در منطقهی مریوان، ارتفاعات کوهستانی متعددی وجود دارد که اغلب از دو نوع مرتفع سنگی و کوههای جنگلی رفیع است. «چهل چشمه» کوهی است با ارتفاعی نزدیک به ۳ هزار و ۱۴۰ متر از سطح آبهای آزاد که در شمال شرقی شهرستان مریوان قرار گرفته است. درواقع چهل چشمه متشکل از ۲۰ قلهی دیگر است که قلهی شاهنشین در چهلچشمه، کانی میران، کوه مزگت و میرزا، کوه افراسیاب، کوه باینچوب، کوه کل کوژ تعدادی از این قلل را تشکیل میدهد. رودخانههاى شورقى، چهل چشمه، کلهباد و چم جقتو از ارتفاعات اين کوه سرچشمه مىگيرند. همچنين چشمهسارهاى فراوانى نيز در دامنهها و درههاى اين کوه از زمين مىجوشند و سرسبزى و زيبايى ويژهاى بدان مىبخشند. اين کوه با طبيعتى زيبا از پتانسيل تفرجگاهى و طبيعتگردى فراوانى برخوردار است.
در پیرامون این کوه زیبا و سربه فلک کشیده، روستاهای متعددی وجود دارد که نرگسله، درهوان، کا نعمت و اسحاقآباد، از جملهی آنها است. طبعیت زیبا با چشماندازهایی رویایی و افسونگر، سرسبزی و نشاط منطقه، مجموعهی کمنظیری از گل و گیاهان مختلف با پوشش گیاهی متنوع دارویی از جمله کاشمه، سموور، ریواس، برزا، سنوبر، حضور چشمهها و ییلاقهای متعدد از جمله چشمهی «قولنگ احمد خدر»، «میکائیل کویره»، «هوار« یا «کانی چاورهش»، «جمین»، «کانی زلیخا» و «مصطفی خان»، این منطقه از کشور را به یکی از تفریحگاهها و استراحتگاههای محبوب تبدیل کرده که در ایام مختلفی از سال میزبان گردشگران، طبیعتگردان و کوهنوردان از سراسر ایران است.
این کوهستان که از جاذبه های گردشگری مریوان می باشد ، علاوه بر ویژگیهای طبیعی و اکولوژیکی کمنظیر خود مانند؛ بلندی، پربرف و پرآب بودن چشمههای، رستنگاه گلها و گیاهان متنوع دارای دهها قله و یال است که زنجیروار به هم پیوسته و با مجموعهای از ییلاقها که زمانی نه چندان دور محل اتراق دامداران و چرای دامهایشان بوده به آن اعتبار و موقعیت تاریخی و جغرافیایی خاصی داده است.
یالها، چشمه و ییلاقهای اطراف این مجموعه زیبا را شخصی به نام «سلام اسماعیلسرخ» به کمک یکی از اهالی 90 ساله روستای «تبریزخاتون» به نام «توفیق زادپور» شناسایی و بازیابی کرده است، که پیش از این نیز در فصلنامه «کوه» به چاپ رسیده است.
این منطقه از برفگیرترین و سردسیرترین مناطق کردستان به حساب میآید به گونهای که در تمام طول سال برف را در ارتفاعات مختلف آن میتوانی ببینی.بیتردید این مجموعه زیبا یکی از زیباترین و چشمنوازترین مناطق کوهستانی زاگرس است که با انواع گیاهان خوشبو، زیبا، درمانی و خوراکی و انواع بافتهای صخرهای و سنگی و خاکهای گوناگون پوشیده شده است.
هر کس که یک بار به این کوهستان زیبا صعود کرده باشد، قطعاً شیفته زیباییهای آن شده و در برنامه سالهای آینده خود جایی برای صعودی دوباره به این جاذبه زیبا و بکر خواهد گذاشت.این منطقه زیبا در تمام جهات چشمههای فراوان و گوارای را در دل خود جای داده که معروفترین و پرآبترین آن کانی چاو رهش «چشم سیاه» در ضلع جنوب شرقی آن است.
قولنگ احمد خدر در منطقه شمال شرق دیواندره، ییلاق میکائیل کویره، هوار یا ییلاق کانیچاورهش، ییلاق جمین، ییلاق کانی زلیخا و در آخر ییلاق مصطفیخان نیز از ییلاقهای چهلچشمه است.
رشته کوههای چهلچشمه به علت پوشش گیاهی؛ ییلاقنشین دامداران کشور همجوار عراق بوده است.
میان دو دولت ایران و عراق در اواخر دولت قاجار و در زمان پهلوی اول و پهلوی دوم پیمانی به نام «پیشخورانه» بسته میشود که طی آن دامداران مناطق گرمسیر کردستان عراق از مناطق بازیان و گرمیان که مشهور به جاف بودهاند در قبال پرداخت مبالغی برای چرانیدن دامهای خود به این مناطق میآمدند. که این آمدن و رفتنها که هر ساله 3 تا 5 ماه طول میکشید، تأثیر زیادی روی فرهنگ نامگذاری این یالها و مناطق چهلچشمه گذاشت.
از جمله «کانی زلیخا» یا «قولی زلیخا» به اسم دامداری به نام زلیخا و «هواجمین» که ییلاقی بزرگ و با تنوع گل و گیاه گوناگون واقع در بین آبادی درهدزدان و شاهقلعه است نیز به نام صاحب دامهای این منطقه در آن زمان «جمین» خوانده میشود.
