگی، پلکانی و همنوا باطبیعت، فرهنگ مهمان‌نوازی و مهمان‌پذیری کم‌نظیر، الگوی سبک معیشت روستایی و طبیعت بکر و منحصربه‌فرد از جمله ویژگی‌های برجسته‌ای است که می‌تواند در کنار سایر جذابیت‌های ویژه و مدیریت هوشمند، روستای ساتیاری را به یک مقصد گردشگری تبدیل کند. این روستا مانند سایر روستاهای منطقه از پتانسیل و قدرت بسیار بالایی به منظور توسعه گردشگری برخوردار است.
وجه تسمیه ساتیاری
درباره وجه تسمیه ساتیاری تفاسیر و نظرات متفاوتی وجود دارد.از مهمترین این تفاسیر عبارتند از:
۱-به اعتقاد اهالی روستا کلمه ساتیاری از دو واژه کردی سات و یاری تشکیل شده است. سات در زبان کردی به معنی وقت و زمان،یاری نیز به معنی ورزش و بازی می باشد. بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که ساتیاری به معنی وقت و زمان بازی است و چون مردمان روستا در گذشته به ورزش ها و بازی های سنتی علاقه بسیار و در انجام آنها مهارت خاصی داشته اند در میان مردمان روستاهای اطراف به این نام مشهور شده اند.
۲-به اعتقاد گروهی از اهالی اسم روستا در گذشته سات دیاری بوده است و همانطور که گفته شد در زبان کردی سات به معنی زمان و دیاری به معنی نشان و هدیه می باشد پس سات دیاری به معنی زمان هدیه می باشد. ریشه این تعبیر به داستانی بر می گردد که در روستا اتفاق افتاده است. در زمان های گذشته کدخدای روستا به یکی از شهرهای عراق (شاره زور) سفر می کند و در آنجا از طرف یکی از بزرگان شهر یک ساعت به وی هدیه می گردد. بعد از اینکه کدخدا به روستا باز می گردد و هدیه خود را به مردم نشان می دهد و چون تا به آن روز مردم چنین چیزی را ندیده اند به مردم توضیح می دهد که این وسیله ای برای اندازه گیری زمان و در واقع زمانسنج یا ساعت است که زمان را هر لحظه بیان می کند (به زبان کردی سات ژمیر) که در شاره زور به من هدیه (به زبان کردی دیاری) داده اند. این خبر در میان روستاهای همجوار پخش می شود که کدخدا وسیله ای با خود آورده است که زمان را نشان می دهد و از آن زمان است که مردم روستا به ساتدیاری معروف می شوند.
۳-کلمه ساتیاری متشکل از دو کلمه سیا و تایر بوده است.تایر در زبان کردی به معنای صفحه سنگ بزرگ و سیا همان رنگ سیاه می باشد. رشته کوهی که در دامنه شمالی روستا در جهت شرقی ـ غربی قرار گرفته است موید این تفسیر درباره ساتیاری می باشد.
البته روستای ساتیاری اسم دیگری هم دارد که اهالی روستا در بین خود بیشتر آن را به کار می برند. “هیتمان”(Hetman) اگرچه اسم دوم و محلی روستا است اما قدمت و پیشینه بیشتری دارد و در واقع می توان گفت که اسم قدیمی روستا است.هیتمان یک واژه اورامی(هورامی) و از هیت و مان تشکیل شده و به معنی مکان و محل کشاورزی می باشد(مان به معنی مکان و هیت به معنی شخم زدن و کشاورزی)در گذشته های بسیار دور مردم روستا برای گذران معیشت خود بیشتر زمین های مناسب کوهستان های اطراف روستا را با گاوآهن شخم می زدند و محصولاتی چون گندم، جو و ذرت را به عمل می آوردند.
معماری
روستای ساتیاری در محدوده کوهستانی و در دامنه سه کوه بلند استقرار یافته و بافتی متمرکز و متراکم دارد. خانه های این روستا در شیبی ملایم و به شکل پلکانی ساخته شده اند، به طوری که بام هر خانه حیاط خانه دیگر است. مصالح به کار رفته در اکثر خانه های قدیمی روستا شامل سنگ، چوب و گل است. مهم ترین ویژگی خانه های قدیمی روستا هماهنگی آنها با محیط و طبیعت منطقه است. سقف مسطح خانه ها با دیوارهای سنگی و گلی همرنگ طبیعت است که اوج هماهنگی فضای کالبدی روستا با محیط طبیعی اطراف را نشان می‌دهد.
اقتصاد و محصولات
امروزه درآمد بیشتر مردم روستا علاوه بر امور خدماتی بیشتر از طریق فعالیت های دامداری و باغداری تأمین می شود. گروهی از روستاییان نیز به تولید صنایع دستی اشتغال دارند. شرایط مساعد آب، خاک و اقلیم، باغداری در روستا را رونق داده و گردو، انگور سیاه، توت سفید، انار، بادام، انجیر و گلابی از جمله محصولات آن است. روستا داراي باغات فراوان و ميوه هايي از قبیل گيلاس, هلو, آلو, زردآلو, گلابي, انگور, انجير, انار و….می باشد ولي اکثر درختان اين روستا را گردو, بادام و انگور تشکيل مي دهد. در دور تا دور روستا باغات انگور (ديم) به وفور دیده می شود. به دلیل وجود مراتع سرسبز و حاصلخیز دامداری در روستا از رونق چشمگیری برخوردار است و انواع محصولات دامی ارگانیک مانند شیر، ماست، کره، پنیر، کشک و روغن حیوانی تولید و به فروش می رسد.
مهمان‌نوازی و با برپایی سیاه چادرها و تورهای مسافرتی رنگ و بوی زیبایی به این روستا داده است و از جمله جذابیت‌هایی است که گردشگران را مجذوب روستای ساتیاری می‌کند. مناظر زیبای طبیعت تا وجود محصولات ارگانیک و صنایع دستی می‌تواند به عنوان برگ برنده‌ای در توسعه و رونق اقتصادی این شهرستان برای تمامی شهروندان باشد.
اقامتگاه بوم گردی ساتیار
از مهمترین اقداماتی که به منظور شروع فعالیت‌های گردشگری در روستای ساتیاری شکل گرفته است، طرح اقامتگاه بوم‌گردی «اکوکمپ» ساتیاری است که مورد موافقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قرار گرفته است.
این اقامتگاه در ۲۵ کیلومتری شهر پاوه و ۱۲۵ کیلومتری شهر کرمانشاه در روستای زیبا و پلکانی ساتیاری و در منطقه ای کوهستانی و قطعه ای از بهشت ایران زمین به نام هورامان واقع شده است.اقامتگاه ساتیار یک خانه قدیمی دو طبقه است که در ساخت آن از اصول معماری و ویژگی های فرهنگی منطقه بهره گرفته شده است. سنگ و چوب و گل از مواد و مصالح بومی منطقه است که از گذشته های دور در سرزمین هورامان و روستای ساتیاری برای خانه سازی از آنها استفاده می شود که در اقامتگاه بوم گردی ساتیار به شیوه ای بسیار زیبا نمود پیدا کرده است.
دیوارهای بیرونی اقامتگاه از سنگ و سقف آن از چوب و خاک و نمای داخلی اتاق ها و سایر فضاهای داخلی با گل مزین شده است.در مبلمان و تزئینات فضاهای داخلی نیز از بافته ها و صنایع دستی منطقه بهره گرفته شده است.در محوطه اقامتگاه نیز برای استراحت و لذت بردن از هوای پاک و طبیعت زیبا کپرها و فضاهایی سنتی در نظر گرفته شده است.همچنین به منظور ایجاد ارتباط نزدیکتر گردشگران با شیوه معیشت روستاییان و کسب تجربه زندگی به سبک روستایی مکانی برای نگهداری حیوانات خانگی در نظر گرفته شده است.در برخی از ایام سال به ویژه فصول بهار و تابستان در مناطق ییلاقی و کوهستانی روستای ساتیاری کپرها و دوارهایی(سیاه چادر)به منظور معرفی فرهنگ مردم منطقه برپا خواهد شد.
ظرفیت اقامتگاه:
ظرفیت اقامتگاه بوم گردی ساتیار به منظور پذیرایی روزانه از بازدیدکنندگان نامحدود و ظرفیت اقامت شبانه حداقل ۲۴ نفر و حداکثر ۳۲ نفر می باشد.
