بنای مقبره ابوالمفاخر به فاصله یک کیلومتری از جنوب شهر قائن در جوار گورستانی قدیمی واقع شده است.ساختمان آرامگاه که از خشت و گل ساخته شده، دارای پلان مربع شکل است که چهار زاویه آن را با پخ کردن به هشت ضلعی تبدیل نموده‌اند.ورودی آن در جانب جنوب تعبیه شده و دارای ایوانی به ارتفاع قریب به 4 متر است که طاق تویزه آن را در برگرفته است.پس از عبور از این ایوان شبستان کوچکی با طاق گنبدی ، زائر را به داخل گنبدخانه رهنمون می‌سازد.بر فراز بقعه ، گنبدی شلجمی نیمه بلند قرار دارد که ساقه‌ای حدود یک متری در آن ایجاد شده و چهار روزنه جهت نورگیری تعبیه شده است.گنبد خانه یا اتاق اصلی مقبره از نمای بیرونی به صورت مربع و در فضای داخلی دارای زوایایی است که اجزاء و عناصر معماری به خصوص طاق نماها در آن شکل گرفته است.وجود فیلپوش‌ها در چهار گوشه بنا، گنبد بر فراز مدفن ابوالمفاخر را ممکن کرده که در بخشی از آن نیز تزئینات رسمی بندی ساده‌ای ایجاد شده است.
این بنا از جاذبه های تاریخی قائن که در دوره‌ی قاجار بنیان شده به شماره 2377 و در تاریخ 23 مرداد سال 1378 در فهرست آثار ملّی و تاریخی کشور به ثبت رسیده است.
ابوالمفاخر کیست؟
«ابومحمد حسن ابن منصور» مشهور به «ابوالمفاخر» از رجال علم دیانت و سیاست، فقیه، محدث و ریاضیدان قرن ششم هجری است. وی عالم، محدث، فقيه، رياضيدان و اهل سياست بود.
ابومحمد در قريه ميريک شاخنات متولد شد.در قاين به شغل قضاوت پرداخت.چون آوازه او در سراسر ايران منتشر شد ، بهرام شاه غزنوي او را به غزنين دعوت کرد.سال 547 هـ .ق مردم غزنين استقبال با شکوهی از وی به عمل آوردند.سلطان او را به نخست وزيری خويش برگزيد و 29 سال در اين منصب باقی ماند.پيوسته بزرگان دولت و حکما و شعرای بلند منزلت متوجه او بودند و خانه او مرجع رجال بود.شيخ ابوالمفاخر در شهر غزنين دارالقضا ((دادگستری))، دارالشفاء (( بيمارستان ))، دارالحفاظ ((شهربانی))، دارالوعاظ ((سالن سخنرانی))، مدرسه، کتابخانه ،و… بنا نهاد.از آن جايی که وی ارادت خاصی به زيدالنار آفريز داشت اين مجموعه را زيديه ناميد.ارزش و جايگاه وی را می توان در ميان ادبيات شاعران معروف ايران شناخت.ذکر احوال وی در کتب تاريخ حسامی، تاريخ رويختی، بهارستان آيتی، حديقه سنايی، ديوان اشعار عثمان مختاري و سيد حسن غزنوی، بزرگان قاين، کبريت الاحمر و رجال قاينات و برخی کتب ديگر آمده است.سيد حسن غزنوی از شعرای نامی ايران 230 بيت از اشعار خويش را در مدح ابوالمفاخر سروده است.عثمان مختاری نيز در 80 بيت ابوالمفاخر را مدح کرده است.ابوالمفاخر در ايام پيری از وزارت کناره گرفت و روانه قاين شد و سر انجام سال550 هجری قمري از دنيا رفت.
