وجود مناظر دیدنی و گردشگری استان گیلان به همراه آثار و بناهای تاریخی و مذهبی باعث شده که سالانه بیش از هزاران گردشگر داخلی و خارجی برای دیدن این آثار به این استان سفر کنند.در این میان ، قلعه صلصال یکی از آثار باستانی منحصربفرد استان گیلان است که از دوره سلجوقی به یادگار مانده و بارویی بسیار مستحکم بر فراز تپه‌ای به ارتفاع حدود صد متر از زمین های اطراف در فاصله حدود چهار کیلومتری دریای خزر بنا شده و چشم هر گردشگر و بیننده ای را به خود جلب می‌کند.
قلعه صلصال با قدمت هزار ساله در روستای قلعه دوش و در ارتفاع ۸۰ متری از زمین و روی تپه ای در شهر لیسار واقع شده است.این قلعه که از جاذبه های لیسار است ، با توجه به چشم انداز زیبای آن جلوه خاصی به منطقه و روستای قلعه دوش بخشیده و این اثر همچون نگینی در شهر لیسار قرار گرفته است.
صلصال در لغت به معنی آب خنک و خوشگواراست و در خصوص قلعه نیز آب بسیار اهمیت دارد و یکی از لوازم بسیار مهم در یک قلعه داشتن آب انبار است و نظریه‌ای در خصوص حمل آب بسیار خنک و خوشگوار این قلعه از زمان‌های دور از طریق سوله‌های سفالین (تنبوشه) که از ییلاق سوباتان به آب انبار می‌رسیده مطرح شده است و نظریه دیگر در خصوص حمل آب باران از سقف و از طریق تنبوشه ها به آب انبار است.
برخی دیگر معتقدند که نام اصلی این قلعه با املای صلصال است که در لغت به معنای گل خشکیده ورز داده شده و آماده جهت کوزه‌گری و سفالگری است که با توجه به طبیعت این منطقه و خاک‌های رسی قرمز و زرد رنگ حاصل از فرسایش دامنه‌های کوهستانی تالش درست به نظر می‌رسد
قلعه صلصال به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و نزدیکی به دریای خزر دارای آب و هوای بسیار مطبوعی بوده و در اطراف آن چشمه ها و رودخانه های فراوانی جریان دارند که یکی از رودخانه های مهم آن رودخانه هره دشت (لیسار) و دیگری رودخانه خلیل جو یا قلعه بین است که رود هره دشت از ارتفاعات ۲۶۰۰ متری داش بلاغی تالش سرچشمه می گیرد. از چشمه های معروف این منطقه یکی چشمه حاج آقا بلاغی و دیگری آقا دابلاغی است که این چشمه در جنوب شرقی و در زیر قلعه واقع شده است.
در ساخت قلعه صلصال از مصالح مناسبی چون آجر، ساروج و قلوه سنگ های رودخانه‌ای استفاده شده است.
ساختمان این قلعه طوریست که در تمام جهات اصلی و فرعی به اطراف اشراف داشته و ساکنان قلعه از بالای آن می‌توانستند کلیه تحرکات را در شعاع خارج قلعه زیر نظر داشته باشند.
مساحت تقریبی کوهی که این قلعه بر آن قرار گرفته است ۴۰ متر در ۵۰ متر است که به علت روییدن درختان زیاد و بوته های خار نمی‌توان آن را بطور دقیق اندازه گیری کرد.
معتمدین محلی عقیده دارند که قلعه « صلصال» در زمان اسماعیلیان از قلاع مهم آنان بوده است، شباهت ساختمانی این قلعه با قلعه الموت و یا قلاع دیگر اسماعیلیه از یک طرف و ارتباط نزدیک پیروان این فرقه با افرادی در تالش از طرف دیگر، احتمال چنین چیزی را بسیار می‌کند.
قلعه صلصال یکی از محکم‌ترین قلعه‌های موجود در گیلان است و بازدید از این قلعه در فصل بهار و تابستان جذابیت خاصی دارد چرا که وقتی بر فراز قلعه قرار بگیری، شهر لیسار و سواحل نیلگون خزر، مناظری زیبا و دل‌انگیز را در مقابل دیدگانتان به تصویر می‌کشند؛ مناظری که بازگشت عقاب ها بر فراز آن، خبر از بهار و زندگی دوباره را می‌دهد.
گفتنی است، قلعه صلصال در سال ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۸۷۸۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و با توجه به اینکه در مسیر گذر مسافران و گردشگران قرار گرفته سالانه پذیرای تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است.
مسیردسترسی به قلعه صلصال
از تابلو یا نشانه و راهنمایی در طول مسیر خبری نیست و می‌بایست پرسان پرسان، مسیر قلعه را دنبال کرد. اتومبیل‌‌ها تا پای قلعه می‌آیند و از پارکینگ یا امکانات گردشگری در اطراف آن خبری نیست، دیواره‌‌های قلعه از انواع گیاهان و بخصوص سرخس‌‌ها پوشیده شده و آرام آرام در حال تخریب و ویرانی است. امکان حضور و حرکت انسان‌‌ها و حیوانات در تمامی مناطق قلعه، حتی دیواره‌‌های آن نیز به راحتی میسر است و هیچگونه حفاظت و حراستی از این قلعه تاریخی و ملی به طور جدی صورت نمی‌گیرد.
هر گامی که برمی‌داری زیبایی‌‌های اطراف قلعه را دوچندان می‌بینی زیرا که نمای وسیع‌تری جلوه‌گر می‌شود از یک طرف ساحل نیلگون کاسپین و نوار سبز رنگ مناطق جنگلی و از طرف دیگر دشت و مزارع،چشم انداز فوق‌العاده زیبایی را می‌آفرینند. اما دیدن وضع قلعه برخلاف مناظرش چندان خوشحال‌کننده نیست زیرا که تمامی بخش‌‌های داخلی تخریب شده و به سختی می‌توان مکان‌‌های مختلف قلعه را از یکدیگر مجزا کرد، البته در این میان آب انبار استثنا بوده زیرا که آب داخلش از راز‌‌های بی‌شماری که در خود جای داده، سخن می‌گوید. زمانی در قلعه چشمه‌ای جاری بوده اما اکنون تنها دیوار‌‌های قلعه مانده و آب انبارش. با وجود چشم‌انداز وسیع و موقعیت تاریخی و فرهنگی قلعه صلصال انتظار بر این بود که به یکی از قطب‌‌های گردشگری استان مبدل شود اما متأسفانه تاکنون از طرف سازمان میراث فرهنگی اقدامی درخور و شایسته این قلعه تاریخی صورت نگرفته است و نمی‌توان با مشاهده حال و روز کنونی، تخریب قریب‌الوقوع‌اش را کتمان کرد..
این قلعه با توجه به چشم انداز زیبای آن جلوه خاصی به منطقه و روستای قلعه دوش بخشیده است و این اثر همچون نگینی بر انگشتری روستای مزبور قرار گرفته است. قلعه صلصال از دو قسمت خارجی و داخلی تشکیل شده است. بخش خارجی محوطه نسبتاً وسیعی را دربر می‌گرفت که با سنگ‌‌های رودخانه‌ای یک دست ساخته شده است.
در چند نقطه آن آثار سنگ چین و بقایایی از دیوار‌‌های فروریخته دارای ملاط ساروج به چشم می‌خورد. برخی از ساکنان اطراف قلعه از این سنگ‌‌ها برای ساخت خانه‌‌های خود استفاده می‌کردند. به نظر می‌رسد این قلعه حصار دومی داشته و تخریب شده و اثری از آن باقی نمانده است. گمان می‌رود در گوشه و کنار این قلعه، پی دیوار‌‌های حصار دوم باقی مانده باشد، اما یافتن آن نیاز به پیگیری و تحقیق بیشتری دارد.
